Mkanda wa jeshi (Herpes Zoster) ni ugonjwa wa ngozi unaosababishwa na virusi vya Varicella Zoster, ambavyo pia husababisha tetekuwanga. Ugonjwa huu huathiri mishipa ya fahamu ya ngozi na hujitokeza kwa vipele vidogo vidogo vyenye maji vinavyouma sana, mara nyingi upande mmoja wa mwili. Watu waliowahi kuugua tetekuwanga wako kwenye hatari kubwa zaidi ya kupata mkanda wa jeshi, hasa wanapozeeka au wanapokuwa na kinga dhaifu ya mwili.
Dalili za Mkanda wa Jeshi
Maumivu makali sehemu moja ya mwili
Kuwashwa au kuchoma katika ngozi
Vipele vyenye majimaji vinavyoenea kwenye mstari mmoja
Homa na uchovu
Kupungua kwa hisia katika eneo lililoathirika
Kuhisi ganzi au kuchomachoma
Sababu za Mkanda wa Jeshi
Kuamshwa kwa virusi vya Varicella Zoster ambavyo hukaa ufuoni baada ya mtu kupona tetekuwanga
Kushuka kwa kinga ya mwili (hasa kwa wazee au wagonjwa wa UKIMWI, saratani, au wanaopitia matibabu ya kemikali)
Msongo wa mawazo
Magonjwa sugu kama kisukari
Dawa ya Kutibu Mkanda wa Jeshi
1. Matibabu ya Hospitali (Dawa za Kisasa)
Acyclovir, Valacyclovir, au Famciclovir: Dawa hizi hupunguza muda wa kupona na nguvu ya maumivu. Ni muhimu kuanza kuzitumia mapema (ndani ya masaa 72 tangu vipele kuanza).
Painkillers (paracetamol, ibuprofen): Kupunguza maumivu
Corticosteroids (kwa baadhi ya wagonjwa): Kupunguza uvimbe na maumivu makali
Antibiotics: Kama kuna maambukizi ya bakteria kutokana na kupasuka kwa vipele
2. Dawa za Asili
Aloe Vera: Inapunguza uvimbe na kuwasha. Pakaa gel ya aloe vera kwenye eneo lenye vipele mara 2 kwa siku.
Unga wa Maji ya Uvuguvugu na Oats: Tumia kwenye maji ya kuoga, hupunguza kuwasha na muwasho.
Asali: Ina uwezo wa kuua bakteria na kusaidia kuponya vidonda.
Mafuta ya nazi: Husaidia kuondoa muwasho na kulainisha ngozi.
Tangawizi au Mdalasini: Unaweza kunywa chai yake kusaidia mwili kupambana na maambukizi.
Angalizo: Dawa za asili ni za kusaidia tu na si mbadala wa dawa za hospitali. Tumia pamoja na ushauri wa daktari.
Jinsi ya Kujikinga na Mkanda wa Jeshi
Pata chanjo ya Herpes Zoster (hasa kwa wenye umri zaidi ya miaka 50)
Epuka msongo wa mawazo
Kuimarisha kinga ya mwili kwa lishe bora
Weka usafi wa ngozi na usivunje vipele kwa mikono
Epuka kugusana na watu ambao hawajawahi kupata tetekuwanga
Maswali yaulizwayo mara kwa mara (FAQs)
Je, mkanda wa jeshi unaweza kuambukizwa?
Ndiyo, unaweza kumuambukiza mtu ambaye hajawahi kupata tetekuwanga, lakini hawezi kupata mkanda wa jeshi moja kwa moja. Badala yake, ataambukizwa tetekuwanga.
Mkanda wa jeshi hudumu kwa muda gani?
Kwa kawaida hupona ndani ya wiki 2 hadi 4, lakini maumivu yanaweza kuendelea kwa muda mrefu zaidi (hii huitwa postherpetic neuralgia).
Je, dawa za asili zinaweza kutosha kutibu mkanda wa jeshi?
Hapana. Dawa za asili zinaweza kusaidia kupunguza maumivu, lakini si mbadala wa dawa za hospitali kama Acyclovir.
Naweza kupata mkanda wa jeshi zaidi ya mara moja?
Ndiyo, lakini ni mara chache. Watu wenye kinga dhaifu wanaweza kupata tena.
Je, kuna njia ya kuzuia mkanda wa jeshi kabisa?
Ndiyo, kupitia chanjo ya *Herpes Zoster* na kuimarisha kinga ya mwili.
Vipi kuhusu watoto, wanaweza kupata mkanda wa jeshi?
Ndiyo, lakini mara chache sana. Huonekana zaidi kwa watu wazima.
Mkanda wa jeshi unaweza kuathiri macho?
Ndiyo, ukiathiri sehemu ya uso karibu na jicho, unaweza kusababisha matatizo ya macho. Hii ni dharura ya kitabibu.
Je, ninaweza kwenda kazini nikiwa na mkanda wa jeshi?
Inategemea. Ikiwa vipele havijapasuka na umefunika vizuri, unaweza kwenda kazini. Lakini ni bora kupumzika.
Je, mkanda wa jeshi ni hatari kwa wanawake wajawazito?
Ndiyo, anaweza kumuambukiza mtoto ambaye hajazaliwa ikiwa ni tetekuwanga. Hatari ni kwa mtu ambaye hajawahi kupata tetekuwanga.
Je, chakula kina mchango katika kupona?
Ndiyo. Lishe yenye vitamini C, B12 na madini husaidia kuimarisha kinga ya mwili.
Ni lini inafaa kumwona daktari?
Mara tu unapoona dalili za maumivu ya upande mmoja wa mwili yanayofuatwa na vipele, muone daktari haraka.
Je, kuna uhusiano kati ya mkanda wa jeshi na UKIMWI?
Ndiyo. Watu wenye UKIMWI wako kwenye hatari kubwa zaidi ya kupata mkanda wa jeshi kwa sababu ya kinga dhaifu.
Je, mkanda wa jeshi unaweza kuua?
Mara chache sana, lakini ikiwa utaathiri maeneo nyeti kama ubongo au macho bila matibabu ya haraka, unaweza kusababisha madhara makubwa.
Ni sehemu gani za mwili hukumbwa zaidi na mkanda wa jeshi?
Mara nyingi huathiri upande mmoja wa kifua, mgongo, shingo au uso.
Je, mafuta ya asili kama ya nazi yanasaidia?
Ndiyo, husaidia kupunguza muwasho na maumivu, lakini si tiba kamili.
Ni watu wa umri gani wako kwenye hatari kubwa?
Zaidi ya miaka 50, au wale wenye kinga dhaifu ya mwili.
Je, mkanda wa jeshi unaweza kuacha makovu?
Ndiyo, hasa kama vipele vitachanwa au kutobolewa.
Mkanda wa jeshi una uhusiano na msongo wa mawazo?
Ndiyo. Msongo wa mawazo unaweza kushusha kinga ya mwili na kuruhusu virusi kuamka.
Je, kuoga kunaweza kuongeza maambukizi?
La. Kuoga kwa kutumia sabuni isiyo na kemikali kali ni salama, lakini epuka kuchubua eneo lenye vipele.
Je, mkanda wa jeshi ni ugonjwa wa kurithi?
Hapana. Si ugonjwa wa kurithi bali wa virusi.
