Upungufu wa damu (anemia) ni hali inayotokea pale ambapo mwili hauna seli za kutosha za damu nyekundu zenye afya ya kutosha kubeba oksijeni ya kutosha kwa tishu za mwili. Ingawa watu wengi huzingatia vyakula vya kuongeza damu, ni muhimu pia kufahamu kuwa baadhi ya vyakula vinaweza kupunguza damu mwilini au kuzuia ufyonzwaji wa madini ya chuma, jambo linaloweza kuongeza hatari ya upungufu wa damu.
Vyakula Vinavyopunguza Damu Mwilini
1. Chai ya Rangi (Black Tea)
Chai ya kawaida ina tannin, kemikali inayofunga madini ya chuma na kuzuia mwili kuyafyonza. Kunywa chai mara kwa mara hasa baada ya chakula huzuia ongezeko la damu.
2. Kahawa
Kahawa nayo ina polyphenols na caffeine, ambazo huzuia ufyonzaji wa chuma mwilini, hasa aina ya iron inayotokana na mimea (non-heme iron).
3. Vinywaji vya Soda
Soda nyingi huwa na sukari nyingi, kemikali na viambato vinavyosababisha asidi tumboni na kupunguza uwezo wa mwili kufyonza virutubisho muhimu kama iron.
4. Maziwa na Bidhaa Zake
Maziwa yana kiasi kikubwa cha kalsiamu. Ingawa ni muhimu kwa mifupa, kalsiamu hushindana na iron tumboni na kuzuia ufyonzwaji wake.
5. Gluteni (Kwa Wenye Tatizo la Celiac)
Watu wenye ugonjwa wa celiac hupata shida ya ufyonzaji wa virutubisho kama iron kwa sababu ya kuharibiwa kwa utando wa utumbo. Vyakula vyenye gluteni kama mkate mweupe, keki na pasta vinaweza kuongeza tatizo hili.
6. Chakula Kilichosindikwa Sana
Chakula kilichopikwa sana au kusindikwa kinaweza kuwa na viwango vya chini vya virutubisho vinavyosaidia damu kutengenezwa kama iron, folate na vitamini B12.
7. Mvinyo (Wine) na Pombe
Kunywa pombe mara kwa mara kunaweza kudhoofisha uwezo wa mwili kutengeneza seli nyekundu za damu na pia kuharibu ini – kiungo muhimu katika usambazaji wa virutubisho.
8. Mayai (Yakiliwe kwa Kiasi)
Ingawa mayai yana faida, yana protini inayoitwa phosvitin ambayo huzuia ufyonzaji wa chuma mwilini. Kula mayai mengi mara kwa mara huweza kuchangia upungufu wa damu.
9. Nafaka zenye Fytiate (Phytate)
Nafaka zisizokobolewa zina phytic acid inayofunga madini ya chuma na kuzuia uyeyushwaji wake tumboni.
10. Spinachi Isiyopikwa
Spinachi mbichi ina oxalates zinazofunga iron, hivyo kupunguza uwezo wa mwili kufyonza madini haya. Ni vyema kupika kabla ya kula ili kupunguza athari hii.
Jinsi ya Kupunguza Athari za Vyakula Hivi
Kunywa chai au kahawa saa moja baada ya kula badala ya mara moja baada ya mlo.
Ongeza vyakula vyenye vitamini C kama machungwa, papai, na nyanya kusaidia mwili kufyonza chuma.
Loweka na pika maharage au nafaka ili kupunguza phytates kabla ya kula.
Epuka kula maziwa na vyakula vya kalsiamu kwa wingi wakati wa mlo wenye chuma.
Punguza matumizi ya pombe na soda.
Weka mlo wako wa kila siku kwenye uwiano sahihi wa protini, mboga, na matunda.[Soma : Dawa ya kuongeza damu kwa mtoto ]
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
1. Je, kunywa chai baada ya chakula kunaathiri damu?
Ndiyo, chai ina tannins zinazoweza kuzuia ufyonzaji wa madini ya chuma mwilini.
2. Kunywa maziwa mengi kunaweza kusababisha upungufu wa damu?
Ndiyo, kalsiamu kwenye maziwa inaweza kuzuia mwili kufyonza chuma kikamilifu.
3. Ni lini naweza kunywa chai ili nisiathiri damu?
Ni bora kunywa chai saa moja au zaidi baada ya kula ili kuepuka kuzuia ufyonzaji wa chuma.
4. Mayai yanaweza kupunguza damu mwilini?
Protini fulani kwenye mayai inaweza kuzuia ufyonzaji wa chuma, hasa ikiwa mayai yanaliwa kwa wingi bila mboga au matunda.
5. Soda inaathiri vipi damu mwilini?
Soda ina sukari nyingi na haichangii virutubisho muhimu. Inaweza pia kupunguza ufyonzaji wa chuma.
6. Spinachi si nzuri kwa kuongeza damu?
Spinachi ina chuma lakini pia ina oxalates ambao huzuia chuma kufyonzwa kwa ufanisi.
7. Je, nafaka zilizokobolewa ni hatari kwa damu?
Ndio, zinapokuwa hazina virutubisho vya kutosha, huweza kuleta upungufu wa virutubisho muhimu kama chuma.
8. Vyakula gani vina phytates?
Maharage, kunde, karanga, na baadhi ya nafaka zisizokobolewa zina phytates.
9. Je, mtoto anaweza kupata upungufu wa damu kutokana na vyakula hivi?
Ndiyo, hasa kama lishe yake haijakamilika na inajumuisha chai, soda au vyakula visivyo na virutubisho.
10. Nitajuaje kama nina upungufu wa damu?
Kupitia dalili kama uchovu, kupauka, kizunguzungu na kwa kufanya vipimo vya damu hospitalini.
11. Pombe inaathiri damu kwa namna gani?
Huzuia utengenezaji wa seli mpya za damu na kuharibu uboho wa mifupa.
12. Ni chakula gani kizuri kula pamoja na vyenye phytates?
Matunda yenye vitamini C kama machungwa, pilipili hoho au nyanya ili kusaidia ufyonzaji wa chuma.
13. Je, soy products zinaweza kuathiri damu?
Ndiyo, zina compounds zinazoathiri ufyonzaji wa chuma hasa aina ya non-heme iron.
14. Je, faiba inaweza kuathiri damu?
Faiba nyingi sana zinaweza kupunguza ufyonzaji wa madini, ikiwemo chuma.
15. Kula chokoleti nyingi kuna madhara kwenye damu?
Chokoleti nyeusi ina oxalates, ambazo zinaweza kuzuia ufyonzaji wa chuma mwilini.
16. Je, kuna matunda yanayopunguza damu?
Matunda mengi hayapunguzi damu, lakini kama yanaliwa pekee bila lishe kamili, hayasaidii kuongeza chuma.
17. Je, mtu anaweza kula vyakula hivi lakini bado asipate upungufu wa damu?
Inawezekana kama anakula pia vyakula vyenye chuma na vitamini C kwa wingi.
18. Ni muda gani inachukua mwili kuathiriwa na vyakula hivi?
Athari hutegemea kiwango na muda wa matumizi. Matumizi ya muda mrefu huongeza hatari ya anemia.
19. Je, dawa za kuongeza damu zinaweza kusaidia hata kama unakula vyakula vinavyopunguza damu?
Ndiyo, lakini ni bora kubadili lishe pia ili kuleta matokeo mazuri.
20. Kula mboga mbichi kuna athari kwenye damu?
Zinaweza kuwa na oxalates au phytates ikiwa hazijapikwa vizuri, hivyo kupunguza ufyonzaji wa chuma.
