Maziwa ya mama ni zawadi ya asili yenye virutubisho vya kipekee kwa mtoto mchanga. Hata hivyo, yapo matukio machache ambapo maziwa ya mama yanaweza kuharibika au kuathiriwa na hali fulani, hali inayoweza kusababisha madhara kwa mtoto au kumsababisha akatae kunyonya.
Je, Maziwa ya Mama Yanaweza Kuharibika Kweli?
Ndiyo, lakini si kwa maana ya kuoza kama chakula. Maziwa ya mama yanaweza kuharibika endapo:
Yatahifadhiwa vibaya baada ya kukamuliwa
Mama anatumia dawa hatari zinazoingia kwenye maziwa
Mama ana maambukizi ya matiti (mastitis)
Mama anakula vyakula vyenye sumu au kemikali hatarishi
Kuna mabadiliko ya homoni au afya ya mama
Katika hali ya kawaida, maziwa ya mama yanazalishwa yakiwa safi, salama na kamili kwa mtoto. Tatizo hutokea panapokuwa na hali zisizo za kawaida.
Dalili za Maziwa ya Mama Kuwa Yameharibika
Zifuatazo ni baadhi ya dalili zinazoweza kuashiria kuwa maziwa yameharibika au si salama kwa mtoto:
Mtoto anatapika baada ya kunyonya
Mtoto ana kuharisha mara kwa mara
Maziwa yana harufu isiyo ya kawaida
Mtoto anakataa kunyonya ghafla
Maziwa yanatoka kwa shida au ni mepesi mno
Mama ana maumivu kwenye matiti au homa
Iwapo unaona dalili hizi, ni muhimu kumwona mtaalamu wa afya haraka.
Sababu Zinazoweza Kusababisha Maziwa ya Mama Kuharibika
Hifadhi Isiyo Sahihi (kwa maziwa yaliyokamuliwa):
Ikiwa maziwa yatakamuliwa na kuhifadhiwa bila kufuata taratibu (mfano kwenye joto kali au pasipo baridi ya kutosha), yanaweza kubadilika harufu na ladha.Mastitis (Maambukizi ya Matiti):
Maambukizi haya huweza kufanya maziwa yawe na damu au usaha, hivyo si salama kwa mtoto.Matumizi ya Dawa Zenye Madhara:
Baadhi ya dawa huingia kwenye maziwa na kuathiri afya ya mtoto.Lishe au Sumu ya Chakula:
Mama akila chakula kilichochafuka au chenye sumu (mfano samaki wenye zebaki), sumu hiyo inaweza kuingia kwenye maziwa.Mabadiliko ya Homoni:
Homoni za uzazi au kipindi cha hedhi vinaweza kubadilisha ladha ya maziwa na kufanya mtoto akatae kunyonya.
Jinsi ya Kuzuia Maziwa ya Mama Yasiharibike
Tumia dawa kwa ushauri wa daktari tu
Epuka chakula au vinywaji vyenye kemikali
Kamua maziwa kwa usafi na uhifadhi kwa joto linalofaa
Kunyonyesha mara kwa mara kupunguza msongamano wa maziwa
Tibu mapema maumivu au uvimbe wowote wa matiti
Hakikisha usafi wa matiti kabla ya kunyonyesha
Madhara kwa Mtoto Akinyonya Maziwa Yaliyoharibika
Mtoto akinyonya maziwa yaliyoharibika anaweza kupata madhara yafuatayo:
Kuharisha
Kutapika
Maumivu ya tumbo
Kukataa kunyonya tena
Maambukizi ya tumbo au mfumo wa chakula
Maziwa Yanapohifadhiwa: Hupoteza Ubora Lini?
Joto la chumba: hadi saa 4
Friji (0-4°C): hadi siku 4
Friza (-18°C): hadi miezi 6
Baada ya muda huu, maziwa yanaweza kupoteza ladha, harufu na virutubisho, hivyo hayafai kwa mtoto. [Soma: Dawa Ya Kusafisha Maziwa Ya Mama Anae Nyonyesha ]
Maswali Yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Je, maziwa ya mama yanaweza kuharibika tumboni mwa mama?
