Katika kipindi cha ujauzito, mwili wa mwanamke hupitia mabadiliko mengi ya homoni na kinga ya mwili, hali inayoweza kupelekea kuongezeka kwa uwezekano wa kupata maambukizi mbalimbali, yakiwemo maambukizi ya fangasi ukeni. Fangasi ukeni huathiri sehemu ya uke na mara nyingi husababishwa na kuongezeka kwa uyiano wa fangasi wanaoitwa Candida albicans. Hii ni hali ya kawaida lakini inaweza kuwa changamoto zaidi kwa wanawake wajawazito.
Visababishi vya Fangasi Ukeni kwa Mjamzito
Mwanamke mjamzito anaweza kupata fangasi kutokana na sababu zifuatazo:
Mabadiliko ya homoni – Estrogen inapoongezeka, huchochea mazingira mazuri kwa fangasi kuzaliana.
Kupungua kwa kinga ya mwili – Wakati wa ujauzito, kinga hupungua ili kusiwe na madhara kwa mtoto, hali hii hutoa nafasi kwa maambukizi.
Matumizi ya antibiotiki – Dawa hizi huua bakteria wema wanaozuia kuongezeka kwa fangasi.
Kisukari cha ujauzito – Sukari nyingi huweza kuifanya sehemu ya uke kuwa mazingira mazuri kwa fangasi kukua.
Mavazi yasiyo na hewa – Vilevile nguo za ndani zinazobana sana au zilizotengenezwa kwa nailoni huchangia kuongezeka kwa joto na unyevu.
Dalili za Fangasi Ukeni
Wanawake wajawazito wanaopata fangasi ukeni huonyesha dalili zifuatazo:
Kuwashwa au kuwaka moto ukeni
Maumivu wakati wa kukojoa au kushiriki tendo la ndoa
Upele mwekundu au kuvimba eneo la uke
Upele au uchubuko sehemu ya nje ya uke (vulva)
Utoaji wa uchafu mzito mweupe kama jibini (cottage cheese)
Matibabu ya Fangasi Ukeni kwa Mjamzito
Kwa wanawake wajawazito, matibabu ya fangasi hufanyika kwa uangalifu mkubwa ili kuepuka madhara kwa mtoto:
Krimu za kupaka ukeni – Kama vile Clotrimazole au Miconazole. Hizi hutumiwa kwa muda wa siku 7.
Dawa za kuingiza ukeni (suppositories) – Zinasaidia moja kwa moja kuua fangasi ndani ya uke.
Epuka dawa za kumeza (oral antifungals) – Dawa kama Fluconazole hazishauriwi wakati wa ujauzito bila ushauri wa daktari.
Muhimu: Kamwe usijitibu bila ushauri wa daktari ukiwa mjamzito.
Madhara ya Fangasi Ukeni kwa Mjamzito
Ingawa fangasi si tatizo kubwa kiafya, kwa mjamzito huweza kuleta madhara yafuatayo:
Maambukizi ya mara kwa mara – Kutokana na mazingira ya homoni yasiyobalansi.
Maambukizi kwa mtoto wakati wa kujifungua – Watoto wanaweza kupata fangasi mdomoni (thrush) wakipitia njia ya uke yenye fangasi.
Maumivu ya mara kwa mara – Maumivu wakati wa tendo la ndoa au kukojoa huweza kusababisha msongo wa mawazo.
Jinsi ya Kujikinga na Fangasi Ukeni wakati wa Ujauzito
Va mavazi ya ndani ya pamba – Hewa huzunguka vizuri na hupunguza unyevu.
Epuka kuvaa nguo za kubana – Suruali au chupi zinazobana huongeza joto na unyevu.
Kausha uke vizuri baada ya kuoga – Usiachie uke kuwa na unyevunyevu.
Usitumie sabuni kali au dawa kusafisha ndani ya uke – Vuruga bakteria wema na kuongeza hatari ya maambukizi.
Kula lishe bora – Inayojumuisha maziwa mgando yenye probiotics ili kusaidia usawa wa bakteria mwilini.
Punguza matumizi holela ya antibiotiki – Tumia kwa ushauri wa daktari pekee.
Fanya uchunguzi wa mara kwa mara – Wakati wa kliniki ili kubaini maambukizi mapema.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Je, fangasi ukeni kwa mjamzito ni hatari kwa mtoto?
Ndiyo, hasa kama hayatibiwi. Mtoto anaweza kupata fangasi mdomoni (oral thrush) wakati wa kuzaliwa.
Naweza kutumia dawa ya fangasi ya kumeza nikiwa mjamzito?
Hapana. Dawa za kumeza kama Fluconazole hazishauriwi wakati wa ujauzito bila ushauri wa daktari.
Ni dalili gani kuu zinazoashiria fangasi ukeni?
Kuwashwa ukeni, maumivu wakati wa kukojoa, na uchafu mweupe mzito kama jibini.
Je, fangasi ukeni huathiri tendo la ndoa?
Ndiyo, huweza kusababisha maumivu na kuwasha wakati wa tendo la ndoa.
Ninawezaje kuzuia kupata fangasi tena?
Kwa kuvaa nguo za pamba, kuepuka sabuni kali ukeni, kula lishe bora, na kudumisha usafi wa sehemu za siri.
Je, mwanaume anaweza kuambukizwa fangasi kutoka kwa mwenza wake?
Ndiyo, ingawa si kawaida sana. Anaweza kupata upele au kuwashwa kwenye uume.
Je, ni salama kufanya tendo la ndoa wakati nina fangasi?
Inashauriwa kuepuka hadi utakapopona, kwani huweza kuongeza maambukizi na maumivu.
Fangasi huambukiza?
Hapana, si ugonjwa wa zinaa, lakini unaweza kusambaa kupitia tendo la ndoa au nguo chafu.
Maji ya baridi husaidia kutuliza muwasho?
Ndiyo, unaweza kutumia maji ya uvuguvugu au baridi kidogo kuosha eneo linalowasha.
Ni lini niende hospitali?
Ikiwa unapata dalili za fangasi, usijitibu nyumbani – nenda hospitali kwa uchunguzi na ushauri sahihi.
