Hedhi ni mchakato wa kawaida wa kibaolojia kwa wanawake, unaotokea kila mwezi ikiwa sehemu ya mzunguko wa uzazi. Kwa kawaida, hedhi hudumu kwa siku 3 hadi 7. Hata hivyo, kuna wanawake wanaokumbwa na tatizo la kupitiliza kwa siku za hedhi, yaani hedhi inayoendelea kwa muda mrefu zaidi ya kawaida – hata zaidi ya wiki moja. Hali hii huitwa kitaalamu menorrhagia, na inaweza kuwa ishara ya matatizo ya kiafya yanayohitaji uangalizi wa haraka.
Kupitiliza kwa Siku za Hedhi ni Nini?
Kupitiliza kwa siku za hedhi ni hali ambapo mwanamke anapata damu ya hedhi kwa muda mrefu – zaidi ya siku 7 – au kupata damu nyingi kuliko kawaida, ikihitaji kubadilisha pedi kila baada ya saa moja au mbili.
Dalili za Kupitiliza kwa Siku za Hedhi
Hedhi inayodumu kwa zaidi ya siku 7 mfululizo.
Kutoka kwa damu nyingi hadi kuhitaji kubadilisha pedi au tampon mara kwa mara.
Kuwepo kwa mabonge makubwa ya damu (clots).
Uchovu kupita kiasi au kizunguzungu kutokana na upotevu wa damu.
Maumivu makali ya tumbo yanayoambatana na hedhi.
Kupungukiwa na damu (anemia).
Sababu Zinazosababisha Kupitiliza kwa Siku za Hedhi
1. Mabadiliko ya Homoni
Homoni za estrojeni na projesteroni zinapokuwa hazipo kwenye uwiano sahihi, huchangia kuta za mji wa mimba kutofyonzwa ipasavyo, na kusababisha damu nyingi.
2. Uvulivuli au Vuvimbe kwenye Kizazi (Fibroids au Polyps)
Hizi ni ukuaji wa nyama au uvimbe usio wa saratani kwenye ukuta wa kizazi unaoweza kusababisha hedhi ndefu au nzito.
3. Matatizo ya Ovulation (Kutopevuka kwa yai)
Iwapo yai halitapevuka, projesteroni haitazalishwa ipasavyo, hali itakayosababisha hedhi ya muda mrefu.
4. Magonjwa ya Uterasi kama Endometriosis au Adenomyosis
Hali hizi husababisha ukuta wa mji wa mimba kukua hadi sehemu zisizo sahihi, na hivyo kusababisha maumivu na hedhi nzito.
5. Matumizi ya Kifaa cha Uzuiaji Mimba (IUD)
IUD za shaba zinaweza kuongeza kiasi na muda wa hedhi hasa katika miezi ya mwanzo ya matumizi.
6. Magonjwa ya Damu (Clotting Disorders)
Baadhi ya wanawake wana matatizo ya kuganda kwa damu, hali inayosababisha kutokwa na damu nyingi wakati wa hedhi.
7. Matumizi ya Dawa Fulani
Dawa za kupunguza damu kuganda kama aspirin au anticoagulants huongeza kiasi cha damu ya hedhi.
8. Matatizo ya Tezi (Thyroid)
Tezi ya thyroid inapofanya kazi kupita au kupungua, inaweza kuathiri mzunguko wa hedhi.
9. Saratani ya Kizazi au Mji wa Mimba
Ingawa si ya kawaida, kutokwa na damu kwa muda mrefu kunaweza kuwa ishara ya saratani ya kizazi au uterasi.
Madhara ya Kupitiliza kwa Siku za Hedhi
Upungufu wa damu (Anemia): Hali hii huleta uchovu, kizunguzungu, mapigo ya moyo kwenda kasi na kupumua kwa shida.
Kupungua kwa uwezo wa kufanya kazi au kuhudhuria shule.
Maumivu ya tumbo ya mara kwa mara.
Madhara ya kisaikolojia kama msongo wa mawazo au mfadhaiko.
