Pelvic Inflammatory Disease (PID) ni maambukizi yanayoathiri viungo vya uzazi wa ndani kwa wanawake kama mfuko wa uzazi (uterasi), mirija ya uzazi (fallopian tubes), na ovari. Maambukizi haya mara nyingi husababishwa na bakteria wa magonjwa ya zinaa kama klamidia (Chlamydia trachomatis) na kisonono (Neisseria gonorrhoeae). Matibabu ya PID yanapokuwa ya hospitalini huwa yanalenga kuondoa maambukizi haraka, kuzuia madhara ya muda mrefu kama utasa, na kuhakikisha afya ya mfumo wa uzazi.
Dalili za PID Zinazohitaji Matibabu ya Hospitali
Maumivu makali ya tumbo la chini
Homa kali inayozidi 38°C
Kutokwa na uchafu mzito au wenye harufu ukeni
Kichefuchefu na kutapika
Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Kizunguzungu au hali ya kufa ganzi
Mimba kutungwa nje ya mfuko wa uzazi (ectopic pregnancy)
Dawa za PID Zinazotolewa Hospitalini
Hospitalini, PID hutibiwa kwa kutumia antibiotiki za nguvu zinazoweza kupambana na bakteria wa aina mbalimbali. Matibabu haya yanaweza kuwa ya mdomo (vidonge) au sindano kulingana na uzito wa ugonjwa.
1. Ceftriaxone
Aina: Antibiotiki ya kundi la cephalosporin
Njia ya matumizi: Sindano (intramuscular au intravenous)
Kazi: Hushambulia bakteria wa kisonono (gonorrhea)
2. Doxycycline
Aina: Antibiotiki ya kundi la tetracycline
Njia ya matumizi: Kidonge (mdomoni)
Kazi: Hufanya kazi dhidi ya klamidia na bakteria wengine
Tahadhari: Haitumiki kwa wanawake wajawazito [Soma: Dalili za pid sugu kwa mwanaume ]
3. Metronidazole
Aina: Antibiotiki na antiparasitic
Njia ya matumizi: Kidonge au mshipa wa damu (IV)
Kazi: Hupambana na bakteria bezi na anaerobic
Onyo: Epuka pombe wakati wa matumizi
4. Clindamycin
Aina: Antibiotiki ya kiwango kikubwa
Njia ya matumizi: Sindano au mdomo
Kazi: Hupambana na bakteria wanaoishi katika mazingira yasiyo na oksijeni (anaerobes)
5. Gentamicin
Aina: Antibiotiki ya kundi la aminoglycoside
Njia ya matumizi: Sindano ya mishipa (IV)
Kazi: Hutumika kwa PID sugu au kali, mara nyingi kwa mchanganyiko na clindamycin
6. Azithromycin (mbadala wa doxycycline)
Njia ya matumizi: Kidonge au mdomoni
Faida: Hufaa kwa wanaopata mzio wa doxycycline au wajawazito
Aina ya Matibabu Inavyopangwa Hospitalini
A. Matibabu ya Wagonjwa wa Nje (Outpatient)
Kwa walio na maambukizi ya kawaida, hupatiwa dawa za kunywa na sindano kama:
Ceftriaxone 250–500 mg (sindano, mara moja)
Doxycycline 100 mg, mara 2 kwa siku kwa siku 14
Metronidazole 500 mg, mara 2 kwa siku kwa siku 14
B. Matibabu ya Wagonjwa wa Kulazwa (Inpatient)
Kwa wanaohitaji uangalizi maalum (wenye mimba, PID kali, au waliopata mimba nje ya mfuko wa uzazi):
Clindamycin IV 900 mg kila masaa 8
Gentamicin IV 2 mg/kg mwanzoni, kisha 1.5 mg/kg kila masaa 8
Faida za Kutibiwa Hospitalini
Ufuatiliaji wa karibu na wataalamu
Kuepuka madhara ya dawa
Kupata huduma za dharura endapo hali itazidi kuwa mbaya
Uwezo wa kupokea dawa kwa njia ya mishipa kwa ufanisi zaidi
Mambo ya Kuzingatia Wakati wa Matibabu
Maliza dozi kamili hata kama dalili zimepungua
Epuka ngono hadi daktari athibitishe umepona
Mpenzi pia anatakiwa kutibiwa
Fuatilia vipimo baada ya wiki 2–3
Wasiliana na daktari ikiwa una mzio wa dawa yoyote
Madhara Yanayoweza Kutokea kwa Dawa
Kichefuchefu au kutapika
Kuharisha
Maumivu ya tumbo
Mzio (allergic reaction) – vipele, kupumua kwa shida
Kizunguzungu au maumivu ya kichwa
Ni Lini Unapaswa Kwenda Hospitalini Haraka?
Dalili hazibadiliki au zinaongezeka baada ya kuanza dawa
Unapopata maumivu makali ghafla
Unapotokwa damu nyingi ukeni isiyo ya kawaida
Ukipata mzio mkali wa dawa
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Je, PID inaweza kutibiwa hospitalini kabisa?
Ndiyo, hospitali ina vifaa na dawa sahihi za kuponya PID kwa ufanisi.
Dawa kuu ya PID hospitalini ni ipi?
Ceftriaxone, doxycycline, na metronidazole ni dawa kuu zinazotumika kwa kawaida.
Je, ninaweza kutibiwa PID bila kulazwa?
Ndiyo, ikiwa PID si kali, unaweza kutibiwa ukiwa nyumbani kwa kutumia dawa za mdomo na sindano moja hospitalini.
Ni muda gani inachukua kupona PID?
Kwa kawaida ni siku 14, lakini unaweza kuanza kuona nafuu ndani ya siku chache za kwanza.
Je, kuna madhara ya kutumia dawa hizi?
Ndiyo, baadhi ya watu hupata kichefuchefu, kuhara, au vipele vya mzio. Wasiliana na daktari ukiona madhara.
Naweza kufanya ngono wakati bado natumia dawa za PID?
Hapana, unapaswa kusubiri mpaka utakapomaliza dawa na daktari athibitishe umepona.
Je, PID inaweza kurudi baada ya matibabu?
Ndiyo, hasa kama mwenza hajapatiwa matibabu au kama utafanya ngono bila kinga baada ya kupona.
Dawa hizi zinafaa kwa mama mjamzito?
Dawa kama doxycycline hazifai kwa wajawazito. Daktari atachagua dawa salama kama azithromycin au ceftriaxone.
Naweza kupata dawa za PID bila kwenda hospitali?
Si salama kujitibu PID nyumbani bila ushauri wa daktari. Ni vyema upate ushauri wa kitaalamu kwanza.
PID ikiachwa bila matibabu husababisha nini?
Husababisha utasa, mimba ya nje ya mfuko wa uzazi, maumivu sugu ya nyonga, na matatizo mengine ya kiafya.
