Wakati wa msongo wa mawazo, watu wengi hujikuta wakikimbilia vyakula vya haraka au tamu ili kupata faraja ya haraka. Lakini ukweli ni kwamba baadhi ya vyakula vinaweza kuongeza zaidi msongo wa mawazo na kuathiri vibaya afya ya akili na mwili.
Kwa Nini Chakula Kina Athari Kwenye Msongo wa Mawazo?
Ubongo unahitaji virutubisho bora ili kufanya kazi vizuri. Vyakula vyenye sukari nyingi, mafuta mabaya au vilivyowekewa viambato vingi vya kemikali huathiri viwango vya homoni kama cortisol (homoni ya msongo), serotonin na dopamine – ambazo ni muhimu katika kudhibiti hisia na hali ya akili.
Vyakula vya Kuepuka Ukiwa na Msongo wa Mawazo
1. Vyakula vyenye Sukari Nyingi
Vyakula kama soda, pipi, ice cream na mikate tamu huongeza kiwango cha sukari kwa haraka na kukishusha ghafla – hali inayosababisha kubadilika kwa hisia na kuchoka kwa ghafla.
2. Vyakula vya kukaangwa sana (deep fried foods)
Chipsi, kuku wa kukaanga na sambusa huchangia kuongezeka kwa mafuta mabaya mwilini ambayo huathiri kazi za ubongo na kusababisha uvivu wa kiakili.
3. Vyakula vya kusindikwa (processed foods)
Soseji, nyama za makopo, noodles za haraka, na biskuti zina kemikali nyingi, sodium na viambato visivyo vya asili ambavyo huongeza uchovu wa ubongo na msongo wa ndani.
4. Kafeini Kupita Kiasi
Unywaji wa kahawa au soda zenye kafeini nyingi huongeza wasiwasi, mapigo ya moyo na kukufanya ushindwe kupata usingizi mzuri.
5. Pombe
Ingawa huonekana kama njia ya ‘kupumzika’, pombe huathiri kemia ya ubongo na inaweza kuongeza huzuni, wasiwasi na msongo baada ya madhara yake ya muda mfupi kuisha.
6. Vinywaji vya Nishati (Energy Drinks)
Vina sukari nyingi na kafeini ya kiwango cha juu, vinavyoweza kusababisha kuongezeka kwa presha ya damu na wasiwasi mkubwa.
7. Chakula chenye gluten nyingi (kwa baadhi ya watu)
Kwa watu wenye mzio au usumbufu wa gluten, vyakula kama mikate na keki vinaweza kuathiri vibaya mfumo wa neva na kuongeza msongo.
8. Vyokula vya ‘fast food’
Burger, pizza na hot dogs huwa na virutubisho duni na huongeza uzito haraka – jambo linalochangia kushuka kwa hali ya mtu kisaikolojia.
9. Vyakula vyenye mafuta yaliyochakachuliwa (trans fats)
Margarine na vyakula vya viwandani mara nyingi vina mafuta haya ambayo huchochea uvimbe mwilini na kubadilisha utendaji wa ubongo.
10. Vinywaji baridi vya kisasa (soft drinks)
Huwa na kiwango kikubwa cha fructose na kemikali kama aspartame ambazo huathiri hisia, kumbukumbu na hulka.
Madhara ya Kula Vyakula Visivyofaa Wakati wa Msongo
Kuongezeka kwa uzito
Kukosa usingizi
Hisia za huzuni na kukata tamaa
Kuongezeka kwa kiwango cha msongo (cortisol)
Kupungua kwa umakini na kumbukumbu
Maumivu ya kichwa na tumbo [Soma: Vyakula vya kuondoa msongo wa mawazo]
Maswali yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Ni kwa nini sukari nyingi huongeza msongo wa mawazo?
Sukari huongeza kiwango cha insulin haraka, kisha kushuka kwa ghafla huathiri hali ya kihisia na kuongeza wasiwasi.
Vyakula vya kukaanga vina madhara gani kwa akili?
Huongeza mafuta mabaya mwilini yanayoathiri kazi za ubongo na kuchochea msongo.
Kuna faida yoyote ya kunywa kahawa wakati wa msongo?
Kiasi kidogo kinaweza kusaidia, lakini kinywaji hiki kikizidi huongeza msisimko na wasiwasi.
Kwa nini pombe inachukuliwa kuwa mbaya wakati wa msongo?
Ingawa huleta hisia za raha kwa muda, huongeza huzuni na huzuia usingizi bora.
Processed foods huathiri vipi akili?
Huwa na kemikali nyingi na virutubisho duni vinavyoweza kuathiri utulivu wa kiakili.
Je, chipsi ni mbaya kwa mtu mwenye msongo wa mawazo?
Ndiyo, kwa kuwa zina mafuta mengi ya kukaanga na huwa hazina virutubisho vya maana.
Kula pizza kunaathiri msongo wa mawazo?
Pizza za kawaida hujaa mafuta na gluten nyingi ambazo huweza kuchochea wasiwasi.
Kwa nini energy drinks hazifai wakati wa msongo?
Huongeza msisimko kupita kiasi, mapigo ya moyo na kukufanya ushindwe kupata usingizi.
Gluten huathirije afya ya akili?
Kwa baadhi ya watu, husababisha uchovu wa akili na msongo kwa kuathiri mfumo wa neva.
Ni njia gani bora ya kudhibiti hamu ya vyakula hivi?
Kula mara kwa mara chakula bora, kunywa maji na kupumzika vyema huweza kusaidia.
Vyakula vyenye viambato bandia huathiri vipi afya?
Huathiri mfumo wa neva na kuongeza uchovu wa ubongo.
Kwa nini kula usiku sana ni hatari kwa afya ya akili?
Huingilia usingizi, huathiri homoni na kuongeza msongo.
Je, chocolate ni mbaya wakati wa msongo?
Chocolate yenye sukari nyingi si nzuri, lakini ile ya dark chocolate inaweza kusaidia.
Je, kula haraka huongeza msongo wa mawazo?
Ndiyo, hutumia chakula kama “comfort” bila kufikiri, hali inayochangia hali mbaya ya kihisia.
Je, kula kupita kiasi huchochewa na msongo?
Ndiyo, watu wengi hula zaidi wanapokuwa na msongo ili kupata faraja ya muda mfupi.
Ni aina gani ya mafuta unayopaswa kuepuka?
Mafuta ya trans fats (hydrogenated oils) ambayo hupatikana kwenye vyakula vya viwandani.
Vyakula gani vinatakiwa kuchukua nafasi ya hivi visivyofaa?
Mboga mbichi, matunda, karanga, nafaka zisizosindikwa na protini safi.
Je, kula mara moja kwa siku ni salama wakati wa msongo?
Hapana, kula mara nyingi kwa kiasi kidogo kunasaidia kudhibiti hisia na nishati ya mwili.
Je, chakula chenye pilipili nyingi huongeza msongo?
Kwa baadhi ya watu, pilipili huongeza wasiwasi na kiungulia ambacho huongeza usumbufu.
Ni muda gani mzuri wa kula ili kuepuka msongo?
Kula mara 3 kwa siku na vitafunwa vidogo kati ya milo husaidia kuweka mwili na akili sawa.
Kufunga kula huathirije msongo wa mawazo?
Kwa wengine husaidia, lakini kwa walio na msongo mkubwa wa mawazo huweza kuongeza hali hiyo – hasa ikiwa hawajui jinsi ya kufunga kwa afya.
