Damu ni kiungo muhimu kwa afya ya binadamu, hasa kwa watoto ambao miili yao bado inakua. Kiwango cha damu mwilini, hususan kipimo cha hemoglobini (Hb), huchunguza afya ya seli nyekundu za damu ambazo hubeba oksijeni. Watoto wenye kiwango kidogo cha damu hukumbwa na matatizo mbalimbali kama uchovu wa mara kwa mara, kudumaa, na kushuka kwa kinga ya mwili.
Kiwango cha Kawaida cha Damu kwa Mtoto
Kiwango cha damu hupimwa kwa kipimo cha hemoglobini (Hb). Viwango vinatofautiana kulingana na umri wa mtoto.
Viwango vya kawaida vya hemoglobini kwa watoto:
Umri wa Mtoto | Kiwango cha Kawaida cha Hemoglobini (g/dL) |
---|---|
Wachanga (0 – 1 mwezi) | 13.5 – 20.5 |
Watoto wachanga (1 – 2 miezi) | 10.0 – 18.0 |
Watoto (2 – 6 miezi) | 9.5 – 14.0 |
Watoto (6 miezi – 6 miaka) | 11.0 – 13.5 |
Watoto (6 – 12 miaka) | 11.5 – 15.5 |
Chini ya kiwango husika kinaashiria mtoto ana upungufu wa damu (anemia).
Sababu za Upungufu wa Damu kwa Mtoto
Lishe duni – upungufu wa madini ya chuma, folic acid na vitamini B12
Maambukizi ya minyoo – husababisha kupoteza damu taratibu
Kuvuja damu kutokana na ajali au ugonjwa
Kuwahi kuzaliwa kabla ya muda (premature)
Kunyonyesha bila kupewa vyakula vya nyongeza kwa wakati
Maradhi sugu kama malaria au TB
Dalili za Mtoto Mwenye Upungufu wa Damu
Kupauka kwa midomo, viganja na macho
Uchovu hata bila kufanya kazi
Kupumua kwa shida
Kukua polepole au kudumaa
Kukosa hamu ya kula
Kizunguzungu na kushindwa kucheza
Athari za Kudumu za Upungufu wa Damu kwa Mtoto
Kukosa umakini shuleni[ Soma : Kiwango cha damu mwilini kwa mjamzito ]
Kushuka kwa uwezo wa kinga ya mwili
Kukua kwa kuchelewa
Kudumaa kimwili na kiakili
Hatari ya kifo kwa upungufu mkali usipotibiwa
Njia za Kuongeza Damu kwa Mtoto
Lishe bora na yenye madini ya chuma
Maini, dagaa, maharagwe, spinach, mchicha
Mayai, viazi vitamu, matunda yenye vitamini C
Matumizi ya virutubisho (iron supplements)
Kwa ushauri wa daktari au wataalamu wa afya
Kutoa dawa za minyoo mara kwa mara
Unywaji wa juisi za asili
Beetroot, embe, chungwa, na karoti
Muda Gani Mtoto Anatakiwa Kupimwa Damu?
Mara tu anapoonekana kupauka au kuwa mchovu mara kwa mara
Wakati wa kuandikishwa kliniki au kuanza shule
Kwa watoto wenye historia ya kupungua uzito au maradhi ya mara kwa mara
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
1. Kiwango cha kawaida cha damu kwa mtoto wa miezi 6 ni kipi?
Ni kati ya 11.0 – 13.5 g/dL.
2. Mtoto wa mwaka mmoja anatakiwa awe na kiwango gani cha hemoglobini?
Angalau 11.0 g/dL.
3. Je, mtoto wa chini ya kiwango hicho ana hatari gani?
Anaweza kupata udumavu, kinga kushuka, na matatizo ya ukuaji wa akili.
4. Ni chakula gani kinaongeza damu kwa mtoto haraka?
Maini ya kuku/ng’ombe, mchicha, maharagwe, mayai na matunda ya rangi.
5. Je, beetroot inafaa kwa mtoto kuongeza damu?
Ndiyo, lakini kwa kiasi kidogo kulingana na umri.
6. Dalili za upungufu wa damu kwa mtoto ni zipi?
Kuchoka, kupumua kwa shida, kupauka, kukosa hamu ya kula, na kutotulia.
7. Je, mtoto anaweza kuongezewa damu hospitalini?
Ndiyo, kama kiwango ni cha chini sana na ana dalili hatarishi.
8. Dawa za minyoo husaidiaje katika damu ya mtoto?
Zinazuia minyoo kunyonya virutubisho na damu ya mtoto.
9. Mtoto anaweza kutumia virutubisho vya chuma kuanzia umri gani?
Kwa ushauri wa daktari, hasa baada ya miezi 6.
10. Je, mtoto mwenye uzito mdogo anaweza kuwa na damu kidogo?
Ndiyo, uzito mdogo mara nyingi huambatana na upungufu wa damu.
11. Upungufu wa damu unaweza kuepukika?
Ndiyo, kwa lishe bora, usafi, na matibabu ya mapema.
12. Je, mtoto anayekataa kula anaweza kupewa virutubisho badala ya chakula?
Ni bora kumshawishi ale chakula, virutubisho viwe msaada tu.
13. Kiwango cha damu cha 9 g/dL kwa mtoto ni hatari?
Ndiyo, ni chini ya kawaida na kinahitaji uangalizi wa daktari.
14. Je, watoto wote wanatakiwa kupimwa damu?
Ndiyo, hasa wakionyesha dalili au wako hatarini kiafya.
15. Ni vipimo gani hufanyika kwa mtoto kupima damu?
Full Blood Count (FBC) au kipimo cha hemoglobini.
16. Juisi gani inafaa zaidi kwa mtoto kuongeza damu?
Juisi ya beetroot iliyochanganywa na karoti au chungwa.
17. Je, mtoto akipata damu nyingi huathirika?
Ndiyo, damu nyingi pia si nzuri. Lazima iwe katika kiwango sahihi.
18. Je, mtoto anaweza kufariki kwa upungufu wa damu?
Ndiyo, ikiwa hatatibiwa mapema na hali kuwa mbaya.
19. Ni dalili gani zinaonyesha hali imekuwa mbaya zaidi?
Kupoteza fahamu, kupumua kwa shida, na mapigo ya moyo kwenda kasi.
20. Ni matunda gani yanasaidia kuongeza damu kwa mtoto?
Tufaha, embe, zabibu, nanasi na matunda ya rangi nyekundu.