Mtoto wa jicho ni tatizo linaloathiri macho ambapo lenzi ya jicho inakuwa na ukungu, hali inayosababisha kupungua kwa uwezo wa kuona. Hii mara nyingi hutokea kwa wazee, lakini pia inaweza kumpata mtu yeyote kutokana na sababu mbalimbali. Watu wengi hutafuta dawa za kienyeji ili kusaidia kupunguza au kuchelewesha makali ya ugonjwa huu kabla ya kufanyiwa upasuaji wa kitaalamu.
Sababu za Mtoto wa Jicho
Kuzeeka (sababu kuu).
Kurithi (genetic factors).
Kisukari (diabetes).
Kuumia kwenye jicho.
Matumizi ya dawa za muda mrefu kama steroids.
Mwanga mkali wa jua (UV rays).
Dalili za Mtoto wa Jicho
Kutoona vizuri au kuona kwa ukungu.
Ugumu wa kuona usiku.
Mwanga kuonekana na miale (glare).
Kubadilika kwa miwani mara kwa mara.
Kuona rangi zikibadilika.
Dawa za Kienyeji kwa Mtoto wa Jicho
Ni muhimu kufahamu kuwa dawa za kienyeji hazibadilishi ukungu kwenye lenzi kabisa kama upasuaji wa hospitali unavyofanya, lakini zinaweza kusaidia kulinda afya ya macho na kuchelewesha makali ya ugonjwa.
Asali Safi
Asali ina viambato vinavyosaidia kupunguza uvimbe na kulinda macho.
Njia: Changanya tone moja la asali safi na maji ya uvuguvugu, weka tone moja kwenye jicho mara 1–2 kwa siku.
Maji ya Karoti
Karoti ina Vitamin A nyingi inayolinda macho.
Njia: Kunywa juisi ya karoti kila siku au kula mbichi.
Mchicha na Mboga za Kijani
Zina antioxidants na lutein ambazo hulinda lenzi ya jicho.
Kula mara kwa mara kwenye mlo wako wa kila siku.
Mafuta ya Samaki (Omega-3)
Yanaboresha afya ya macho na kupunguza kasi ya kuzorota kwa uoni.
Kunywa mafuta ya samaki au kula samaki wenye mafuta kama sato na dagaa.
Matunda yenye Vitamin C
Machungwa, maembe, mapera na ndizi husaidia kupunguza kuzeeka kwa lenzi ya macho.
Tiba ya Kitaalamu
Dawa za kienyeji husaidia kuchelewesha, lakini tiba pekee ya kuondoa mtoto wa jicho kabisa ni upasuaji wa macho (Cataract Surgery).
Daktari wa macho huchukua lenzi yenye ukungu na kuweka mpya (artificial lens).
Jinsi ya Kujikinga
Kula vyakula vyenye vitamini A, C, na E.
Vaa miwani ya jua ukiwa kwenye mwanga mkali.
Pima macho mara kwa mara hasa ukiwa na umri zaidi ya miaka 40.
Epuka uvutaji sigara na pombe kupita kiasi.
Maswali ya Mara kwa Mara (FAQs)
Mtoto wa jicho husababishwa na nini hasa?
Husababishwa zaidi na kuzeeka, lakini pia unaweza kutokana na kisukari, urithi, majeraha ya jicho, au mionzi ya jua.
Je, mtoto wa jicho unaweza kupona kwa dawa za kienyeji pekee?
Hapana, dawa za kienyeji husaidia tu kupunguza makali, lakini tiba kamili ni upasuaji wa jicho.
Asali inaweza kutibu mtoto wa jicho?
Asali husaidia kulinda macho na kupunguza maambukizi madogo, lakini haiwezi kuondoa ukungu wa lenzi.
Je, mtoto wa jicho hutokea ghafla?
Hapana, huanza taratibu kwa kuona ukungu na kuongezeka kwa muda.
Ni dalili gani za awali za mtoto wa jicho?
Dalili za awali ni kuona ukungu, kutoona vizuri usiku, na kubadilika kwa miwani mara kwa mara.
Je, mtoto wa jicho unahusiana na shinikizo la macho (glaucoma)?
Hapana, ni magonjwa tofauti, lakini yanaweza kumpata mtu mmoja kwa wakati mmoja.
Kuna vyakula gani vya kuepuka ukiwa na mtoto wa jicho?
Epuka vyakula vyenye sukari nyingi, mafuta mabaya, na vyakula visivyo na virutubisho.
Watoto wadogo wanaweza kupata mtoto wa jicho?
Ndiyo, mtoto wa jicho wa kuzaliwa nao (congenital cataract) hutokea kutokana na matatizo ya kurithi au maambukizi wakati wa mimba.
Je, miwani ya macho inaweza kusaidia mtoto wa jicho?
Ndiyo, kwa hatua za awali miwani huweza kusaidia kuona vizuri zaidi.
Je, mtu anaweza kuzuia mtoto wa jicho?
Huwezi kuzuia kabisa, lakini unaweza kuchelewesha kwa kula lishe bora na kulinda macho dhidi ya miale ya jua.
Upasuaji wa mtoto wa jicho una madhara?
Kwa kawaida ni salama sana, lakini kama upasuaji wowote, kuna hatari ndogo za maambukizi au matatizo ya kuona.
Je, mtoto wa jicho unaweza kurudi baada ya upasuaji?
Hapana, lakini wakati mwingine lenzi bandia inaweza kupata ukungu (secondary cataract) na hutibiwa kwa laser.
Mwanzo wa mtoto wa jicho unaweza kugunduliwa vipi?
Kwa kipimo cha macho hospitalini (eye examination) kinachofanywa na daktari wa macho.
Je, dawa za macho za hospitali hutibu mtoto wa jicho?
Hapana, zinasaidia tu kupunguza maumivu au maambukizi, lakini haziondoi ukungu wa lenzi.
Ni wakati gani wa kufanyiwa upasuaji wa mtoto wa jicho?
Wakati mtoto wa jicho umeathiri uwezo wako wa kuona kiasi cha kuathiri shughuli za kila siku.
Je, mtoto wa jicho huathiri macho yote mawili?
Ndiyo, mara nyingi huathiri macho yote mawili, ingawa moja linaweza kuanza mapema kuliko jingine.
Kuna dawa za hospitali za kuzuia mtoto wa jicho?
Hakuna dawa ya kuzuia kabisa, lakini unaweza kuchelewesha kwa kutumia lishe bora na kulinda macho.
Je, upasuaji wa mtoto wa jicho unauma?
Hapana, mara nyingi hufanywa kwa dawa ya usingizi wa sehemu (local anesthesia) na mgonjwa hahisi maumivu.
Baada ya upasuaji wa mtoto wa jicho, mtu anaweza kuona vizuri mara moja?
Ndiyo, wengi huanza kuona vizuri ndani ya siku chache, ingawa wengine huchukua muda mrefu kidogo kuzoea.
