Kuandika mkataba wa kazi ni hatua muhimu kwa mwajiri na mfanyakazi, kwani mkataba ndiyo msingi wa makubaliano ya ajira. Ni hati rasmi inayotaja haki, wajibu, masharti na mazingira ya kazi kwa pande zote mbili. Bila mkataba, kutokea kwa migogoro ni rahisi zaidi, na ushahidi wa makubaliano huwa dhaifu.
Mkataba wa Kazi ni Nini?
Ni makubaliano ya maandishi kati ya mwajiri na mfanyakazi yanayoeleza masharti ya ajira kama vile mshahara, majukumu, muda wa kazi, likizo, posho na taratibu za kuvunja mkataba.
Kwa mujibu wa sheria za kazi nchini Tanzania, mkataba unaweza kuwa wa:
Muda maalumu (fixed term contract)
Muda usiojulikana (permanent contract)
Kazi maalumu (specific task contract)
Kwa Nini Ni Muhimu Kuandika Mkataba wa Kazi?
Hutoa ushahidi wa makubaliano kati ya mwajiri na mfanyakazi.
Hupunguza migogoro kazini.
Hutoa mwongozo wa haki na wajibu wa mfanyakazi.
Humlinda mwajiri dhidi ya madai yasiyo ya kweli.
Hutoa uaminifu na mazingira rafiki ya kazi.
Vipengele Muhimu Vinavyopaswa Kuwa Kwenye Mkataba wa Kazi
Kila mkataba wa kazi unapaswa kuwa na sehemu zifuatazo:
1. Taarifa za Pande Zote
Jina la mwajiri na anwani
Jina la mfanyakazi, cheti cha kuzaliwa/kitambulisho na anwani
2. Aina ya Mkataba
Muda maalumu, muda usiojulikana au kazi maalumu
3. Cheo cha Kazi
Jina la nafasi ya kazi: mfano Afisa Rasilimali Watu, Dereva, Fundi n.k.
4. Majukumu ya Kazi
Orodhesha majukumu ya kila siku ya mfanyakazi
5. Mshahara na Malipo Mengine
Kiwango cha mshahara kwa mwezi
Malipo ya ziada (overtime)
Posho (kama zipo)
6. Muda wa Kazi
Saa za kazi kwa siku na kwa wiki
Mapumziko na siku za kupumzika (off days)
7. Likizo
Likizo ya mwaka
Likizo ya ugonjwa
Likizo ya uzazi (kwa mujibu wa sheria)
8. Bima na Hifadhi ya Jamii
Kujiunga na NSSF au PSSSF
Mahitaji ya afya na usalama
9. Sheria za Nidhamu
Adhabu za kinidhamu
Mwongozo wa utendaji na maadili
10. Kuvunja Mkataba
Masharti ya kutoa notisi kwa pande zote mbili
Sababu zinazoweza kuvunja mkataba
11. Sahihi
Sahihi ya mwajiri
Sahihi ya mfanyakazi
Sahihi ya shahidi (hiari)
Vidokezo Muhimu Unapoandika Mkataba wa Kazi
Tumia lugha rahisi na inayoeleweka
Hakikisha mkataba unazingatia Sheria ya Ajira na Mahusiano Kazini
Usikopi mkataba wa kampuni nyingine bila kuuhakiki
Hakikisha pande zote mbili zimesoma na kuelewa masharti yote
Hifadhi nakala mbili—moja kwa mwajiri, moja kwa mfanyakazi
Mfano Rahisi wa Mkataba wa Kazi
MKATABA WA AJIRA
Makubaliano haya yanayofanyika tarehe 01/12/2025 kati ya:
MWAJIRI: Kampuni XYZ, S.L.P 456, Dar es Salaam
na
MFANYAKAZI: John Daniel, Kitambulisho NIDA: 123456789, S.L.P 120 Arusha.
1. AINA YA MKATABA
Huu ni mkataba wa muda maalumu wa miezi 12 kuanzia 01/12/2025 hadi 30/11/2026.
2. CHEO CHA KAZI
Mfanyakazi ataajiriwa kama Afisa Utawala.
3. MAJUKUMU YA KAZI
– Kusimamia shughuli za ofisi
– Kuandaa ripoti
– Kuratibu mikutano
– Kufanya kazi nyingine atakazoelekezwa na uongozi
4. MSHAHARA
Mfanyakazi atalipwa Tsh 850,000 kwa mwezi kabla ya makato. Malipo ya ziada yatalipwa kulingana na sheria.
5. MUDA WA KAZI
Saa 8 kwa siku, siku 6 kwa wiki.
6. LIKIZO
Mfanyakazi atapata likizo ya siku 28 kwa mwaka.
7. HIFADHI YA JAMII
Mfanyakazi atasajiliwa katika mfuko wa NSSF.
8. KUVUNJA MKATABA
Pande zote zinapaswa kutoa notisi ya mwezi mmoja kabla ya kuvunja mkataba.
Sahihi:
______________________
MWAJIRI
______________________
MFANYAKAZI
………..
