KUNDI KUU LA WAUZAJI WA NG’OMBE WA MAZIWA TANZANIA
1. Mashamba ya Serikali na Taasisi za Utafiti
a) TALIRI (Tanzania Livestock Research Institute)
TALIRI inazalisha na kuuza ng’ombe wa maziwa wenye ubora (hasa Friesian na chotara).
Wao huweka rekodi za afya na uzalishaji wa kila ng’ombe.
Vituo vyao vipo maeneo kama Mabuki (Mwanza), West Kilimanjaro (Kilimanjaro), na Mpwapwa (Dodoma).
b) SUA (Sokoine University of Agriculture) – Morogoro
Hutoa ndama na ng’ombe waliokomaa wa maziwa, hasa kwa madhumuni ya mafunzo na biashara.
Wafugaji wanaweza kupata ushauri wa kitaalamu sambamba na ununuzi.
2. Mashamba Binafsi ya Kibiashara
Kuna mashamba makubwa na ya kati yanayozalisha ng’ombe wa maziwa kwa mauzo:
a) Usangu Dairies (Mbeya)
Mashamba yenye ng’ombe chotara wa kisasa na Friesian safi.
Wanauza ng’ombe waliokomaa na ndama wa maziwa.
b) New Era Dairy Farm (Arusha)
Wanatoa huduma ya ushauri, kuuza ng’ombe, na mafunzo ya ufugaji bora.
Ufuatiliaji wa afya na historia ya maziwa huhifadhiwa vizuri.
c) Green Pastures Farm (Morogoro)
Wanahusika na ufugaji wa Friesian na Ayrshire.
Wanatoa ng’ombe waliopimwa kiafya tayari kwa uzalishaji.
3. Wafugaji Binafsi na Vikundi vya Wafugaji
Kuna wafugaji wadogo hadi wa kati wanaouza ng’ombe kwenye minada au moja kwa moja kutoka mashambani.
Vikundi vya wafugaji kama AMCOS, VICOBA, au SACCOS za mifugo huwezesha wanachama kununua na kuuza kwa bei nzuri.
Hii ni njia nzuri lakini inahitaji umakini zaidi kuhakikisha ng’ombe ana afya njema na uwezo wa kutoa maziwa.
VITU VYA KUZINGATIA KABLA YA KUNUNUA NG’OMBE
Angalia Historia ya Uzalishaji wa Maziwa
Ni vizuri kununua ng’ombe anayezalisha angalau lita 15–30 kwa siku kwa kiwango kizuri.
Pima Afya ya Ng’ombe
Hakikisha ng’ombe hana magonjwa ya kuambukiza. Tumia mtaalamu wa mifugo kufanya ukaguzi.
Chanjo na Matibabu
Uliza kama ng’ombe ameshapewa chanjo zote muhimu (CBPP, ECF, Brucellosis nk.).
Uthibitisho wa Umiliki
Pata vielelezo au nyaraka vinavyoonyesha kuwa ng’ombe ni halali na siyo wa wizi au mgogoro.
MAENEO YANAYOJULIKANA KWA MAUZO YA NG’OMBE WA MAZIWA
Arusha – Kwa mashamba ya kisasa yenye Friesian na Jersey.
Morogoro – Mashamba ya taasisi na binafsi yenye mifugo ya maziwa.
Mwanza & Mbeya – Kwa chotara wanaofaa mazingira ya nyanda za juu.
Dodoma & Singida – Kituo cha TALIRI – Mpwapwa kinasaidia kupata chotara waliostahimili joto.
MASWALI YANAYOULIZWA MARA KWA MARA (FAQ)
1. Je, ninunue ng’ombe wa maziwa kutoka minadani au kwa mtu binafsi?
Inawezekana, lakini ni vyema kufanya ukaguzi wa afya na maziwa. Mashamba rasmi huwa salama zaidi kwa wanaoanza.
2. Bei ya kawaida ya ng’ombe wa maziwa ni kiasi gani?
Inategemea aina na uwezo wa kutoa maziwa, lakini kwa wastani ni TZS 1,000,000 – 3,500,000 kwa ng’ombe mkomavu.
3. Nawezaje kujua kama ng’ombe ana uwezo mkubwa wa kutoa maziwa?
Angalia historia ya uzalishaji wa maziwa, fanya uchunguzi wa matiti na rekodi za awali. Pia, muhusishe daktari wa mifugo.
4. Je, kuna taasisi zinazotoa msaada au mkopo kwa ajili ya kununua ng’ombe?
Ndiyo, baadhi ya benki (kama NMB, CRDB), SACCOS, na miradi ya maendeleo vijijini hutoa mikopo kwa wafugaji.
5. Wapi ninaweza kupata ushauri wa kitaalamu baada ya kununua ng’ombe?
Taasisi kama SUA, TALIRI, na maafisa wa mifugo wa halmashauri wanatoa ushauri bila malipo au kwa gharama ndogo.
