Matezi ni hali inayojulikana na wengi ambapo tezi za mwilini, hasa tezi za limfu, huvimba au kujaa. Hali hii inaweza kuwa ishara ya maambukizi au maradhi mengine yanayoathiri mfumo wa kinga ya mwili.
Matezi ni Nini?
Matezi ni uvimbe unaotokea kwenye tezi za limfu, ambazo ni sehemu muhimu ya mfumo wa kinga ya mwili. Tezi hizi hupatikana maeneo kama vile shingoni, kwapani, mapajani, na nyuma ya masikio. Zina kazi ya kuchuja vimelea vya maradhi, bakteria na virusi.
Matezi Husababishwa na Nini?
Zifuatazo ni sababu kuu zinazoweza kusababisha matezi:
Maambukizi ya bakteria
Maambukizi kama tonsilitis, strep throat au maambukizi ya ngozi yanaweza kusababisha tezi kuvimba.Maambukizi ya virusi
Virusi kama HIV, Epstein-Barr (mononucleosis), au mafua makali yanaweza kuathiri tezi za limfu.Maambukizi ya vimelea (fungi)
Vimelea fulani wanaweza kusababisha matezi hasa kwa watu walio na kinga dhaifu.Kansa ya limfu (Lymphoma)
Hii ni aina ya saratani inayoathiri tezi za limfu na kusababisha uvimbe usioisha.Saratani ya damu (Leukemia)
Ugonjwa huu unaweza kuathiri tezi na kusababisha uvimbe unaoendelea kukua.Matatizo ya kinga ya mwili (Autoimmune diseases)
Magonjwa kama lupus au rheumatoid arthritis yanaweza kusababisha kuvimba kwa tezi za limfu.Maambukizi ya meno au fizi
Maambukizi ya kwenye mdomo yanaweza kuchangia kuvimba kwa tezi zilizoko karibu.
Dalili Zinazoambatana na Matezi
Kuvimba kwa tezi maeneo ya shingo, kwapa au mapaja
Maumivu au usumbufu unaposhika tezi zilizoathirika
Homa au baridi
Uchovu mwingi
Kutokwa jasho usiku
Kupungua uzito bila sababu
Maumivu ya koo au mdomo
Mabadiliko ya sauti au kuumwa na kichwa
Tiba ya Matezi
Matibabu ya matezi hutegemea chanzo chake:
Dawa za Antibiotiki
Kama chanzo ni bakteria, dawa hizi hutumika kuua vimelea.Kupumzika na kunywa maji mengi
Husaidia kupunguza maumivu na kuimarisha kinga ya mwili.Dawa za kupunguza maumivu na uvimbe
Kama vile paracetamol au ibuprofen.Matibabu ya kisasa kwa saratani
Ikiwa chanzo ni lymphoma au leukemia, mgonjwa huhitaji chemotherapy, radiotherapy au upasuaji.Matibabu ya magonjwa ya kinga
Magonjwa kama lupus hutibiwa kwa kutumia dawa maalum za kudhibiti kinga ya mwili.Matibabu ya kinywa au meno
Kama matezi yamesababishwa na maambukizi ya mdomo, ni muhimu kutibiwa na daktari wa meno.
Tahadhari
Epuka kujitibu bila ushauri wa daktari.
Matezi yasiyopungua kwa zaidi ya wiki mbili yahitaji uchunguzi wa kitaalamu.
Endapo kuna dalili kama homa ya muda mrefu, jasho usiku, au kupungua uzito, tafuta msaada wa daktari haraka.
Maswali yaulizwayo mara kwa mara (FAQs)
**Matezi ni hatari?**
Matezi mara nyingi si hatari, lakini iwapo hayapungui au yanaambatana na dalili zingine kali, yanaweza kuashiria tatizo kubwa zaidi.
**Matezi huisha yenyewe?**
Ndiyo, hasa kama yamesababishwa na mafua au maambukizi madogo. Hata hivyo, ikiwa hayapungui baada ya wiki mbili, ni vyema kumwona daktari.
**Je, matezi yanaweza kuambukiza?**
Matezi yenyewe hayaambukizi, lakini chanzo chake (kama virusi au bakteria) kinaweza kuambukiza.
**Matezi yanaweza kutibiwa kwa dawa za asili?**
Dawa za asili zinaweza kusaidia kupunguza uvimbe, lakini si mbadala wa tiba ya kitaalamu.
**Je, matezi huambatana na kansa?**
Ndiyo, lakini si mara zote. Kama uvimbe haueleweki chanzo chake au haupungui, daktari atahitaji kufanya vipimo kujua zaidi.
**Ni lini nimpasavyo kumuona daktari kuhusu matezi?**
Iwapo uvimbe wa tezi unaendelea zaidi ya wiki mbili, unaambatana na homa, uchovu au kupungua kwa uzito.
**Matezi huonekana wapi kwenye mwili?**
Sehemu za kawaida ni shingoni, kwapani, mapajani na nyuma ya masikio.
**Ni vipimo gani hutumika kugundua chanzo cha matezi?**
Vipimo vya damu, ultrasound, biopsy na X-ray hutumika kutambua chanzo cha matezi.
**Je, matezi yanaweza kutibiwa bila dawa?**
Katika visa vya kawaida, mapumziko, maji ya kutosha na lishe bora huweza kusaidia mwili kupona bila dawa.
**Matezi yanahusiana na mfumo wa kinga?**
Ndiyo, kwa kuwa tezi za limfu ni sehemu ya mfumo wa kinga, uvimbe wake huashiria mwili kupambana na maradhi.
