Malaria ni moja ya magonjwa hatari kwa mama mjamzito, kwani huathiri si tu afya ya mama, bali pia maendeleo ya mtoto tumboni. Wanawake wajawazito wako katika hatari kubwa ya kupata maambukizi ya malaria kwa sababu kinga yao ya mwili hupungua katika kipindi cha ujauzito. Hii huongeza uwezekano wa kuharibika kwa mimba, kujifungua kabla ya wakati, au mtoto kuzaliwa na uzito mdogo.
Athari za Malaria kwa Mama Mjamzito
Kwa mama mjamzito, malaria inaweza kusababisha madhara makubwa kama:
Upungufu wa damu (anemia kali)
Kuongezeka kwa hatari ya kifafa cha mimba
Mimba kuharibika au mtoto kuzaliwa kabla ya wakati
Mtoto kuzaliwa na uzito mdogo
Kuongezeka kwa hatari ya kifo kwa mama au mtoto
Dawa Salama za Kutibu Malaria kwa Mama Mjamzito
Uchaguzi wa dawa za malaria kwa mama mjamzito hutegemea muda wa ujauzito (trimester) na aina ya malaria (Plasmodium falciparum au Plasmodium vivax). Daktari ndiye mwenye uwezo wa kuchagua dawa inayofaa zaidi.
Kipindi cha Miezi 3 ya Kwanza (First Trimester)
Katika kipindi hiki, dawa salama zaidi ni:
Quinine pamoja na Clindamycin
Hii ndiyo dawa inayopendekezwa kwa mama mjamzito mwenye malaria katika miezi mitatu ya mwanzo.
Kipindi cha Trimester ya Pili na ya Tatu (Second & Third Trimester)
Katika hatua hii, dawa zifuatazo zinachukuliwa kuwa salama zaidi:
Artemether-Lumefantrine (ALu)
Hii ni dawa maarufu inayotumika sana Tanzania. Salama kuanzia trimester ya pili.Dihydroartemisinin-Piperaquine (DHA-PPQ)
Dawa ya dozi moja inayotumika pia kutibu malaria kali katika kipindi cha baadaye cha ujauzito.Quinine (endapo ALu haipo)
Muhimu: Dawa zote lazima zitumike kwa ushauri na uangalizi wa daktari. Usitumie dawa za mitaani au kujitibu bila vipimo sahihi.
Tahadhari Muhimu
Epuka kutumia dawa yoyote ya malaria bila vipimo kutoka hospitali.
Weka kumbukumbu ya dawa unazotumia na uwasilishe kwa daktari kila mara.
Kunywa dawa zote kwa muda uliowekwa hata kama unahisi umepona kabla ya muda.
Ikiwa unatumia dawa nyingine za ujauzito, mtaalamu wa afya anaweza kuchunguza uwezekano wa mwingiliano wa dawa.
Njia za Kujikinga na Malaria kwa Mama Mjamzito
Tumia chandarua chenye dawa kila usiku.
Epuka maeneo yenye mbu hasa wakati wa jioni.
Fanya vipimo vya malaria mara kwa mara ikiwa unaishi eneo lenye malaria.
Tumia dawa za kinga ya malaria zinazotolewa katika kliniki za wajawazito (IPTp-SP).
Fuatilia kliniki kwa wakati kwa ushauri na uangalizi wa daktari.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Je, mama mjamzito anaweza kutumia dawa za malaria?
Ndiyo, lakini lazima awe chini ya uangalizi wa daktari kwa kuchagua dawa salama kulingana na hatua ya ujauzito.
Ni dawa gani salama zaidi ya malaria katika miezi mitatu ya kwanza?
Quinine pamoja na Clindamycin ndiyo dawa salama zaidi katika trimester ya kwanza.
Naweza kutumia ALu nikiwa mjamzito?
Ndiyo, lakini ni salama zaidi baada ya miezi mitatu ya kwanza ya ujauzito.
Malaria inaweza kuathiri mtoto tumboni?
Ndiyo, inaweza kusababisha mtoto kuzaliwa na uzito mdogo, njiti au hata kifo cha mtoto tumboni.
Je, mama mjamzito anaweza kutumia dawa za mitishamba kutibu malaria?
Haishauriwi. Dawa nyingi za mitishamba hazijathibitishwa kuwa salama kwa mjamzito.
Je, malaria inaweza kusababisha mimba kuharibika?
Ndiyo, hasa ikiwa haitatibiwa mapema.
Je, ni salama kutumia dawa ya SP kama kinga ya malaria wakati wa ujauzito?
Ndiyo, IPTp-SP hutolewa kama kinga kwa wajawazito katika kliniki za wajawazito.
Naweza kunywa dawa za malaria bila vipimo?
Hapana. Lazima upimwe kwanza ili uthibitishwe kuwa una malaria kabla ya kupewa dawa.
Je, kuna madhara ya kutumia Quinine kwa mjamzito?
Kwa kawaida, Quinine ni salama kwa trimester ya kwanza, lakini inaweza kusababisha kizunguzungu au kichefuchefu.
Malaria huambukizwaje kwa mama mjamzito?
Huambukizwa kwa kuumwa na mbu wa kike aina ya Anopheles aliyeambukizwa.
Je, malaria huathiri mzunguko wa damu wa mtoto tumboni?
Ndiyo, inaweza kupunguza usambazaji wa virutubisho kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto.
Je, ninaweza kutumia dawa ya malaria ikiwa bado sijathibitishwa na daktari?
Hapana. Ni muhimu upate vipimo ili kuthibitisha hali yako kabla ya kutumia dawa yoyote.
Ni dawa gani hupendekezwa kama tiba ya malaria ya dozi moja kwa wajawazito?
Dihydroartemisinin-Piperaquine (DHA-PPQ) ni dawa ya dozi moja, salama kuanzia trimester ya pili.
Je, malaria huweza kurudi wakati wa ujauzito?
Ndiyo, hasa kama haukumaliza dozi au haukujikinga vizuri baada ya matibabu.
Je, mama mjamzito anaweza kupata malaria zaidi ya mara moja?
Ndiyo, hasa kama anaishi maeneo yenye malaria ya mara kwa mara.
Je, kuna uhusiano kati ya malaria na kifafa cha mimba?
Ndiyo, malaria huongeza hatari ya shinikizo la juu la damu ambalo linaweza kusababisha kifafa cha mimba.
Malaria inaweza kusababisha mtoto kuzaliwa na matatizo?
Ndiyo, mtoto anaweza kupata matatizo ya ukuaji, uzito mdogo au hata ulemavu wa kuzaliwa.
Ni dalili zipi za malaria kwa mama mjamzito?
Homa ya ghafla, kutetemeka, kichefuchefu, maumivu ya kichwa na uchovu mkubwa.
Je, dawa ya malaria inaweza kuingiliana na dawa za prenatal?
Ndiyo, baadhi ya dawa zinaweza kuingiliana. Daktari atakuchagulia dawa salama zaidi.
Je, upo uwezekano wa mtoto kupata malaria kutoka kwa mama?
Ni nadra, lakini malaria ya kuzaliwa inaweza kutokea iwapo mama alikuwa na malaria kali wakati wa kujifungua.
