PID ni kifupi cha “Pelvic Inflammatory Disease”, yaani Ugonjwa wa Maambukizi katika viungo vya uzazi vya ndani vya mwanamke. Maambukizi haya hushambulia mirija ya uzazi (fallopian tubes), mfuko wa uzazi (uterus), shingo ya kizazi (cervix) na mayai (ovaries). Ugonjwa huu huletwa na bakteria na mara nyingi huanza kama maambukizi ya magonjwa ya zinaa kama vile chlamydia na gonorrhea.
Sababu za PID
Sababu kuu ya PID ni maambukizi ya bakteria, hasa kutokana na:
Magonjwa ya zinaa (STIs) – kama vile chlamydia na gonorrhea.
Kuingiza vitu visafi ukeni – mfano: kutumia vifaa visafi au kutohifadhi vizuri vifaa vya uzazi wa mpango.
Kufanyiwa upasuaji au vipimo ukeni bila usafi wa kutosha.
Kuwa na wapenzi wengi – huongeza hatari ya kupata maambukizi.
Kutofanya matibabu sahihi ya maambukizi ya awali ya uke au shingo ya kizazi.
Dalili za PID
Dalili za PID zinaweza kuwa kali au zisizoonekana kabisa. Hata hivyo, baadhi ya dalili kuu ni:
Maumivu ya tumbo la chini
Homa
Kutokwa na uchafu wa ajabu ukeni (hasa wenye harufu kali)
Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Maumivu wakati wa kukojoa
Mzunguko wa hedhi usio wa kawaida
Kutokwa damu kati ya hedhi
Uchovu usio wa kawaida
Madhara ya PID
Kama PID haitatibiwa mapema, inaweza kusababisha madhara makubwa, yakiwemo:
Kuziba kwa mirija ya uzazi, hivyo kuzuia yai kusafiri hadi kwenye mfuko wa uzazi.
Ugonjwa wa mimba nje ya mfuko wa uzazi (ectopic pregnancy).
Utasa (infertility).
Maumivu sugu ya nyonga.
Kujirudia kwa maambukizi.
Tiba ya PID
Tiba ya PID hutegemea kiwango cha maambukizi. Njia za kawaida ni:
Matumizi ya antibiotiki – Daktari atakupatia dozi ya dawa za kuua bakteria.
Matibabu ya wenza wa kimapenzi – Wote wanaopatikana na maambukizi wanapaswa kutibiwa pamoja.
Kupumzika – Ili kusaidia mwili kupona haraka.
Kuepuka tendo la ndoa hadi matibabu yakamilike.
Upasuaji – kwa wagonjwa walioathirika sana.
Jinsi ya Kujikinga na PID
Tumia kinga (kondomu) kila unapofanya tendo la ndoa.
Kuwa mwaminifu kwa mwenzi mmoja.
Fanya vipimo vya afya ya uzazi mara kwa mara.
Usitumie dawa au vifaa vya uzazi bila ushauri wa daktari.
Tibu maambukizi ya sehemu za siri mapema.
Maswali Yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
PID inaambukizwa vipi?
PID huambukizwa kupitia magonjwa ya zinaa kama chlamydia na gonorrhea yanayosambazwa kwa njia ya kujamiiana.
Je, mwanaume anaweza kupata PID?
Hapana. PID huathiri viungo vya uzazi wa ndani vya mwanamke tu. Hata hivyo, wanaume wanaweza kuwa wabebaji wa bakteria wanaosababisha PID.
Je, PID inaweza kupona kabisa?
Ndiyo, ikiwa itatibiwa mapema kwa kutumia antibiotiki sahihi, PID inaweza kupona bila madhara ya muda mrefu.
Je, ninaweza kupata tena PID baada ya kupona?
Ndiyo, kama chanzo cha maambukizi hakitaondolewa au mwenza hatatibiwa, unaweza kuambukizwa tena.
PID inaweza kusababisha utasa?
Ndiyo, hasa ikiwa haitatibiwa mapema. Maambukizi yanaweza kuziba mirija ya uzazi.
Je, PID inaweza kusababisha mimba ya nje ya kizazi?
Ndiyo. Mirija ya uzazi iliyozibwa na PID huongeza uwezekano wa mimba kutunga nje ya mfuko wa uzazi.
Ni vipimo gani vinatumiwa kugundua PID?
Daktari anaweza kutumia uchunguzi wa mwili, kipimo cha damu, mkojo, ultrasound, au laparoscope.
PID ni hatari kwa wanawake wa umri gani?
PID huathiri sana wanawake walio katika umri wa kuzaa (15–44), hasa wale wanaofanya ngono bila kinga.
Je, PID inaweza kupona bila dawa?
Hapana. PID ni maambukizi ya bakteria yanayohitaji tiba ya antibiotiki.
Je, PID inaweza kuathiri mimba?
Ndiyo. PID inaweza kufanya kupata ujauzito kuwa vigumu, au kusababisha matatizo wakati wa ujauzito.
Naweza kupata PID bila kuwa na magonjwa ya zinaa?
Ndiyo, ingawa ni nadra. PID pia inaweza kutokana na maambukizi mengine ya bakteria.
Je, PID huambukizwa kwa kubadilishana nguo?
Hapana. PID huambukizwa kwa njia ya kujamiiana.
PID inaweza kuzuia mimba?
Ndiyo, hasa kama imesababisha kuziba kwa mirija ya uzazi.
Je, kuna dawa za asili za PID?
Hakuna ushahidi wa kitaalamu unaothibitisha tiba ya PID kwa dawa za asili. Tiba bora ni ile ya antibiotiki kutoka kwa daktari.
Naweza kwenda kazini nikiwa na PID?
Inategemea uzito wa dalili zako. Wakati mwingine inahitajika upumzike nyumbani.
PID huchukua muda gani kupona?
Kwa kawaida, wiki 2 hadi 3 baada ya kuanza dawa, lakini hali za kipekee huweza kuchukua muda mrefu.
Je, ninaweza kufanya tendo la ndoa wakati natibu PID?
Hapana. Ni vizuri kusubiri mpaka tiba ikamilike kabisa.
Je, PID huambukizwa kwa mdomo au kupiga punyeto?
PID haiambukizwi kwa kupiga punyeto, lakini ngono ya mdomo bila kinga inaweza kuambukiza magonjwa ya zinaa yanayosababisha PID.
Je, PID ni ugonjwa wa muda mrefu?
Ukichelewa kutibiwa, madhara yake yanaweza kuwa ya kudumu. Lakini kwa tiba ya mapema, hupona kabisa.
Je, PID ina uhusiano na kansa ya shingo ya kizazi?
Si moja kwa moja, lakini maambukizi ya muda mrefu kwenye uke na shingo ya kizazi yanaweza kuongeza hatari ya kansa.
