Magonjwa ya zinaa ni kundi la magonjwa yanayoambukizwa kwa njia ya kujamiana. Magonjwa haya huathiri zaidi mfumo wa uzazi, lakini pia yanaweza kusambaa kwenye sehemu nyingine za mwili. Kujua kuhusu magonjwa haya ni hatua muhimu ya kujikinga na madhara yake.
Magonjwa ya Zinaa ya Kawaida
Kaswende (Syphilis)
Kisonono (Gonorrhea)
Chlamydia
Virusi vya Ukimwi (HIV/AIDS)
Herpes Simplex Virus (HSV)
Hepatitis B
Trichomoniasis
Human Papilloma Virus (HPV)
Mbwa wa joto (Genital warts)
Dalili za Magonjwa ya Zinaa
Dalili zinaweza kutofautiana kulingana na aina ya ugonjwa, lakini baadhi ya ishara za kawaida ni:
Kutokwa na majimaji yenye harufu mbaya sehemu za siri
Maumivu wakati wa kukojoa au kujamiana
Kuwashwa au muwasho sehemu za siri
Vidonda au vijipu sehemu za siri
Kuvimba kwa korodani kwa wanaume
Mabadiliko kwenye hedhi kwa wanawake
Maumivu ya tumbo la chini kwa wanawake
Madhara ya Magonjwa ya Zinaa
Magonjwa haya yakikosa kutibiwa mapema huweza kusababisha madhara makubwa kama:
Ugumba (kwa wanaume na wanawake)
Saratani ya shingo ya kizazi au uume
Kuathirika kwa mimba au kuharibika kwa mimba
Maambukizi kwenye damu na viungo vingine
Maumivu ya muda mrefu ya nyonga
Kifo (hasa kwa magonjwa kama HIV yasipotibiwa)
Tiba ya Magonjwa ya Zinaa
Tiba hutegemea aina ya ugonjwa:
Bakteria (kama kisonono, kaswende, chlamydia): hutibiwa kwa kutumia antibiotiki.
Virusi (kama HSV, HPV, HIV): hakuna tiba ya kuponya kabisa lakini kuna dawa za kudhibiti dalili na kuzuia maambukizi zaidi.
Ni muhimu kuacha kujamiiana wakati wa matibabu hadi utakapothibitishwa kupona.
Tiba ya mpenzi pia ni muhimu ili kuzuia maambukizi ya mara kwa mara.
Jinsi ya Kujikinga na Magonjwa ya Zinaa
Tumia kondomu kila mara unapofanya ngono.
Fanya uchunguzi wa afya mara kwa mara hasa kama una wapenzi zaidi ya mmoja.
Epuka kuwa na wapenzi wengi wa kingono.
Weka uaminifu ndani ya ndoa au mahusiano ya kudumu.
Epuka kushiriki vifaa vya kujichubua au kunyoa sehemu za siri.
Elimu kwa vijana na watu wazima juu ya afya ya uzazi na kujikinga ni muhimu.
Maswali yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
**Magonjwa ya zinaa huambukizwaje?**
Magonjwa haya huambukizwa kupitia ngono ya kawaida, ya mdomo au ya njia ya haja kubwa na mtu aliyeathirika.
**Je, magonjwa ya zinaa yanaweza kuambukizwa bila ngono?**
Ndiyo, baadhi kama Hepatitis B au HIV yanaweza kuambukizwa kupitia damu, sindano au kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto wakati wa kuzaliwa au kunyonyesha.
**Je, mtu anaweza kuwa na ugonjwa wa zinaa bila dalili?**
Ndiyo, baadhi ya magonjwa kama chlamydia na HPV huweza kutokuwa na dalili kwa muda mrefu lakini bado mtu anaweza kuwaambukiza wengine.
**Je, magonjwa ya zinaa hutibika kabisa?**
Baadhi hutibika (kama kaswende, kisonono) lakini magonjwa ya virusi kama HIV na herpes hudhibitiwa tu kwa dawa.
**Ni wakati gani mtu anapaswa kupima magonjwa ya zinaa?**
Kila baada ya miezi 3-6 ikiwa una wapenzi zaidi ya mmoja, au mara tu unapoona dalili zinazotia shaka.
**Je, kondomu hulinda dhidi ya magonjwa yote ya zinaa?**
Kondomu huzuia maambukizi mengi lakini si 100% kwa kila ugonjwa, hasa wale wanaoambukizwa kupitia ngozi kama HPV au herpes.
**Naweza kuambukizwa magonjwa ya zinaa kwa kubadilishana nguo au choo cha umma?**
La, magonjwa ya zinaa hayaambukizwi kwa njia hiyo. Huambukizwa kwa njia ya kujamiiana au kugusana kwa karibu na mtu aliyeambukizwa.
**Je, kuna chanjo ya magonjwa ya zinaa?**
Ndiyo, kuna chanjo dhidi ya HPV na Hepatitis B. Zinapendekezwa hasa kwa watoto na vijana kabla ya kuanza ngono.
**Je, magonjwa ya zinaa yanaweza kusababisha ugumba?**
Ndiyo, hasa kama hayajatibiwa mapema. Yanapoweza kuharibu mirija ya uzazi au mfumo wa uzazi.
**Kuna madhara gani kwa mtoto ikiwa mama ana ugonjwa wa zinaa?**
Mtoto anaweza kuambukizwa wakati wa kuzaliwa, na baadhi ya magonjwa yanaweza kusababisha ulemavu au hata kifo cha mtoto.
**Je, mtu anaweza kupata magonjwa zaidi ya moja kwa wakati mmoja?**
Ndiyo, mtu anaweza kuambukizwa zaidi ya ugonjwa mmoja wa zinaa kwa wakati mmoja.
**Je, Herpes au HPV huponaje?**
Hakuna tiba ya kuponya kabisa, lakini dalili hudhibitiwa kwa kutumia dawa za kupunguza maumivu na kurudia kwa vidonda.
**Je, mtu asiye na dalili anaweza kueneza ugonjwa wa zinaa?**
Ndiyo, watu wengi hueneza magonjwa haya bila hata kujua kwa sababu hawana dalili yoyote.
**Nifanye nini nikigundua nina ugonjwa wa zinaa?**
Muone daktari mara moja kwa uchunguzi na matibabu. Acha ngono hadi utakapopona na mpenzi wako pia apate matibabu.
**Je, dawa za asili zinaweza kutibu magonjwa ya zinaa?**
Baadhi ya dawa za asili husaidia kupunguza dalili, lakini ushauri wa kitaalamu ni muhimu kupata tiba sahihi.
**Ni kweli kwamba wanawake huathirika zaidi na magonjwa ya zinaa?**
Ndiyo, kwa sababu anatomia ya mwanamke huweza kuruhusu vijidudu kuingia kwa urahisi zaidi na mara nyingi hawana dalili za haraka.
**Je, kuna vipimo vya haraka vya magonjwa ya zinaa?**
Ndiyo, vipimo vya haraka vya damu, mkojo au kupima majimaji ya sehemu za siri vinapatikana kwenye vituo vya afya.
**Naweza kutumia kondomu mara mbili kwa usalama zaidi?**
Hapana. Tumia kondomu moja kwa wakati mmoja. Kondomu mbili huweza kusuguana na kupasuka.
**Je, kutumia tiba bila vipimo ni salama?**
La, ni muhimu kupima na kujua ugonjwa kabla ya kuanza tiba sahihi.
