Tezi dume ni kiungo kidogo kinachopatikana kwenye mfumo wa uzazi wa mwanaume, chini ya kibofu cha mkojo na kimezunguka sehemu ya juu ya mrija wa mkojo (urethra). Kwa kawaida, tezi hii hukua kadri mwanaume anavyozeeka. Wakati mwingine, ukuaji huu huambatana na matatizo ya kiafya kama vile uvimbe, kuvimba au hata saratani ya tezi dume.
Aina Kuu za Magonjwa ya Tezi Dume
Prostatitis – Hali ya kuvimba kwa tezi dume inayosababishwa na maambukizi au sababu nyingine zisizoambukiza.
Benign Prostatic Hyperplasia (BPH) – Kuongezeka kwa ukubwa wa tezi dume bila kuwa kansa.
Saratani ya Tezi Dume (Prostate Cancer) – Kansa inayotokea kwenye seli za tezi dume.
Dalili za Tezi Dume Kuwa na Tatizo
Kukojoa mara kwa mara hasa nyakati za usiku
Maumivu au kuchoma wakati wa kukojoa
Kukojoa kwa shida au kushindwa kuanzisha mkondo wa mkojo
Mkojo kutoka kwa kudondoka au kwa mfululizo mdogo
Mkojo kuwa na damu au manukato isiyo ya kawaida
Maumivu ya mgongo wa chini, nyonga au mapaja
Maumivu wakati wa kumwaga shahawa
Kupungua kwa nguvu za kiume au hamu ya tendo la ndoa
Kukojoa bila kukusudia au kushindwa kuzuia mkojo
Hisia ya kibofu kutokukamilisha kutoa mkojo
Vipimo vya Kubaini Tatizo la Tezi Dume
Digital Rectal Exam (DRE) – Kidole cha daktari huingizwa kwenye sehemu ya haja kubwa kukagua ukubwa na hali ya tezi.
Prostate-Specific Antigen (PSA) – Kipimo cha damu kinachoonesha viwango vya PSA, ambavyo huongezeka iwapo kuna matatizo kwenye tezi dume.
Ultrasound kupitia haja kubwa – Hutoa picha ya tezi dume kwa undani.
Biopsy – Huchukua sampuli ya seli kutoka tezi dume ili kuchunguza kama kuna kansa.
MRI au CT scan – Hutoa picha ya kina ya ndani ya mwili.
Tiba ya Matatizo ya Tezi Dume
1. Tiba ya Dawa
Dawa za kupunguza uvimbe (alpha blockers na 5-alpha-reductase inhibitors)
Antibiotics kwa matatizo ya maambukizi (prostatitis)
Dawa za kutibu maumivu na dalili zinazohusiana
2. Upasuaji
TURP (Transurethral Resection of the Prostate) – Ondoa sehemu ya tezi iliyozidi
Laser therapy au Microwave therapy
Prostatectomy – Ondoa tezi yote (hasa kwa saratani)
3. Tiba ya Mionzi na Kemikali
Radiation therapy au chemotherapy kwa saratani ya tezi dume
4. Tiba Asilia na Mabadiliko ya Maisha
Kula vyakula vyenye lycopene (kama nyanya)
Ongeza matumizi ya mboga za majani, samaki, karanga na mbegu
Punguza ulaji wa mafuta na vyakula vya kukaanga
Fanya mazoezi ya mwili mara kwa mara
Epuka uvutaji sigara na unywaji wa pombe
