Kuzaliwa na mgongo wazi (kwa kitaalamu huitwa Spina Bifida) ni hali ya kiafya inayotokea wakati mtoto anapokuwa tumboni ambapo uti wa mgongo na neva zake hazifungwi vizuri. Hali hii ni moja kati ya kasoro za kuzaliwa na inaweza kusababisha changamoto mbalimbali za kiafya kulingana na kiwango cha tatizo.
Sababu za Mtoto Kuzaliwa na Mgongo Wazi
Kuna sababu kadhaa zinazochangia mtoto kuzaliwa na mgongo wazi, ingawa mara nyingi ni mchanganyiko wa vinasaba na mazingira:
Upungufu wa Folate (Vitamin B9)
Mama mjamzito anapokosa asidi ya foliki ya kutosha mwilini, huongeza hatari ya mtoto kupata kasoro ya uti wa mgongo.
Urithi wa Kigenetiki
Ikiwa familia ina historia ya matatizo ya mfumo wa neva, mtoto anaweza kuwa na uwezekano mkubwa wa kuzaliwa na mgongo wazi.
Magonjwa kwa Mama Mjamzito
Kisukari kisichodhibitiwa vizuri na hali zingine za kiafya huongeza hatari.
Matumizi ya Dawa Fulani
Baadhi ya dawa za kifafa au dawa zenye kemikali kali zinaweza kuathiri ukuaji wa neva wa mtoto.
Unene Kupita Kiasi kwa Mama
Mama mwenye uzito mkubwa sana kabla au wakati wa ujauzito yuko kwenye hatari kubwa zaidi.
Mambo ya Mazingira
Lishe duni, matumizi ya pombe, sigara au sumu mwilini vinaweza kuongeza hatari ya mtoto kuzaliwa na mgongo wazi.
Dalili za Mtoto Mwenye Mgongo Wazi
Dalili hutofautiana kulingana na aina na ukubwa wa tatizo:
Uvimbaji Mgongoni – Kuna uvimbe au sehemu wazi mgongoni mwa mtoto.
Kupooza Miguu – Miguu ya mtoto inaweza kukosa nguvu au kushindwa kufanya kazi vizuri.
Kupoteza Hisia – Mtoto anaweza kukosa hisia kwenye sehemu za mwili zilizo chini ya eneo la mgongo lililoathirika.
Shida za Kibofu na Utumbo – Ugumu wa kudhibiti haja ndogo au kubwa.
Ulemavu wa Viungo – Miguuni au nyonga inaweza kupinda au kuwa dhaifu.
Hydrocephalus (Maji Kichwani) – Baadhi ya watoto hupata maji kujaa kichwani kutokana na tatizo hili.
Tiba ya Mgongo Wazi
Matibabu hutegemea aina na kiwango cha tatizo, lakini kwa kawaida ni pamoja na:
Upasuaji (Surgery)
Upasuaji hufanywa ili kufunga sehemu ya mgongo wazi.
Wakati mwingine hufanywa mtoto akiwa bado tumboni (fetal surgery) au baada ya kuzaliwa.
Dawa na Tiba Saidizi
Dawa hupunguza maumivu na kusaidia kudhibiti maambukizi.
Tiba ya Viungo (Physiotherapy)
Husaidia mtoto kupata uimara na kuimarisha uwezo wa kutembea au kutumia viungo.
Msaada wa Kifaa
Baadhi ya watoto huhitaji kutumia mikongojo, magongo, au vifaa maalumu vya kusaidia kutembea.
Matibabu ya Hydrocephalus
Ikiwa mtoto ana maji kichwani, huwekewa shunt ili kusaidia kutoa maji kupita kawaida.
Jinsi ya Kuzuia Mgongo Wazi
Mama anayepanga ujauzito anatakiwa kutumia folic acid (400 mcg–800 mcg kila siku) kabla na wakati wa ujauzito.
Kula vyakula vyenye folate kama mboga za majani, maharagwe, karanga na nafaka.
Kudhibiti magonjwa kama kisukari kabla ya kupata ujauzito.
Kuepuka matumizi ya pombe, sigara na dawa bila ushauri wa daktari.
Maswali ya Mara kwa Mara (FAQs)
Je, mgongo wazi unaweza kugunduliwa kabla mtoto hajazaliwa?
Ndiyo, kupitia vipimo vya ultrasound na vipimo vya damu, tatizo la spina bifida linaweza kugunduliwa mapema wakati wa ujauzito.
Mtoto mwenye mgongo wazi anaweza kupona kabisa?
Hakuna tiba ya kuponya kabisa, lakini upasuaji na matibabu ya kusaidia yanaweza kuboresha maisha na kupunguza matatizo makubwa.
Ni lini mtoto anahitaji upasuaji wa mgongo wazi?
Mara nyingi hufanyika ndani ya siku chache baada ya kuzaliwa au hata akiwa tumboni, kutegemea ushauri wa daktari bingwa.
Je, spina bifida ni ya kurithi?
Inaweza kuchangiwa na vinasaba, lakini mara nyingi hutokana pia na lishe na mazingira.
Folic acid inasaidiaje kuzuia mgongo wazi?
Folic acid husaidia kufunga vizuri neva za mtoto tumboni na kuzuia kasoro za uti wa mgongo na ubongo.
