Kipindi cha ujauzito ni cha kipekee na kinahitaji tahadhari ya hali ya juu, hasa katika matumizi ya dawa. Mabadiliko ya homoni na maendeleo ya mtoto tumboni huufanya mwili wa mjamzito kuwa nyeti zaidi kwa kemikali mbalimbali. Kwa sababu hiyo, kuna dawa ambazo mjamzito hapaswi kutumia kabisa kwa sababu zinaweza kusababisha madhara kwa mtoto au hata kwa afya ya mama mwenyewe.
Kwa Nini Dawa Fulani Ni Hatari Kwa Mjamzito?
Wakati wa ujauzito, baadhi ya dawa hupenya kwenye placenta – kiungo kinacholisha mtoto tumboni. Dawa hizo zinaweza:
Kusababisha mimba kutoka
Kuleta kasoro kwa mtoto (birth defects)
Kusababisha matatizo ya ukuaji wa mtoto
Kuathiri mama mwenyewe kwa kuongeza hatari ya presha ya mimba au kisukari cha ujauzito
Orodha ya Dawa Ambazo Mjamzito Hatakiwi Kutumia
1. Misoprostol (Cytotec)
Husababisha mimba kutoka kwa kuufanya mji wa mimba kujikaza.
Inahusishwa na kasoro za kuzaliwa kwa mtoto kama kasoro za fuvu na uso.
2. Tetracycline (Antibiotic)
Huathiri meno ya mtoto, kuifanya iwe ya rangi ya kudumu kama njano.
Huzuia ukuaji wa mifupa ya mtoto.
3. Ibuprofen na Aspirin (NSAIDs)
Husababisha kuvuja damu au shida ya moyo kwa mtoto.
Inaweza kuathiri mzunguko wa damu ya mtoto katika trimester ya tatu.
4. Isotretinoin (Roaccutane – Dawa ya chunusi)
Husababisha kasoro za ubongo, moyo, macho na masikio kwa mtoto.
Inaweza kusababisha mimba kutoka.
5. Warfarin (Dawa ya kuganda damu)
Inahusishwa na kasoro za kuzaliwa kwa mtoto ikiwa itatumika katika trimester ya kwanza.
6. ACE Inhibitors (Dawa za presha kama Enalapril, Lisinopril)
Huathiri figo za mtoto na kusababisha presha ya chini sana kwa mtoto tumboni.
7. Thalidomide
Inahusishwa na mtoto kuzaliwa bila viungo vya mikono au miguu.
8. Dawa nyingi za kifafa (kama Valproate)
Zinaweza kusababisha kasoro kwenye ubongo na mgongo wa mtoto (neural tube defects).
Dawa Za Kienyeji Pia Zinapaswa Kuepukwa
Wajawazito wengi hutumia dawa za mitishamba bila kujua viambato vyake. Dawa hizi zinaweza kusababisha:
Mimba kutoka
Uchungu kuanza kabla ya wakati
Sumu kwa mtoto tumboni
Badala Yake, Tumia Dawa Zilizothibitishwa na Daktari
Dawa kama Paracetamol, Amoxicillin, na virutubisho vya madini ya chuma (Iron) na Folic Acid, zinajulikana kuwa salama wakati wa ujauzito, lakini zinapaswa kutumiwa kwa maelekezo ya daktari.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Kwa nini mjamzito hapaswi kutumia Misoprostol?
Kwa sababu inaweza kusababisha mimba kutoka na kasoro kwa mtoto tumboni.
Tetracycline ni hatari kwa kipindi gani cha ujauzito?
Haswa katika trimester ya pili na ya tatu, kwa sababu huathiri meno na mifupa ya mtoto.
Je, Ibuprofen ni hatari kwa mjamzito?
Ndiyo, hasa katika trimester ya mwisho ya ujauzito. Inaweza kuathiri moyo na figo za mtoto.
Naweza kutumia Paracetamol nikiwa na mimba?
Ndiyo, Paracetamol ni salama kwa kiasi kinachotakiwa, lakini unapaswa kumshirikisha daktari wako.
Isotretinoin hutumika kwa nini?
Ni dawa ya chunusi kali, lakini ni hatari sana kwa mimba kwani husababisha kasoro nyingi kwa mtoto.
ACE inhibitors ni nini?
Ni dawa za kushusha presha ya damu, lakini si salama kwa wajawazito kwani huathiri figo za mtoto.
Je, dawa za mitishamba zina madhara?
Ndiyo, baadhi zinaweza kusababisha mimba kutoka au sumu kwa mtoto kwa sababu hazijapimwa kisayansi.
Warfarin inafanyaje kazi kwa mjamzito?
Ni dawa ya kuzuia damu kuganda, lakini huweza kuathiri maendeleo ya mtoto akiwa tumboni.
Je, mjamzito anaweza kutumia dawa ya presha?
Ndiyo, lakini si aina zote. ACE inhibitors ni hatari, lakini zipo dawa salama zinazotolewa na daktari.
Naweza kutumia dawa za mafua wakati wa ujauzito?
Zipo dawa salama kama Paracetamol, lakini zingine zina viambato hatari. Zungumza na daktari wako.
Je, ni salama kutumia dawa za kifafa ukiwa na mimba?
Baadhi ya dawa za kifafa zina hatari, lakini kuna mbadala salama. Daktari atakusaidia kuchagua.
Folic Acid ni muhimu kwa nini kwa mjamzito?
Huzuia kasoro za neva kwa mtoto na husaidia ukuaji wa afya wa ubongo na uti wa mgongo.
Naweza kutumia dawa ya kuondoa gesi nikiwa na mimba?
Ndiyo, baadhi kama Simethicone ni salama, lakini zingine si salama bila ushauri wa daktari.
Je, dawa za usingizi zinaweza kuathiri mtoto?
Ndiyo, baadhi zinaweza kuathiri ukuaji wa mtoto. Uliza daktari kabla ya kutumia.
Ni dawa gani salama kwa mafua kwa mjamzito?
Paracetamol na maji ya uvuguvugu ni salama, lakini epuka dawa zenye antihistamines na decongestants bila ushauri.
Naweza kutumia dawa ya macho au pua wakati wa mimba?
Zingatia dawa zisizo na steroids au viambato vyenye sumu. Daktari anaweza kupendekeza chaguo salama.
Je, vidonge vya uzazi wa mpango vina athari kwa mimba?
Mara nyingi havileti madhara kama utagundua kuwa mjamzito ukiwa tayari unavitumia, lakini unapaswa kuacha mara moja.
Naweza kutumia dawa ya tumbo la gesi kama Gaviscon?
Ndiyo, Gaviscon ni mojawapo ya dawa salama kwa tumbo la gesi wakati wa mimba.
Je, kuna virutubisho vya sumu kwa mimba?
Ndiyo, baadhi ya virutubisho visivyoidhinishwa vinaweza kuwa na madini ya sumu kama Vitamin A nyingi.
Naweza kutumia dawa ya malaria nikiwa mjamzito?
Ndiyo, lakini ni lazima iwe dawa salama kama Sulfadoxine/Pyrimethamine chini ya usimamizi wa daktari.