Kupungua kwa ubora wa maisha kwa ujumla.
Njia za Tiba au Kudhibiti Tatizo
1. Tiba za Kawaida (Hospitali)
Dawa za homoni: Kama vile vidonge vya uzazi wa mpango ili kusawazisha homoni.
NSAIDs: Kama ibuprofen kupunguza maumivu na kiasi cha damu.
Tranexamic acid: Dawa ya kuzuia damu nyingi kutoka.
Iron supplements: Kwa ajili ya kuongeza damu kupunguza athari za anemia.
Upasuaji: Katika hali sugu, daktari anaweza kupendekeza:
Dilation and curettage (D&C)
Endometrial ablation
Hysterectomy (kuondoa kizazi)
2. Tiba za Asili na Njia za Nyumbani
Tangawizi: Husaidia kupunguza damu na maumivu.
Mdalasini: Huimarisha mzunguko wa damu na kupunguza maumivu ya hedhi.
Mbegu za maboga na maji ya beetroot: Huongeza damu na kusaidia mwili kurekebisha mzunguko.
Chai ya majani ya mlonge au majani ya papai: Inasaidia kurekebisha homoni.
Kula vyakula vyenye chuma (iron): Kama maini, mboga za majani, maharage, samaki na dengu.
Kupumzika vya kutosha na kufanya mazoezi mepesi.
Muda Gani Umuone Daktari?
Hedhi inayoendelea zaidi ya siku 7 mfululizo kila mwezi.
Kutokwa na damu nyingi kiasi cha kubadilisha pedi kila baada ya saa moja au mbili.
Kuambatana na maumivu makali sana.
Ikiambatana na homa, kizunguzungu au kupoteza fahamu.
Ikiwa umefika umri wa kukoma hedhi lakini unaendelea kupata damu ya hedhi.
Maswali yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Hedhi inapaswa kudumu kwa muda gani kwa kawaida?
Kwa kawaida, hedhi hudumu kwa siku 3 hadi 7. Kupitiliza muda huu mara kwa mara kunaweza kuashiria tatizo.
Je, kuna vyakula vinavyosaidia kupunguza siku za hedhi?
Ndiyo, vyakula vyenye omega-3, chuma, na vitamini C kama samaki, mboga mbichi, beetroot, na mbegu za maboga husaidia.
Je, vidonge vya uzazi wa mpango vinaweza kusaidia?
Ndiyo, vidonge hivi hurekebisha mzunguko wa hedhi na kupunguza damu inapotoka.
Je, kupitiliza kwa hedhi kunaweza kuathiri uwezo wa kupata mimba?
Ndiyo, hasa ikiwa chanzo ni matatizo ya ovulation, fibroids au endometriosis.
Ni wakati gani mtoto wa kike anapaswa kupelekwa hospitali kwa hedhi ndefu?
Iwapo anapata hedhi nzito kupita kiasi au inayoendelea kwa zaidi ya wiki, ni muhimu kumpeleka kwa daktari.
Je, tiba za asili ni salama?
Ndiyo, lakini ni vyema kutumia kwa uangalifu na kushauriana na mtaalamu wa afya kabla ya kuanza.
Je, kuna uwezekano wa kupona kabisa tatizo hili?
Ndiyo, mara nyingi tatizo hili linaweza kudhibitiwa kikamilifu kwa matibabu sahihi na mabadiliko ya mtindo wa maisha.
Ni mitindo gani ya maisha inayosaidia kudhibiti hedhi ndefu?
Lishe bora, mazoezi ya mara kwa mara, kupunguza msongo wa mawazo, na kulala vya kutosha husaidia sana.
Je, IUD husababisha hedhi ndefu?
Ndiyo, hasa aina ya shaba. Aina ya homoni inaweza kupunguza damu badala ya kuiongeza.
Je, matatizo ya tezi (thyroid) yana uhusiano na hedhi ndefu?
Ndiyo, tezi ya thyroid inapokuwa haifanyi kazi vizuri huathiri homoni na mzunguko wa hedhi.
