Kijiti cha uzazi wa mpango ni moja ya njia za kisasa na zenye ufanisi mkubwa kwa wanawake wanaotaka kuzuia mimba kwa muda mrefu. Kinapendekezwa na wataalamu wa afya kwa sababu ya urahisi wake wa matumizi na uwezo wa kudumu hadi miaka mitatu au mitano.
Kijiti cha Uzazi wa Mpango ni Nini?
Kijiti cha uzazi wa mpango (kinachojulikana pia kama Implant) ni kifaa kidogo kama kijiti cha meno, kinachowekwa chini ya ngozi ya mkono wa mwanamke. Aina maarufu ni Implanon au Nexplanon, ambavyo huachilia homoni kwa polepole kwa muda wa miaka 3 hadi 5.
Jinsi Kijiti Kinavyofanya Kazi
Kijiti hutoa homoni ya progestin, ambayo huzuia:
Kutoa yai (ovulation) kutoka kwenye ovari
Kuingia kwa mbegu ya kiume kwa kufanya ute wa shingo ya kizazi kuwa mzito
Kujishikiza kwa yai lililorutubishwa kwa kufanya ukuta wa mji wa mimba kuwa mwembamba
Kwa njia hii, mimba haiwezi kutungwa.
Faida za Kijiti cha Uzazi wa Mpango
1. Ufanisi wa hali ya juu
Kinafanya kazi kwa zaidi ya 99%, kikizuiwa kutumika vibaya.
2. Hudumu kwa muda mrefu
Huhitaji kukumbuka kila siku – moja tu linaweza kudumu hadi miaka 3-5.
3. Ni njia ya siri
Kijiti hakionekani, hivyo mwanamke anaweza kutumia bila mtu mwingine kujua.
4. Hurejea kwenye rutuba haraka
Baada ya kukitoa, unaweza kushika mimba kwa haraka (kwa baadhi ya wanawake ndani ya wiki chache au miezi michache).
5. Haingiliani na tendo la ndoa
Hakikisha tu kimewekwa vizuri, huna haja ya kufanya maandalizi yoyote kabla au baada ya ngono.
6. Inaweza kupunguza hedhi
Kwa baadhi ya wanawake, hedhi huwa fupi au huacha kabisa (ambayo siyo tatizo kiafya).
Madhara ya Kijiti cha Uzazi wa Mpango
Ingawa ni salama kwa wengi, baadhi ya wanawake hupata madhara yafuatayo:
1. Kubadilika kwa mzunguko wa hedhi
Hedhi kuwa isiyotabirika
Kutopata hedhi kabisa
Hedhi nzito au ya muda mrefu
Soma Hii :Madhara ya kufanya mapenzi baada ya kutoa mimba
2. Maumivu ya kichwa na kichefuchefu
Hasa wiki za mwanzo baada ya kufungwa kijiti
3. Kubadilika kwa hisia (mood swings)
Baadhi ya wanawake huripoti huzuni au msongo wa mawazo
4. Kuumwa au kuvimba eneo lililowekwa kijiti
Kwa kawaida hupotea baada ya siku chache
5. Kupata chunusi au ongezeko la uzito
Homoni zinaweza kuathiri ngozi au hamu ya kula
6. Hupunguza wingi wa maziwa kwa mama anayenyonyesha
Ingawa wengi hawapati tatizo hili
Nani Hafai Kutumia Kijiti?
Mwanamke mwenye saratani ya matiti
Mtu mwenye tatizo sugu la ini
Aliyepata madhara makubwa ya homoni ya progestin hapo awali
Wenye kutokwa na damu isiyo ya kawaida ya uke bila sababu inayojulikana
Ni muhimu kufanya uchunguzi wa kiafya kabla ya kufunga kijiti.
Wapi Kijiti Kinafungwa?
Kijiti hufungwa kwenye kliniki au hospitali yenye huduma za uzazi wa mpango na hufungwa chini ya ngozi ya mkono wa juu (kwa mkono usiotumika sana).
Je, Kijiti Kinaweza Kutoa Mimba?
Hapana. Kijiti huzuia mimba kutungwa. Hakifanyi kazi ya kutoa mimba.
