Shisha ni njia ya kuvuta tumbaku kwa kutumia bomba lenye maji ambapo moshi hupita ndani ya maji kabla ya kuvutwa kupitia mrija mrefu. Katika miaka ya hivi karibuni, uvutaji wa shisha umekuwa maarufu sana hasa kwa vijana kwenye kumbi za burudani, baa, na sehemu za starehe. Watu wengi huamini kuwa shisha si hatari kama sigara, lakini tafiti za kitabibu zinaonyesha kuwa madhara yake ni makubwa sana, mara nyingine zaidi ya sigara.
Shisha ni Nini?
Shisha ni mchanganyiko wa tumbaku, ladha mbalimbali (matunda, mint n.k), na wakati mwingine kemikali kama vile molasses (asali nzito). Huvutwa kwa kutumia kifaa kinachojulikana kama “hookah” au “water pipe”.
Dhana Potofu Kuhusu Shisha
“Moshi wake unapita kwenye maji hivyo ni salama” – Hii si kweli. Maji hayazuii kemikali hatari zilizopo kwenye tumbaku.
“Harufu ya shisha ni nzuri hivyo haina madhara” – Harufu nzuri haimaanishi hakuna kemikali hatari.
“Shisha siyo tumbaku halisi” – Shisha ina tumbaku kama sigara, na mara nyingine zaidi ya sigara.
Madhara Makubwa ya Kuvuta Shisha
1. Huongeza Hatari ya Kansa
Shisha ina kemikali hatari kama benzene, carbon monoxide, arsenic, na lead ambazo zote husababisha kansa.
Huongeza hatari ya kansa ya mapafu, koo, kibofu cha mkojo na tumbo.
2. Huathiri Mapafu
Kuvuta shisha kwa saa moja huweza kuwa sawa na kuvuta sigara 100.
Huleta matatizo ya mfumo wa upumuaji kama kikohozi sugu, pumu, na maambukizi ya mapafu (bronchitis, pneumonia).
3. Huathiri Moyo
Shisha huongeza presha ya damu na kiwango cha moyo kupiga haraka.
Huweza kusababisha mshtuko wa moyo au kiharusi.
4. Huathiri Ubongo na Mfumo wa Fahamu
Kemikali ndani ya shisha huchochea utegemezi wa kisaikolojia (addiction).
Mtu hukosa uwezo wa kuacha kwa urahisi na huathiri uwezo wa kufanya maamuzi.
5. Huambukiza Magonjwa
Kushirikiana mrija wa kuvutia huweza kusambaza magonjwa ya kuambukiza kama:
Kifua kikuu (TB)
Hepatitis B na C
Maambukizi ya njia ya hewa
6. Huathiri Mfumo wa Uzazi
Kwa wanaume: Hupunguza nguvu za kiume na uzalishaji wa mbegu.
Kwa wanawake: Huongeza hatari ya mimba kuharibika au mtoto kuzaliwa na uzito mdogo.
7. Huathiri Ngozi na Muonekano wa Mtu
Huchochea kuzeeka kwa mapema kwa ngozi.
Hufanya meno kuwa ya manjano na harufu mbaya mdomoni.
8. Huathiri Mazingira
Moshi wa shisha huweza kuathiri watu waliokaribu (secondhand smoke).
Uvutaji wake huongeza uchafuzi wa hewa ndani ya nyumba au sehemu zilizofungwa.
Tofauti Kuu kati ya Shisha na Sigara
| Kipengele | Shisha | Sigara |
|---|---|---|
| Muda wa kuvuta | Dakika 45 – 60 kwa kawaida | Dakika 5 – 10 |
| Kiasi cha moshi | Zaidi ya lita 100 | Lita 1 |
| Moshi unapopita maji? | Ndiyo (lakini hausaidii) | Hapana |
| Harufu nzuri | Ndiyo | Hapana |
| Kiasi cha kemikali | Zaidi (kwa muda mrefu) | Kidogo kwa muda mfupi |
Kwa Nini Vijana Huvutiwa na Shisha?
Mtazamo wa kisasa na burudani
Matangazo ya biashara yanayoifanya ionekane ya kuvutia
Shinikizo la marafiki
Kukosekana kwa uelewa wa madhara yake
Harufu tamu na ladha tofauti tofauti
Njia za Kuacha Kuvuta Shisha
Tambua kuwa ni hatari – Kuelewa madhara husaidia kujenga nia ya kuacha.
Epuka maeneo ya shisha – Epuka baa, kumbi za burudani na marafiki wanaovuta.
Jihusishe na shughuli mbadala – Michezo, kusoma, kujitolea, n.k.
Pata msaada wa kitaalamu – Daktari au mshauri wa afya ya akili anaweza kusaidia.
Ungana na watu waliokata shisha – Husaidia kupata motisha na ujasiri.
Maswali yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Je, shisha ni salama kuliko sigara?
Hapana. Shisha ina madhara makubwa zaidi ya sigara kwa sababu huvutwa kwa muda mrefu na ina kemikali nyingi.
Je, maji yanachuja sumu kwenye shisha?
La hasha. Maji hayazuii kemikali hatari; moshi bado huingia mwilini ukiwa na sumu.
Je, shisha inaweza kusababisha kansa?
Ndiyo. Shisha ina kemikali zinazoweza kusababisha kansa ya mapafu, koo, na kibofu.
Je, kuna njia salama ya kuvuta shisha?
Hapana. Hakuna kiwango salama cha uvutaji wa shisha.
Je, shisha huathiri uzazi?
Ndiyo. Hupunguza uwezo wa uzazi kwa wanaume na wanawake.
Watoto wanaweza kuathirika kwa moshi wa shisha?
Ndiyo. Moshi wa pili wa shisha ni hatari sana kwa watoto na wanawake wajawazito.
Je, ni rahisi kuacha kuvuta shisha?
Inawezekana kabisa kwa msaada wa daktari, mshauri wa afya ya akili na kujiwekea malengo ya afya bora.
Je, kuna chanjo au dawa ya kuzuia madhara ya shisha?
Hapana. Njia pekee ya kuzuia madhara ni kuacha kabisa.
Kwa nini shisha hupendwa na vijana?
Kwa sababu ya harufu tamu, kuonekana kama burudani ya kisasa, na shinikizo la marafiki.
Je, mtu anaweza kufariki kwa kuvuta shisha?
Ndiyo. Matumizi ya muda mrefu yanaweza kusababisha magonjwa yanayoweza kuua kama saratani au shambulio la moyo.
