Yai kupevuka ni hatua muhimu katika mzunguko wa hedhi ya mwanamke, hasa kwa wale wanaopanga kupata ujauzito au kuepuka mimba. Mchakato huu hutokea wakati ovari inapotoa yai lililo tayari kurutubishwa, na mara nyingi hutokea katikati ya mzunguko wa hedhi.
Yai Kupevuka ni Nini?
Yai kupevuka (ovulation) ni wakati yai moja au zaidi hutolewa kutoka kwenye ovari na kuelekea kwenye mirija ya uzazi (fallopian tubes) likiwa tayari kurutubishwa. Hili hutokea takribani kati ya siku ya 12 hadi 16 kabla ya kuanza kwa hedhi inayofuata, kulingana na urefu wa mzunguko wa mwanamke.
Siku za hatari za kushika mimba ni zile ambazo yai liko tayari kurutubishwa, kwa kawaida siku chache kabla na baada ya ovulation. Kwa hivyo, kuelewa dalili za yai kupevuka kunaweza kusaidia kupanga au kuepuka ujauzito.
Je ni Lini yai linapevuka kwenye mzunguko wa hedhi?
Hili ni swali zuri sana ambalo kila mwanamke huwa anajiuliza. yai linatolewa hasa baada ya siku 14 hedhi ilipoanza, kwa mzunguko wa siku 28.
Lakini muhimu ujue kwamba siyo kila mwanamke basi siku yake ya hatari ni ya 14. Wengine wana mzunguko mfupi zaidi mpaka siku 21 na wengine mizunguko mirefu mpaka siku 35. Endapo hujui mzunguko wako basi bofya makala hii (Jinsi ya kufatilia siku za hatari kwa mizunguko yote) usome kwanza kisha urudi kumalizia makala ya sasa.
Je ovulation inaisha baada ya masaa mangapi?
Mchakato mzima wa yai kutolewa inachukua masaa 36. Kitendo chenyewe cha yai kutoka kwenye ovari ni cha haraka, ispokuwa mabadiliko ya homoni kuelekea zoezi husika yanaanza mapema zaidi.
Habari njema ni kwamba mwili wa mwanamke unatoa viashiria vingi kuonesha kwamba hizi ni siku za hatari na yai limevevuka tayari kwa kurutubishwa. Siyo kila mtu atapata dalili hizi zote, lakini lazima kuna dalili kadhaa utaziona endapo utausikiliza mwili vizuri. Kwahivo usijione mnyonge na kuhisi yai halijapevuka endapo utapata dalili chache katika hizi nitakazokuelezea leo.
Soma Hii :Sababu Kwanini Uende Haja Ndogo Baada ya Tendo
Dalili za Yai Kupevuka
Mabadiliko ya Majimaji ya Kizazi (Cervical Mucus)
Mojawapo ya dalili kuu za yai kupevuka ni ongezeko la ute wa mlango wa kizazi.
Ute huu huwa mwepesi, wa kunyoosha na unaofanana na ute wa yai bichi.
Majimaji haya husaidia mbegu za kiume kusafiri kwa urahisi kuelekea kwenye yai.
Ongezeko la Joto la Mwili (Basal Body Temperature – BBT)
Baada ya ovulation, joto la mwili huongezeka kwa nyuzi 0.3 hadi 0.6°C kutokana na kuongezeka kwa homoni ya progesterone.
Wanawake wanaofuatilia mzunguko wao kwa kutumia kipimo cha joto la mwili kila siku wanaweza kubaini siku zao za hatari.
Maumivu Madogo ya Tumbo (Mittelschmerz)
Wanawake wengine huhisi maumivu madogo upande mmoja wa tumbo, mahali ambapo yai linapevuka.
Maumivu haya yanaweza kudumu kwa dakika chache au hata masaa machache.
Kuongezeka kwa Hamu ya Tendo la Ndoa
Hili ni jambo la kiasili, ambapo mwili huongeza hamu ya kushiriki tendo la ndoa ili kusaidia katika uzazi.
Hali hii inachangiwa na ongezeko la homoni za uzazi.
Mabadiliko ya Mlango wa Kizazi
Mlango wa kizazi huwa laini, wazi, na unainuka kidogo ili kuruhusu mbegu za kiume kupita kwa urahisi.
Hii inaweza kuhisiwa kwa wale wanaofuatilia mabadiliko ya kizazi kila siku.
Matone Madogo ya Damu
Wanawake wengine hupata matone madogo ya damu yanayoitwa “ovulation spotting” yanayotokana na kupasuka kwa mfuko wa yai (follicle) kwenye ovari.
Kuvimba kwa Matiti
Baadhi ya wanawake huhisi matiti yao kuwa laini au kuuma kidogo kutokana na mabadiliko ya homoni.
Jinsi ya Kutambua Siku za Hatari za Mzunguko
Kwa wastani, yai huweza kurutubishwa ndani ya masaa 12 hadi 24 baada ya ovulation. Hata hivyo, kwa kuwa mbegu za kiume zinaweza kuishi hadi siku tano ndani ya mwili wa mwanamke, siku za hatari za kushika mimba ni kati ya siku tano kabla ya ovulation hadi siku moja baada ya ovulation.
Njia za kutambua siku hizi ni pamoja na:
Kufuatilia dalili zilizoorodheshwa hapo juu.
Kutumia kalenda ya hedhi ili kukadiria siku za ovulation.
Kutumia kipimo cha kuangalia ovulation kinachopima kiwango cha homoni ya luteinizing hormone (LH) kwenye mkojo.
Ni muda gani sahihi kufanya tendo endapo unatafuta mimba kwa mda mrefu bila mafanikio?
Pengine sasa unajiuliza wewe na mwenzi wako mkutane lini ili kuongeza chansi ya kupata mimba haraka? Siku nzuri na yenye chansi kubwa kupata mimba ni siku ambapo yai limetolewa na masaa 24 yanayofuatia. Na pia siku 5 kabla ya yai kutolewa.
Kwanini siku 5 kabla? kwasababu mbegu zinaweza kuishi mpaka siku 5 kwenye kizazi baada ya kufanya tendo. Kwahivo kumbe mbegu zaweza kulisubiri yai litolewe hukohuko ndani.
