Kitanzi (au IUD, Intrauterine Device) ni kifaa kidogo cha plastiki au shaba kinachowekwa kwenye kizazi cha mwanamke ili kuzuia ujauzito. Kitanzi kinapatikana katika aina mbili kuu:
Kitanzi cha shaba: Kitanzi hiki kinatengenezwa kwa shaba, na kazi yake ni kuzuia mbegu za kiume kutunga yai, na pia kubadili mazingira ya kizazi ili kuwa vigumu kwa yai lililozunguka kutunga.
Kitanzi cha homoni: Kitanzi hiki kinatoa homoni (progestin) inayozuia mimba kwa kuzuia yai kutoka kutolewa na kizazi, huku pia kuzuiya mbegu za kiume kutunga yai.
Kitanzi ni njia ya uzazi wa mpango inayotumika kwa muda mrefu, na inaweza kubaki kwenye kizazi cha mwanamke kwa miaka 3 hadi 10, kulingana na aina ya kitanzi.
Faida za Kitanzi kama Njia ya Uzazi wa Mpango
Kitanzi ni njia ya uzazi wa mpango inayotumika kwa ufanisi mkubwa, na ina faida nyingi ambazo zimefanya kuwa maarufu miongoni mwa wanawake wengi. Baadhi ya faida hizo ni:
Ufanisi wa Juu: Kitanzi ni njia ya uzazi wa mpango inayofanya kazi kwa ufanisi mkubwa. Kiwango cha kushindwa kwa kitanzi ni cha chini sana, kikiwa chini ya 1% kwa mwaka. Hii inamaanisha kuwa ni njia salama na ya kuaminika.
Muda Mrefu wa Matumizi: Kitanzi linaweza kudumu kwa miaka mingi, hivyo kumwondolea mwanamke wasiwasi wa kila mwezi kuhusu kutumia vidonge au sindano za uzazi wa mpango.
Haitoi Athari za Mara kwa Mara: Kwa wanawake wanaopenda njia za uzazi wa mpango zisizo na athari za mara kwa mara, kitanzi kinatoa urahisi. Mara baada ya kitanzi kuwekwa, hakutahitajika kuchukua dawa au sindano kila mwezi.
Inazuiya Mimba bila Kuathiri Usawa wa Homoni Mwilini: Kitanzi cha shaba, kwa mfano, hakitoi homoni yoyote, hivyo kitanzi hiki kinapendelea kwa wanawake ambao hawataki kuwa na athari za homoni kwenye mwili wao.
Soma Hii :Je Kitanzi ni Njia Salama Kupanga Uzazi?
3. Madhara na Hatari za Kitanzi
Ingawa kitanzi ni njia ya uzazi wa mpango yenye faida nyingi, kuna madhara na hatari zinazoweza kutokea, na ni muhimu kujua hizi kabla ya kuamua kutumia njia hii. Baadhi ya madhara na hatari hizo ni:
a. Maumivu na Dhoofu ya Uzazi
Baadhi ya wanawake wanaweza kujikuta wakihisi maumivu wakati au baada ya kitanzi kuwekewa, hasa kwa wanawake ambao hawajawahi kuwa na ujauzito. Maumivu haya yanaweza kuwa makali wakati wa kuwekwa kwa kitanzi, na katika baadhi ya matukio yanaendelea kwa miezi michache.
b. Mabadiliko katika Hali ya Hedhi
Kitanzi kinaweza kuathiri mzunguko wa hedhi wa mwanamke. Kwa baadhi ya wanawake, kitanzi kinaweza kusababisha:
Hedhi nzito au isiyodhibitiwa: Hii ni hasa kwa wanawake wanaotumia kitanzi cha shaba, ambapo hedhi inaweza kuwa nzito au kudumu kwa muda mrefu.
Kupungua kwa Hedhi: Kwa wanawake wanaotumia kitanzi cha homoni, hali ya hedhi inaweza kupungua au kutokomea kabisa, jambo ambalo linaweza kuwa na manufaa kwa baadhi ya wanawake lakini athari kwa wengine.
c. Hatari ya Maambukizi ya Pelvic Inflammatory Disease (PID)
Kitanzi kinaweza kuongeza hatari ya maambukizi kwenye njia ya uzazi (PID). Hii hutokea mara chache, lakini inahusiana na uwekaji wa kitanzi katika mazingira ya maambukizi au ikiwa kuna uwepo wa magonjwa ya zinaa.
d. Kupotea au Kusogea Kitanzi
Katika baadhi ya matukio, kitanzi linaweza kupotea au kusogea kutoka katika nafasi yake ndani ya kizazi. Hii inaweza kutokea bila dalili yoyote, lakini kwa wanawake ambao wanahisi maumivu makali au kuonekana kwa damu nyingi, kitanzi linaweza kuwa limehamia kutoka nafasi yake ya awali.
e. Madhara ya Homoni
Kitanzi cha homoni kinaweza kuwa na madhara kwa baadhi ya wanawake, kama vile mabadiliko ya mood, uchovu, na maumivu ya kifua au vichwa. Hata hivyo, madhara haya ni ya muda na mara nyingi hupungua baada ya miezi kadhaa.
f. Hata Wakati wa Kuzaa
Wakati mwingine, wanawake wanaweza kupata ugumu wa kupata ujauzito baada ya kuondoa kitanzi, ingawa hii ni nadra na mara nyingi hufanyika baada ya kutumia kitanzi kwa muda mrefu. Baada ya kitanzi kuondolewa, wengi wa wanawake hurejea kupata ujauzito kwa kawaida.
4. Je, Kitanzi ni Njia Bora kwa Kila Mwanamke?
Kitanzi ni njia bora ya uzazi wa mpango kwa wanawake wengi, lakini siyo kila mwanamke anapaswa kulitumia. Ni muhimu kuzingatia hali yako ya kiafya, historia ya uzazi, na matarajio yako kabla ya kuchagua kitanzi. Wanawake wanaohitaji ushauri kuhusu kitanzi wanapaswa kuonana na daktari au mtaalamu wa afya ya uzazi ili kujua kama ni njia inayofaa kwao.
