Kuacha pombe ni hatua kubwa na yenye faida nyingi kiafya, kiakili na kijamii. Hata hivyo, kwa mtu aliyezoea kunywa pombe kwa muda mrefu au kwa kiwango kikubwa, kuacha ghafla kunaweza kusababisha madhara makubwa mwilini na kiakili. Hali hii hujulikana kama Alcohol Withdrawal Syndrome (AWS) – yaani dalili za mwili baada ya kuacha pombe ghafla.
Kwa Nini Kuacha Pombe Ghafla Kunaleta Madhara?
Pombe huwa na athari ya moja kwa moja kwenye mfumo wa neva. Mtu anapoitumia mara kwa mara, mwili huzoea hali hiyo. Hivyo, anapoacha ghafla, mwili hukosa kile ulichokizoea na kuanza “kupambana” kurekebisha hali. Huko ndiko kunakoleta dalili na madhara yanayoonekana baada ya kuacha.
Madhara ya Kuacha Pombe Ghafla
1. Kutetemeka (Tremors)
Hili ni dalili ya kwanza kuonekana, kawaida ndani ya saa 6–12 baada ya kuacha kunywa.
Mikono na mwili hutetemeka bila sababu.
2. Wasiwasi Mkubwa (Anxiety)
Mtu hujawa na wasiwasi mwingi, hofu zisizoelezeka, au mawazo ya haraka haraka.
Hali hii huweza kumchanganya na kumfanya ashindwe kufikiria sawasawa.
3. Kichwa Kuuma na Kizunguzungu
Mwili unapojitahidi kurekebisha hali, kichwa huuma na mtu huhisi kuzunguka au kudhoofika.
4. Kutokwa Jasho Jingi
Mwingine hupatwa na jasho jingi hasa usiku au hata bila kufanya kazi yoyote.
5. Mapigo ya Moyo Kwenda Mbio (Heart Palpitations)
Mapigo ya moyo huwa ya haraka sana au yasiyo ya kawaida.
6. Kukosa Usingizi (Insomnia)
Mtu hushindwa kulala kabisa au hupata usingizi wa vipindi vifupi, mara nyingi akiota ndoto za kutisha.
7. Kichefuchefu na Kutapika
Tumbo hupatwa na kichefuchefu kikali na mara nyingine hutapika mara kwa mara.
8. Degedege (Delirium Tremens – DTs)
Hii ni hali hatari sana inayotokea kwa baadhi ya watu.
Dalili ni pamoja na kuchanganyikiwa, kuona au kusikia vitu ambavyo havipo (hallucinations), na degedege.
Hali hii inaweza kuhatarisha maisha na inahitaji matibabu ya haraka hospitalini.
Ni Nani Yuko Katika Hatari Kubwa ya Madhara haya?
Mtu ambaye amekuwa akinywa pombe kila siku kwa zaidi ya miezi 3 mfululizo.
Mtu anayekunywa pombe kali (spirits) kwa kiwango kikubwa kila siku.
Watu waliowahi kuwa na degedege au tatizo la afya ya akili.
Mtu aliyeacha pombe ghafla zaidi ya mara moja hapo awali.
Hatua Salama za Kuacha Pombe Bila Madhara
1. Usiacha Ghafla – Punguza Kidogo Kidogo
Badala ya kuacha ghafla, punguza kiwango cha pombe taratibu kwa muda wa siku kadhaa au wiki.
2. Pata Ushauri Kutoka kwa Daktari au Mtaalamu
Wasiliana na mtaalamu wa afya au mshauri wa uraibu atakayekusaidia kupanga mpango salama wa kuacha.
3. Tumia Dawa za Kusaidia Kuacha (Kama Inavyoshauriwa)
Kuna dawa kama Diazepam, Naltrexone, Disulfiram ambazo husaidia mwili kushuka taratibu bila mshtuko.
4. Kula Chakula Bora na Kunywa Maji Mengi
Tumia vyakula vyenye vitamini B, C na madini ya chuma kusaidia mwili kurudi katika hali ya kawaida.
5. Pata Msaada wa Kisaikolojia
Ushauri nasaha na vikundi vya msaada kama AA (Alcoholics Anonymous) vinaweza kusaidia kujenga nguvu ya kiakili na kimaamuzi.
Maswali Yanayoulizwa Sana (FAQs)
Je, kila mtu anaweza kupata madhara ya kuacha pombe ghafla?
Hapana. Watu wanaokunywa pombe kwa kiwango kidogo mara moja moja huwa hawapati madhara haya. Lakini wale walioko kwenye uraibu wa muda mrefu ndio huathirika zaidi.
Dalili zinaanza lini baada ya kuacha kunywa?
Dalili huanza kuonekana kati ya saa 6 hadi 24 baada ya kunywa mara ya mwisho, kulingana na kiasi cha uraibu.
Je, madhara haya yanaweza kusababisha kifo?
Ndiyo. Hasa kwa wale wanaopata **delirium tremens** au degedege. Hali hii ni ya dharura na inahitaji matibabu ya haraka.
Nawezaje kusaidia ndugu anayetaka kuacha pombe lakini anaogopa madhara?
Mweleze umuhimu wa kuacha kwa usaidizi wa daktari, na mpe msaada wa kihisia na kisaikolojia. Usimlaumu bali mshike mkono.
