Uzazi wa mpango ni mojawapo ya hatua muhimu kwa mama baada ya kujifungua, hasa wakati wa kunyonyesha. Husaidia katika kupanga familia, kulinda afya ya mama, na kutoa nafasi ya kulea mtoto vizuri kabla ya kupata mwingine. Hata hivyo, kwa mama anayenyonyesha, si kila njia ya uzazi wa mpango inafaa, na baadhi ya njia huweza kuleta madhara kwa mama au hata kuathiri kunyonyesha.
Kwa Nini Uchaguzi wa Njia ya Uzazi wa Mpango ni Muhimu Kwa Mama Anayenyonyesha?
Baada ya kujifungua, mwili wa mama hupitia mabadiliko mengi ya homoni. Kunyonyesha hutoa homoni ya prolactin inayosaidia uzalishaji wa maziwa lakini pia kuzuia yai kupevuka. Hii ndiyo sababu baadhi ya wanawake huamini kwamba kunyonyesha huzuia mimba, lakini hii si njia salama 100%. Hivyo, matumizi ya njia za uzazi wa mpango ni muhimu, ila uchaguzi sahihi unahitajika.
Madhara Yawezekanayo ya Uzazi wa Mpango kwa Mama Anayenyonyesha
1. Kupungua kwa Uzalishaji wa Maziwa
Baadhi ya njia, hasa zinazotumia homoni ya estrogen, huweza kupunguza kiwango cha maziwa.
2. Mabadiliko ya Hedhi
Mama anaweza kupata hedhi isiyotabirika, kuwa nzito, au hata kutopata kabisa.
3. Maumivu ya Kichwa
Homoni katika baadhi ya vidonge au sindano huweza kusababisha maumivu ya kichwa kwa baadhi ya akina mama.
4. Mabadiliko ya Hisia
Baadhi ya wanawake hupitia huzuni au hasira zisizoeleweka kutokana na mabadiliko ya homoni.
5. Kuongeza au Kupunguza Uzito
Hasa kwa njia kama sindano na vipandikizi, uzito huweza kuongezeka au kupungua isivyotarajiwa.
6. Maumivu au Kuvimba kwa Matiti
Baadhi ya njia huongeza usikivu wa matiti au kusababisha maumivu.
7. Kupungua kwa Hamu ya Tendo la Ndoa
Homoni zinaweza kuathiri hisia na kupunguza libido kwa mama.
8. Kichefuchefu
Hali ya kichefuchefu hujitokeza zaidi kwa vidonge vya uzazi wa mpango.
9. Mabadiliko ya Ngozi
Mara nyingine ngozi huathirika – baadhi hupata chunusi au ngozi kung’aa kupita kiasi.
10. Kujisikia Dhaifu au Kuchoka
Hali hii hujitokeza ikiwa mwili hauendani na aina ya njia inayotumika.
Njia Salama Zaidi Kwa Mama Anayenyonyesha
Vidonge vyenye homoni ya progestin pekee (POP)
Vipandikizi
Sindano za kila miezi mitatu (Depo-Provera)
Kifaa cha kizazi (IUD)
Kondomu
Njia ya LAM (Lactational Amenorrhea Method) – kwa miezi sita ya mwanzo tu ikiwa mama ananyonyesha kikamilifu.
Ni muhimu mama apate ushauri wa mtaalamu wa afya kabla ya kuanza kutumia njia yoyote ya uzazi wa mpango wakati wa kunyonyesha.
Soma Hii : Aina za uzazi wa mpango Faida na madhara yake
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
**Je, mama anayenyonyesha anaweza kutumia njia yoyote ya uzazi wa mpango?**
Hapana. Si kila njia inafaa; baadhi zinaweza kupunguza maziwa au kuathiri mtoto.
**Ni njia gani salama kwa mama anayenyonyesha?**
Vidonge vya progestin, sindano, IUD, kondomu na LAM kwa miezi sita ya kwanza.
**Je, vidonge vya kawaida vya uzazi wa mpango vinafaa kwa mama anayenyonyesha?**
La, hasa vile vyenye estrogen havipendekezwi kwa sababu hupunguza maziwa.
**Uzazi wa mpango unaweza kuathiri maziwa ya mama?**
Ndiyo, hasa njia zinazotumia homoni ya estrogen.
**Je, sindano za uzazi wa mpango zinaathiri kunyonyesha?**
Kwa kawaida, sindano za progestin pekee haziathiri kunyonyesha kwa kiasi kikubwa.
**Mama anaweza kuanza lini kutumia uzazi wa mpango baada ya kujifungua?**
Inategemea njia; baadhi zinaweza kuanza ndani ya wiki 6 baada ya kujifungua.
**Kuna madhara gani ya vipandikizi kwa mama anayenyonyesha?**
Huenda vikapelekea mabadiliko ya hedhi au kuathiri hisia, lakini si mara kwa mara.
**Njia ya LAM ni salama kiasi gani?**
Ni salama kwa asilimia 98 ndani ya miezi 6 ya kwanza ikiwa mama ananyonyesha kikamilifu na hajapata hedhi.
**Je, uzazi wa mpango unaweza kumdhuru mtoto anayenyonya?**
Kwa njia zinazofaa kunyonyesha, hakuna madhara kwa mtoto.
**Kuna njia zisizotumia homoni kwa mama anayenyonyesha?**
Ndiyo. Kondomu, IUD ya shaba, na njia ya asili.
**Je, mama anaweza kupata mimba akiwa bado ananyonyesha?**
Ndiyo. Kunyonyesha si njia ya uhakika ya kuzuia mimba baada ya miezi sita.
**Je, kutumia uzazi wa mpango wakati wa kunyonyesha kunaweza kuchelewesha hedhi?**
Ndiyo, hasa kwa njia zinazotumia progestin pekee.
**Je, kuna njia ya kudumu ya uzazi wa mpango inayofaa kwa mama anayenyonyesha?**
Ndiyo. Kufunga kizazi ni njia ya kudumu lakini yafaa ifanywe kwa uamuzi wa makusudi.
**Ni mara ngapi mama anatakiwa kurudi kliniki baada ya kuanza njia ya uzazi wa mpango?**
Inategemea njia; baadhi huhitaji ufuatiliaji wa kila mwezi, nyingine kila miezi mitatu au zaidi.
**Kuna uwezekano wa kushindwa kwa njia za uzazi wa mpango wakati wa kunyonyesha?**
Ndiyo. Hakuna njia iliyo na asilimia 100 ya uhakika, isipokuwa kufunga kizazi.
**Mama anayenyonyesha anaruhusiwa kubadilisha njia ya uzazi wa mpango?**
Ndiyo. Anaweza kubadilisha endapo kuna madhara au kutoridhika.
**Je, njia za uzazi wa mpango huathiri afya ya mama muda mrefu?**
Kwa kawaida, hazileti madhara ya muda mrefu ikiwa zinatumika kwa ushauri sahihi.
**Vidonge vya progestin pekee vina madhara gani?**
Huenda vikapelekea hedhi isiyotabirika au mabadiliko ya hisia.
**Kuna njia gani ya kiasili ya kuzuia mimba kwa mama anayenyonyesha?**
LAM ni njia ya kiasili kwa mama anayenyonyesha ndani ya miezi sita ya kwanza.
**Nawezaje kujua njia sahihi kwa mwili wangu?**
Tembelea kituo cha afya kwa ushauri wa kitaalamu na vipimo vinavyohitajika.
