KATIKA kuhakikisha kila mlipa kodi anatambulika, Tanzania ilianzisha utaratibu wa kuwatambua walipakodi wake kwa Namba ya Utambulisho wa mlipa kodi (TIN – Taxpayer Identification Number).
Kwa mujibu wa Sheria ya Kodi ya Mapato ya mwaka 2004 kifungu cha 133 inamtaka kila aliye na mapato ajisajili katika ofisi za Mamlaka ya Mapato Tanzania (TRA) ndani ya siku 15 tangu kuanza kwa biashara yake.
TIN ni namba itolewayo kitaalamu kwa teknolojia ya kompyuta na hivyo kuwa namba ya kipekee isiyoingiliana na namba nyingine.
Faida ya Kuwa na TIN Namba
TIN namba ni muhimu kwa sababu:
- Inatambulisha biashara yako kwa mamlaka za ushuru.
- Inaruhusu biashara yako kulipa kodi kihalali.
- Ni sharti kwa biashara zinazoshirikiana na mashirika ya serikali au sekta binafsi.
- Inahitajika kwa kufungua akaunti ya benki ya biashara.
- Huwezesha biashara kushiriki katika zabuni za serikali.
Vitu unavyotakiwa Kuwa Navyo ili Kupata TIN Namba Online
Ili kuomba TIN namba kupitia mtandao, utahitaji:
- Jina la biashara lililosajiliwa.
- Namba ya usajili wa biashara (Business Registration Number).
- Kitambulisho cha mmiliki wa biashara (kama vile Kitambulisho cha Taifa, Pasipoti, au Leseni ya Udereva).
- Anwani halisi ya biashara (barua pepe na namba ya simu).
- Aina ya biashara unayoendesha.
Jinsi Ya Kupata Tin Namba Ya Biashara Online
Hatua ya Kwanza; Kuandaa Mahitaji Muhimu
Kabla ya kuanza mchakato wa kupata TIN namba, hakikisha unayo mahitaji muhimu. Hii inajumuisha:
- Kitambulisho cha Taifa: Hii inaweza kuwa kadi ya kupigia kura, pasipoti, au kitambulisho cha uraia.
- Barua ya Utambulisho wa Makazi: Inayoonesha mahali unapokaa au mahali biashara yako ilipo.
- Picha 2 za Pasipoti: Picha za hivi karibuni zenye saizi ya pasipoti.
- Mkataba wa Pango (kama biashara ipo kwenye eneo la kupangisha): Huu ni mkataba unaothibitisha mahali biashara yako inapofanyika.
Hatua ya Pili; Usajili Online
- Tembelea tovuti ya TRA: Nenda kwenye tovuti rasmi ya TRA na utafute sehemu ya usajili wa TIN.
- Jaza fomu ya maombi: Jaza fomu ya maombi ya TIN kwa usahihi na ukamilifu. Hakikisha unaingiza taarifa sahihi, kwani taarifa hizi zitatumika kwa shughuli zako zote za kibiashara na kodi.
- Pakia nyaraka: Pakia nyaraka zote muhimu zinazohitajika kwenye mfumo. Hakikisha nyaraka hizo ziko katika ubora unaotakiwa na zinaonekana vizuri.
- Tuma maombi: Baada ya kukamilisha hatua zote, tuma maombi yako ya TIN.
Hatua ya Tatu; Kuchukuliwa Alama za Vidole (Biometric)
Baada ya kukamilisha mchakato wa kujaza fomu na kupakia nyaraka katika mfumo wa uombaji TIN TRA, muombaji anahitaji kwenda kwenye ofisi ya TRA iliyo karibu nae ili kuchukuliwa alama za vidole. Alama za vidole ni muhimu kwani zinatumika kuthibitisha kuwa hakuna mtu mwingine mwenye TIN kama hiyo.
Kukamilisha Mchakato na Kupokea TIN
Baada ya kukamilisha hatua zote, maombi ya TIN hufanyiwa uchunguzi na kama yamekidhi vigezo, muombaji atapokea cheti cha TIN kupitia barua pepe aliyojaza kwenye fomu. Cheti hicho ni muhimu kwa matumizi ya kibiashara.
Umuhimu wa Kuwa na TIN Namba kwa Biashara
Kwa mujibu wa sheria za Tanzania, ni lazima kwa wafanyabiashara wote kuwa na TIN namba. Hii ni kwa sababu:
- Kusajili Biashara: Huwezi kusajili biashara yako rasmi bila TIN.
- Kupata Leseni za Biashara: TIN ni moja ya mahitaji ya kisheria yanayohitajika ili kupata leseni za biashara na za viwanda.
- Ushuru na Kodi: TIN inatumika katika kulipa kodi mbalimbali, ikiwemo Kodi ya Mapato na VAT.
Tahadhari na Maelekezo Muhimu
- Hakuna Malipo kwa TIN: Hakikisha hutoi malipo yoyote kupata TIN, kwani hutolewa bila gharama yoyote.
- Kujiepusha na Udanganyifu: Ni muhimu kujiepusha na watu wanaojitolea kukupatia TIN kwa niaba yako kwa malipo. Kila mtu anapaswa kufika mwenyewe TRA kwa ajili ya alama za vidole.
- Kuhifadhi Cheti chako cha TIN: Mara baada ya kupokea cheti chako cha TIN, hakikisha unahifadhi kwa usalama kwani ni nyaraka muhimu kwa biashara yako.
