Mashine za kukamua alizeti zimekuwa muhimu sana kutokana na ongezeko la mahitaji ya mafuta ya kula nchini Tanzania. Wakulima na wajasiriamali wadogo wanazidi kuwekeza katika mashine hizi ili kuongeza thamani ya mazao yao na kuongeza kipato.
Makala hii inaeleza kwa undani aina za mashine za kukamua alizeti, jinsi zinavyofanya kazi, uwezo wake, pamoja na bei zake kwa mwaka 2025.
Mashine za Kukamua Alizeti Ni Nini?
Mashine ya kukamua alizeti (Sunflower Oil Extractor/Press Machine) ni kifaa kinachotumika kubana mbegu za alizeti ili kutoa mafuta ghafi (crude oil). Mashine hizi hutofautiana kwa:
Uwezo wa kukamua (kg/h au L/h)
Aina ya umeme unaotumia
Nguvu ya motor (HP)
Muundo (manual, semi-automatic, au fully automatic)
Aina Kuu za Mashine za Kukamua Alizeti
1. Mashine Ndogo (Mini Oil Press Machine)
Hizi ni mashine ndogo zinazotumika kwa matumizi ya nyumbani au biashara ndogo.
Sifa zake:
Uwezo: 15–30 kg kwa saa
Injini: 1–2 HP
Hutumia umeme mdogo
Rahisi kubeba na kutumia
Bei: Tsh 250,000 – 650,000
2. Mashine za Kati (Medium Capacity Oil Press)
Hutumiwa na vikundi vya wakulima au wajasiriamali wa kati.
Sifa:
Uwezo: 80–150 kg kwa saa
Injini: 3–5 HP
Semi-automatic
Inaweza kukamua alizeti, karanga, ufuta n.k.
Bei: Tsh 1,000,000 – 2,500,000
3. Mashine Kubwa (Heavy-Duty Industrial Press Machine)
Hizi ni za viwanda vidogo na vya kati.
Sifa:
Uwezo: 250–800 kg kwa saa
Fully automatic
Ina filter ya kusafisha mafuta
Hutumia umeme wa 3-phase
Bei: Tsh 3,000,000 – 12,000,000
4. Mashine za Kukamua na Kuchuja Mafuta (Oil Press + Filter Machine)
Hutoa mafuta yaliyosafishwa (refined oil) moja kwa moja.
Sifa:
Ina tanki la kuchuja (filter)
Matokeo ya mafuta ni safi na tayari kwa matumizi
Inafaa kwa viwanda vya kati
Bei: Tsh 4,500,000 – 15,000,000
Mambo ya Kuzingatia Kabla ya Kununua Mashine
Uwezo wa uzalishaji unaouhitaji
(mf. 30kg/h, 100kg/h, au 300kg/h)Umeme unaopatikana
220V (single phase)
380V (three phase)
Aina ya alizeti unayokamua
Mbegu kubwa au ndogoUpatikanaji wa spare parts
Chagua mashine yenye matengenezo rahisiUhuduma baada ya mauzo (Warranty)
Mashine zenye warranty ni salama zaidiUwezo wa filter
Kama unataka mafuta safi moja kwa moja, chagua mashine yenye filter.
Faida za Kumiliki Mashine ya Kukamua Alizeti
Kuongeza thamani ya mazao
Kutengeneza mafuta ya matumizi ya nyumbani
Biashara yenye faida ya muda mrefu
Kupunguza gharama za usindikaji
Soko la mafuta ya kula ni kubwa kila siku
Wapi Unaweza Kununua Mashine za Kukamua Alizeti?
Mashine zinapatikana katika maeneo yafuatayo:
Kariakoo (Dar es Salaam)
Mwanza – Nyerere Road
Mbeya – Uyole Machine Shops
Arusha – Machinery Dealers
Online marketplaces kama Instagram & Facebook sellers
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Kwa nini bei za mashine zinatofautiana?
Hutofautiana kutokana na uwezo wa mashine, aina ya umeme, na teknolojia inayotumika.
Mashine ndogo ya kukamua alizeti ina uwezo gani?
Kwa kawaida 15–30 kg kwa saa, inafaa kwa matumizi ya nyumbani au biashara ndogo.
Je, mashine hizi zinahitaji fundi maalum kuziendesha?
Hapana, nyingi ni rahisi kutumia; muuzaji hutoa maelekezo kamili.
Mashine kubwa zinatumia umeme wa aina gani?
Mashine kubwa hutumia 3-phase (380V).
Je, ninaweza kukamua karanga na ufuta pia?
Ndiyo, mashine nyingi zina uwezo wa kukamua mbegu mbalimbali.
Je, kuna mashine za kukamua na kuchuja mafuta kwa wakati mmoja?
Ndiyo, zipo mashine zenye filter kwa matokeo safi.
Ubora wa mafuta unategemea nini?
Unategemea ubora wa mbegu, joto la mashine, na filter inayotumika.
Mashine ya kati inafaa kwa biashara ya kati?
Ndiyo, uwezo wake wa 80–150kg/h unatosha kwa biashara ya kati.
Naweza kutumia jua (solar) kuiendesha?
Mashine ndogo zinaweza kutumika kwa solar yenye inverter yenye nguvu.
Je, mashine zinapatikana kwa malipo ya awamu?
Wauzaji wengine wanaruhusu awamu, hasa mikoani.
Ninahitaji leseni kuanzisha kiwanda kidogo?
Ndiyo, biashara ya mafuta inahitaji leseni kutoka halmashauri.
Je, mashine kubwa zinahitaji wafanyakazi wangapi?
Kwa kawaida 2–4 kulingana na uwezo wake.
Spare parts zinapatikana kirahisi?
Kwa mashine maarufu, spare zinapatikana Kariakoo na mikoani.
Ni muda gani unaweza kukamua mfuko mmoja wa alizeti?
Mashine ya kati hukamua mfuko mmoja (50kg) ndani ya dakika 20–40.
Je, mashine zinakuja na warranty?
Ndiyo, nyingi huja na warranty ya miezi 6–12.
Uzalishaji wa mafuta unatofautiana?
Ndiyo, mbegu tofauti zina asilimia tofauti za mafuta (avg 35–45%).
Je, mafuta yanayopatikana ni salama kwa matumizi?
Ndiyo, lakini ni vizuri kuyapitia filter ili yawe safi.
Nawezaje kupata mashine ya bei nafuu?
Tafuta wauzaji wa Kariakoo au second-hand sellers.
Kampuni gani zinauza mashine Tanzania?
Aina nyingi ni kutoka China, India, na local fabricators.
Je, ninaweza kufanya biashara ya kukamua alizeti bila kiwanda kikubwa?
Ndiyo, unaweza kuanza kidogo na mashine ya kati.
