Lupus ni ugonjwa wa kinga ya mwili kujishambulia (autoimmune disease) ambapo kinga ambayo kawaida hulinda mwili dhidi ya magonjwa huanza kushambulia seli na tishu za mwili zenyewe. Hali hii inaweza kuathiri sehemu mbalimbali za mwili kama ngozi, viungo, figo, moyo, mapafu, na hata ubongo. Ugonjwa huu ni sugu na unaweza kuibuka kwa ghafla au kwa hatua.
Dalili za Ugonjwa wa Lupus
Dalili za lupus huwa tofauti kwa kila mtu, na zinaweza kujitokeza kwa kipindi kimoja na kupotea au kuwa sugu. Dalili kuu ni pamoja na:
Kuchoka sana – hata bila kufanya kazi ngumu.
Homa za mara kwa mara bila sababu maalum.
Maumivu ya viungo (arthritis), hasa mikononi, magotini na miguuni.
Uvimbe wa viungo – viungo kuwa vikubwa na kuuma.
Upele wa uso hasa unaofanana na mabawa ya kipepeo unaotokea mashavuni na puani.
Upotevu wa nywele – unaweza kuwa wa ghafla au wa taratibu.
Ngozi kuwa nyeti kwa mwanga wa jua (photosensitivity).
Vidonda kwenye kinywa au pua.
Maumivu ya kifua wakati wa kupumua.
Kuvimba kwa miguu au macho kutokana na matatizo ya figo.
Kuchanganyikiwa au matatizo ya kumbukumbu.
Mapigo ya moyo kuwa haraka au yasiyo ya kawaida.
Sababu za Ugonjwa wa Lupus
Chanzo halisi cha lupus hakijulikani kabisa, lakini kuna mambo mbalimbali yanayochangia mtu kupata ugonjwa huu, yakiwemo:
1. Jeni (urithi wa familia)
Watu wenye historia ya kifamilia ya magonjwa ya autoimmune wako katika hatari kubwa zaidi.
2. Mabadiliko ya homoni
Lupus huwapata zaidi wanawake, hasa kati ya umri wa miaka 15 hadi 45, hali inayohusishwa na homoni kama estrogen.
3. Mazingira
Vitu kama mwanga mkali wa jua, dawa fulani, maambukizi ya virusi, au msongo wa mawazo vinaweza kusababisha lupus kuibuka kwa watu walio hatarini.
4. Dawa fulani
Lupus inayosababishwa na dawa (drug-induced lupus) hutokea baada ya kutumia baadhi ya dawa kama hydralazine, procainamide au isoniazid.
Tiba ya Lupus
Lupus haina tiba ya moja kwa moja inayoponya kabisa, lakini kuna matibabu yanayolenga kudhibiti dalili, kupunguza mashambulizi ya kinga ya mwili na kuzuia uharibifu wa viungo. Mgonjwa huhitaji uangalizi wa karibu na mabadiliko ya maisha.
1. Dawa zinazotumika ni pamoja na:
NSAIDs (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs): kupunguza maumivu ya viungo na uvimbe.
Corticosteroids: kupunguza uvimbe na kushusha kinga ya mwili.
Antimalarials (kama hydroxychloroquine): kusaidia dalili za ngozi, viungo na uchovu.
Immunosuppressants: kuzuia kinga ya mwili isishambulie mwili yenyewe.
Biologic agents: dawa maalum zinazolenga sehemu fulani ya mfumo wa kinga.
2. Mabadiliko ya Maisha:
Epuka mwanga mkali wa jua kwa kuvaa nguo ndefu na kutumia losheni zenye SPF.
Kula lishe bora yenye virutubisho.
Pata usingizi wa kutosha.
Punguza msongo wa mawazo kwa kufanya mazoezi au yoga.
Epuka sigara na pombe.
