Virusi vya Ukimwi (VVU) huambukiza kupitia njia mahususi zinazohusisha mawasiliano ya moja kwa moja ya majimaji ya mwili kama damu, shahawa, majimaji ya uke, maziwa ya mama na majimaji ya njia ya haja kubwa. Lakini swali linaloulizwa mara nyingi na wengi ni: “Je, mate yanaweza kuambukiza Ukimwi?”
Je, Mate Yanaweza Kuambukiza VVU?
Kwa mujibu wa utafiti na mashirika ya afya duniani (kama WHO na CDC), mate hayawezi kuambukiza Ukimwi kwa hali ya kawaida. Ingawa mtu mwenye VVU anaweza kuwa na virusi kwenye mate yake, kiwango cha virusi (viral load) kwenye mate ni kidogo mno kiasi kwamba hakiwezi kuambukiza.
VVU hauwezi kuambukizwa kupitia:
Kupiga busu
Kukumbatiana
Kuongea karibu
Kupiga chafya
Kupiga miayo
Kushiriki vyombo vya chakula au vinywaji
Ni Wakati Gani Mate Yanaweza Kuambukiza?
Ingawa ni nadra sana, kuna hali za kipekee sana ambazo huongeza uwezekano wa maambukizi kupitia mate. Hali hizi ni pamoja na:
Kama kuna damu kwenye mate ya mtu mwenye VVU, kwa mfano kutokana na fizi kuvuja damu.
Kama aliyepigwa busu ana vidonda wazi mdomoni au kwenye ulimi, kuruhusu virusi kuingia moja kwa moja kwenye damu.
Hata hivyo, hata kwenye hali hizi, uwezekano wa maambukizi bado ni mdogo sana.
Kiwango cha VVU Kwenye Mate
Utafiti unaonyesha kuwa:
Mate kina chembechembe za protini (enzymes) zinazoharibu VVU.
Kiwango cha virusi kwenye mate ya mtu mwenye VVU huwa cha chini mno.
Hakuna ushahidi wa kuthibitisha kuwa VVU huambukizwa kupitia busu la kawaida (peck kiss).
Tofauti Kati ya Busu la Kawaida na Busu la Kimahaba
Busu la kawaida (peck) halina hatari kabisa ya kuambukiza VVU.
Busu la kimahaba (deep kissing) lina hatari ndogo mno, na hii hutokea tu ikiwa wote wawili wana vidonda vya wazi au fizi zinazotoa damu.
Soma Hii : Njia za kuambukiza ukimwi
Maswali ya Mara kwa Mara (FAQs)
Je, mate yanaweza kuambukiza VVU?
Hapana. Mate kwa kawaida hayaambukizi VVU kwa sababu kiwango cha virusi ni kidogo mno.
Je, kupiga busu kunaweza kusababisha maambukizi?
Busu la kawaida halina hatari. Busu la kimahaba linaweza kuwa na hatari ndogo sana ikiwa kuna damu mdomoni.
Je, mtu anaweza kuambukizwa kwa kushiriki kikombe au kijiko?
Hapana. VVU haviambukizwi kwa kutumia vyombo vya chakula pamoja.
Je, virusi vya VVU huishi muda gani kwenye mate?
Virusi hufa haraka sana kwenye mate kutokana na kemikali zinazoviharibu.
Je, kama mate yana damu, kuna hatari ya maambukizi?
Ndiyo, lakini ni nadra sana. Hatari ipo tu kama damu hiyo itaingia kwenye jeraha la wazi.
Je, kikohozi cha mtu mwenye VVU kinaweza kuambukiza?
Hapana. VVU haviambukizwi kupitia hewa wala kikohozi.
Je, kupiga chafya kunaweza kueneza virusi vya Ukimwi?
Hapana. Hakuna ushahidi wa VVU kuambukizwa kwa njia ya hewa au chafya.
Je, kama kuna vidonda mdomoni, kuna hatari?
Ndiyo. Ikiwa wote wawili wana vidonda, kuna hatari ndogo ya maambukizi kwa busu la kimahaba.
Je, VVU vipo kwenye mate ya kila mtu aliyeambukizwa?
Ndiyo, lakini kwa kiwango kidogo sana kisichotosha kuambukiza.
Je, mate ya mtu mwenye VVU yakigusa ngozi, kuna hatari?
Hapana. Ngozi iliyosalama hailuhusu virusi kuingia.
Je, mtu anaweza kuambukizwa kwa kung’atwa na mtu mwenye VVU?
Inawezekana ikiwa kung’atwa kunaambatana na damu, lakini ni nadra sana kutokea.
Je, kuna visa vilivyothibitishwa vya maambukizi kupitia mate?
Hakuna visa vya uhakika vilivyothibitishwa kwa njia hii pekee.
Je, ni salama kumbusu mtoto wako ikiwa una VVU?
Ndiyo. Busu la kawaida halina hatari yoyote.
Je, mtu mwenye VVU anapaswa kuepuka kumbusu mpenzi wake?
Hapana. Busu la kawaida ni salama kabisa.
Je, ni salama kumpa mtu mwenye VVU huduma za kwanza?
Ndiyo, ikiwa utachukua tahadhari kama kuvaa glovu unaposhughulika na damu.
Je, ni lazima kuwa na hofu kila mara unapojuana na mtu mpya?
Hapana. Jua ukweli, tumia kondomu na pima afya yako mara kwa mara.
Je, kuoga pamoja kunaweza kusababisha maambukizi?
Hapana. VVU haviwezi kuambukizwa kwa njia hiyo.
Je, mate yana virusi vya kutosha kusababisha maambukizi?
La. Kiwango cha virusi kwenye mate ni kidogo mno.
Je, kuna sababu ya kuwa na hofu kuhusu busu la kawaida?
Hapana. Hakuna hatari yoyote ya maambukizi kupitia busu la kawaida.
Je, kunywa kinywaji kutoka kwa mtu mwenye VVU kunaweza kuambukiza?
Hapana. Hata kama kinywaji hicho kimegusana na mate, hakuna hatari ya maambukizi.
Je, ni muhimu kufanya vipimo hata kama hujafanya ngono?
Ndiyo. Ni muhimu kujua hali yako ili kuchukua hatua sahihi.