Je, Kijiti Kinaweza Kushindikana?
Kijiti hushindwa kwa nadra sana. Kushindwa kwake mara nyingi husababishwa na:
Kukosea mahali pa kukifunga
Wanawake wenye uzito mkubwa sana
Kuchanganywa na baadhi ya dawa (kama dawa za kifafa au kifua kikuu)
Maswali yaulizwayo mara kwa mara (FAQs)
1. Kijiti cha uzazi wa mpango hudumu kwa muda gani?
Kulingana na aina, kinaweza kudumu kwa miaka 3 hadi 5.
2. Je, ninaweza kupata mimba mara tu baada ya kutoa kijiti?
Ndiyo, rutuba hurejea haraka baada ya kukitoa – hata ndani ya wiki chache.
3. Kijiti kinawekwa kwa njia gani?
Huwekwa chini ya ngozi kwa kutumia sindano maalum katika hospitali au kliniki.
4. Kijiti kinaweza kuhamia sehemu nyingine ya mwili?
Hapana, lakini kwa nadra sana huweza kusogea kidogo karibu na mahali kilipowekwa.
5. Je, mwanamke anaweza kushiriki ngono akiwa na kijiti?
Ndiyo, kijiti hakizuizi tendo la ndoa wala kupunguza hamu ya ngono kwa wengi.
6. Je, kuna uwezekano wa kijiti kuvunjika au kupotea?
Ni nadra sana. Kinaweza kuhisiwa chini ya ngozi, na kikikosekana huonekana kwa kipimo cha ultrasound.
7. Je, kuna umri maalum wa kutumia kijiti?
Inafaa kwa wanawake wa umri wowote wa uzazi, lakini mtaalamu hufanya tathmini binafsi.
8. Je, mama anayenyonyesha anaweza kutumia kijiti?
Ndiyo, lakini ni bora kungoja hadi mtoto awe na angalau wiki 6.
9. Je, kijiti kinaweza kusababisha kansa?
Hakuna ushahidi unaoonyesha kijiti husababisha kansa. Lakini si salama kwa walio na saratani ya matiti.
10. Je, ninaweza kuondoa kijiti kabla muda wake kwisha?
Ndiyo, kinaweza kutolewa muda wowote iwapo unahitaji kubeba mimba au hupendezwi nacho.
11. Kijiti kinaweza kuingiliana na dawa zingine?
Ndiyo, baadhi ya dawa kama za kifafa, TB, au ARVs zinaweza kupunguza ufanisi wake.
12. Je, ninaweza kupata kijiti bila kulazwa hospitalini?
Ndiyo, ni huduma ya kliniki ya dakika chache tu – huwezi kulazwa kwa ajili hiyo.
13. Je, ninaweza kuhisi kijiti nikikigusa?
Ndiyo, kwa kugusa mkono unaweza kuhisi kama waya mdogo laini chini ya ngozi.
14. Hedhi ikikoma nikiwa na kijiti, ni hatari?
Hapana. Kukoma kwa hedhi ni kawaida na si hatari kiafya.
15. Je, ninaweza kutumia kijiti pamoja na kondomu?
Ndiyo. Hii hutoa ulinzi zaidi dhidi ya magonjwa ya zinaa.
16. Kijiti kinavua lini kazi yake?
Baada ya miaka 3 hadi 5, kutegemeana na aina. Ni muhimu kukiondoa na kubadilisha kama bado unahitaji uzazi wa mpango.
17. Je, ni gharama gani kufunga kijiti?
Gharama hutofautiana – katika baadhi ya kliniki za serikali ni bure au kwa ada ndogo.
18. Je, ninaweza kutumia kijiti baada ya kutoa mimba au kujifungua?
Ndiyo, mara nyingi huwekwa baada ya wiki chache na kwa ushauri wa daktari.
19. Je, kijiti hupunguza uzazi wa kudumu?
Hapana. Ni njia ya muda mfupi, na rutuba hurudi baada ya kukiondoa.
20. Je, wapi napaswa kwenda kufunga au kutoa kijiti?
Tembelea kliniki ya afya ya uzazi au hospitali iliyo karibu na ulizo huduma za uzazi wa mpango.