Hapana. Maziwa ya mama huzalishwa moja kwa moja kwenye tezi za matiti, si tumboni. Hata hivyo, lishe au afya ya mama huathiri ubora wake.
Ni dalili zipi zinaonyesha maziwa ya mama yameharibika?
Harufu isiyo ya kawaida, mtoto kutapika au kuharisha baada ya kunyonya, au mama kuwa na maambukizi ya matiti.
Je, mtoto anaweza kuugua kwa sababu ya maziwa mabaya?
Ndiyo, hasa ikiwa mama ana mastitis au maziwa yamehifadhiwa vibaya.
Je, ladha ya maziwa inaweza kubadilika?
Ndiyo, kutokana na lishe ya mama, hedhi, dawa, au ugonjwa.
Je, kuna njia ya kuonja kama maziwa yameharibika?
Ndiyo. Harufu mbaya, ladha chungu au ya sabuni huashiria mabadiliko ya maziwa yaliyohifadhiwa.
Je, mtoto anaweza kugundua harufu ya maziwa mabaya?
Ndiyo, na mara nyingi hukataa kunyonya maziwa yenye ladha au harufu tofauti.
Je, maziwa ya mama huweza kuwa na sumu?
Inawezekana kama mama anatumia dawa au chakula chenye kemikali hatari.
Mama afanye nini maziwa yakibadilika harufu?
Asiyatumie kwa mtoto na amuone daktari kuchunguza chanzo cha tatizo.
Je, maziwa ya mama huharibika haraka kuliko ya kopo?
Hapana. Maziwa ya mama ni safi zaidi lakini huhitaji kuhifadhiwa kwa usahihi.
Ni salama kutumia tena maziwa yaliyogandishwa?
Ndiyo, lakini yabainishwe tarehe, yasiyeyushwe zaidi ya mara moja, na yatumike ndani ya saa 24 baada ya kuyeyushwa.
Je, pombe inaweza kuingia kwenye maziwa ya mama?
Ndiyo, pombe huingia kwenye maziwa, hivyo mama anapaswa kuepuka au kusubiri saa kadhaa kabla ya kunyonyesha.
Mama akipata mafua, maziwa yake yanakuwa salama?
Ndiyo, na maziwa hayo husaidia kumpa mtoto kinga dhidi ya mafua.
Ni muda gani salama kuhifadhi maziwa ya mama bila friji?
Hadi saa 4 katika joto la kawaida (chini ya 25°C).
Je, maziwa ya mama huweza kuwa mepesi mno hadi kukosa virutubisho?
Ndiyo, hasa mwanzoni mwa kunyonyesha, lakini huwa na maji mengi ya kumridhisha mtoto kiu. Maziwa ya mwisho huwa mazito zaidi.
Ni vyakula gani huongeza ubora wa maziwa?
Mboga mbichi, matunda, samaki, mayai, maziwa, karanga, uji wa lishe, na maji ya kutosha.
Je, mtoto anaweza kuugua kwa sababu ya chakula alichokula mama?
Ndiyo, kwa mfano vyakula vinavyosababisha gesi au mzio huweza kumletea mtoto matatizo.
Je, uji wa lishe huongeza ubora wa maziwa?
Ndiyo, hutoa nishati na virutubisho vinavyosaidia uzalishaji bora wa maziwa.
Mama anaweza kupima ubora wa maziwa vipi?
Kwa kuangalia harufu, rangi, na athari kwa mtoto baada ya kunyonya.
Mama akiumwa sana, ni salama kuendelea kunyonyesha?
Inategemea aina ya ugonjwa. Daktari ndiye anayepaswa kutoa ushauri sahihi.
Je, mtoto akikataa kunyonya, ni lazima maziwa yameharibika?
Sio lazima. Anaweza kuwa na sababu nyingine kama meno kuota, kutojisikia vizuri au kuhitaji kupumzika.
