Uwatu (fenugreek) ni mmea wa asili uliotumika kwa karne nyingi kwa tiba mbalimbali, hasa kwa wanawake wanaotaka kuongeza maziwa, shepu, au hata kurekebisha homoni. Pia hutumika kwa wanaume kuongeza nguvu za kiume na kusaidia katika usawazishaji wa sukari kwenye damu. Ingawa uwatu una faida nyingi, matumizi kupita kiasi au yasiyo sahihi yanaweza kusababisha madhara kwa afya.
1. Kusababisha Kuharisha au Maumivu ya Tumbo
Matumizi ya uwatu kwa wingi au kwa watu wenye tumbo laini yanaweza kusababisha:
Maumivu ya tumbo
Kuharisha
Kichefuchefu au gesi
Hii hutokana na nyuzinyuzi nyingi kwenye mbegu za uwatu ambazo huchochea mmeng’enyo wa chakula kupita kiasi.
2. Kushusha Sukari Kupita Kiasi (Hypoglycemia)
Uwatu hupunguza kiwango cha sukari mwilini. Hili ni jambo zuri kwa wagonjwa wa kisukari, lakini linaweza kuwa hatari kwa:
Watu wasio na kisukari
Wanaotumia dawa za kisukari
Wanaopata dalili za kuishiwa sukari kama kizunguzungu au kutetemeka
Tahadhari: Epuka kutumia uwatu bila kipimo sahihi kama unatumia dawa za kisukari.
3. Kuathiri Harufu ya Mwili na Mkojo
Baadhi ya watu waliotumia uwatu wanaripoti kuwa harufu ya jasho, mkojo, au maziwa ya mama hubadilika na kuwa na harufu kali kama ya “maple syrup”.
Ingawa si hatari kiafya, inaweza kuwa ya kukera au kuchanganya, hasa kwa watu wasiozoea.
4. Madhara kwa Wajawazito
Kwa wanawake wajawazito:
Uwatu unaweza kusababisha mikazo ya mfuko wa mimba, na kupelekea hatari ya kuharibika kwa mimba, hasa miezi mitatu ya kwanza.
Pia unaweza kuathiri homoni na kupelekea mimba kutodumu.
Ushauri: Mjamzito asitumie uwatu bila kushauriwa na daktari.
5. Allergy (Mzio) kwa Wengine
Baadhi ya watu hupata mzio kutokana na kutumia uwatu. Dalili zinaweza kuwa:
Upele mwilini
Kuwashwa au kuvimba
Kukosa pumzi
Maumivu ya koo au kifua
Ikiwa unapata dalili hizi baada ya kutumia uwatu, achana nao mara moja na utafute msaada wa kitabibu.
6. Kuchelewesha Hedhi au Kuisababisha Mapema
Kwa sababu uwatu huathiri homoni ya kike (estrogen), unaweza:
Kuletea wanawake mzunguko wa hedhi usioeleweka
Kusababisha hedhi kuanza mapema au kuchelewa
Kuongeza damu ya hedhi kwa wengine
Ni muhimu kuwa makini hasa kwa wanawake wanaotumia uwatu kwa masuala ya shepu au uzazi.
7. Matatizo ya Homoni kwa Wanaume
Kwa wanaume wanaotumia uwatu kwa wingi:
Uwezekano wa kuathiri usawa wa homoni
Kupelekea kupungua kwa nguvu za kiume iwapo utatumika bila mpangilio
Kuongeza homoni ya kike (estrogen) kwa kupitiliza
Kwa hiyo, ni muhimu kutumia uwatu kwa kiasi na si kila siku kwa muda mrefu.
8. Kuathiri Watoto Wachanga (Kupitia Maziwa ya Mama)
Kwa mama anayenyonyesha, baadhi ya viambato vya uwatu hupita kwenye maziwa na kuathiri mtoto. Mtoto anaweza:
Kupata gesi
Kuharisha
Kukosa usingizi
Ushauri: Ikiwa unanyonyesha, wasiliana na daktari kabla ya kutumia uwatu kuongeza maziwa.
9. Huathiri Dawa Nyingine
Uwatu unaweza kupunguza ufanisi wa dawa fulani mwilini kama:
Dawa za kisukari
Dawa za kupunguza damu kuganda (blood thinners)
Dawa za homoni
Usitumie uwatu na dawa bila kushauriana na daktari au mtaalamu wa afya.
10. Sura ya Mimba Bandia kwa Wanawake
Kwa wanawake wanaotumia uwatu kuongeza shepu au hips, wengine huripoti:
Tumbo kuvimba kama mimba
Kutojisikia vizuri kutokana na gesi au kujaa
Ingawa si hatari moja kwa moja, inaweza kusababisha hofu au kutojiamini kwa mtumiaji.
FAQs – Maswali Yanayoulizwa Sana
Naweza kutumia uwatu kila siku?
Ndiyo, lakini kwa kiasi. Tumia kijiko kimoja cha chai kwa siku au mara 3 kwa wiki ili kuepuka madhara.
Je, uwatu unaweza kuharibu mimba?
Ndiyo, ikiwa utatumika kupita kiasi hasa miezi ya mwanzo ya ujauzito. Usitumie bila ushauri wa daktari.
Naweza kumpa mtoto mdogo chai ya uwatu?
Hapana. Uwatu si salama kwa watoto wadogo isipokuwa kwa ushauri wa kitabibu.
Ni dalili gani zinaonyesha nimezidisha uwatu mwilini?
Kuharisha, maumivu ya tumbo, kichefuchefu, jasho la harufu kali, au hedhi isiyoeleweka.
Je, wanaume wanaweza kutumia uwatu?
Ndiyo, lakini si kwa muda mrefu au kupita kiasi. Kwa wanaume, uwatu huweza kuathiri homoni ikiwa utazidiwa.
