Surua ni ugonjwa wa virusi unaoenea kwa haraka sana kutoka mtu mmoja kwenda kwa mwingine kupitia hewa. Watoto ndio waathirika wakuu wa ugonjwa huu, hasa wale ambao hawajapata chanjo. Surua inaweza kuonekana kama ugonjwa mdogo mwanzoni, lakini inaweza kuleta madhara makubwa ikiwa haitashughulikiwa mapema.
Sababu za Surua kwa Watoto
Surua husababishwa na virusi vya measles (Measles virus). Virusi hivi huenea kwa njia zifuatazo:
Kupumua hewa yenye virusi baada ya mtu mwenye surua kukohoa au kupiga chafya.
Kugusana na majimaji kutoka kwa pua au mdomo wa mgonjwa.
Mgonjwa anaweza kuambukiza wengine kuanzia siku 4 kabla ya upele kuonekana hadi siku 4 baada ya upele kujitokeza.
Dalili za Surua kwa Watoto
Dalili huanza kuonekana baada ya siku 7–14 tangu mtoto aambukizwe. Dalili kuu ni:
Homa kali – mara nyingi ndiyo ishara ya kwanza.
Macho mekundu na yenye machozi (conjunctivitis).
Kikohozi kikavu na cha muda mrefu.
Mafua na pua kutoa majimaji.
Madoa meupe mdomoni (Koplik spots) – hujitokeza ndani ya mashavu.
Upele wa ngozi – huanza usoni na shingoni kisha kusambaa mwili mzima.
Kuchoka na kukosa hamu ya kula.
Kupoteza uzito endapo ugonjwa utadumu kwa muda mrefu.
Kuvimba kwa tezi za shingo mara nyingine.
Madhara ya Surua Ikiwa Haitatibiwa Mapema
Nimonia (maambukizi ya mapafu).
Kuharisha na upungufu wa maji mwilini.
Maambukizi ya sikio la kati (otitis media).
Maambukizi ya macho yanayosababisha upofu.
Kupungua kinga mwilini.
Kifo kwa watoto wadogo na wale wasio na kinga nzuri.
Matibabu ya Surua kwa Watoto
Hakuna dawa ya moja kwa moja ya kuua virusi vya surua, lakini matibabu hufanywa ili kupunguza madhara na kumsaidia mtoto kupona.
Kupumzika kwa wingi – mtoto apumzike kitandani.
Kumpa maji ya kutosha – kusaidia kuzuia upungufu wa maji mwilini.
Lishe bora – vyakula vyenye virutubisho na matunda yenye vitamini C na A.
Vitamini A – hutolewa hospitalini ili kuzuia matatizo ya macho na kupunguza vifo.
Dawa za kupunguza homa na maumivu – kama paracetamol (kwa ushauri wa daktari).
Tiba ya maambukizi ya sekondari – mfano nimonia, daktari anaweza kuagiza antibiotics.
Njia za Kujikinga na Surua
Chanjo: Njia salama na yenye ufanisi zaidi. Hupendekezwa mtoto apate chanjo ya kwanza akiwa na miezi 9, kisha kurudia dozi nyingine kulingana na ratiba ya chanjo.
Kuepuka mtoto kukaribiana na mtu mwenye surua.
Kuimarisha kinga ya mtoto kwa lishe bora.
Maswali na Majibu Kuhusu Surua kwa Watoto (FAQs)
Surua husababishwa na nini?
Husababishwa na virusi vya *measles virus* vinavyoenea kupitia hewa au kugusana na mtu aliyeambukizwa.
Dalili za mwanzo za surua kwa mtoto ni zipi?
Dalili za mwanzo ni homa kali, kikohozi kikavu, mafua, macho mekundu na madoa meupe mdomoni (Koplik spots).
Upele wa surua huanza sehemu gani?
Huanzia usoni na shingoni kisha kusambaa mwili mzima.
Mtoto mwenye surua anaweza kuambukiza kwa muda gani?
Anaweza kuambukiza kuanzia siku 4 kabla ya upele kuonekana hadi siku 4 baada ya upele kuanza.
Je, surua hutibika?
Hakuna dawa ya kuua virusi moja kwa moja, lakini matibabu husaidia kupunguza dalili na kuzuia madhara.
Kwanini watoto hawachanjwa wanaathirika zaidi?
Kwa sababu hawana kinga ya mwili dhidi ya virusi vya surua.
Koplik spots ni nini?
Ni madoa madogo meupe ndani ya mashavu yanayotokea kabla ya upele wa surua.
Kwa nini vitamini A hutolewa kwa wagonjwa wa surua?
Kwa sababu husaidia kulinda macho na kupunguza hatari ya vifo kwa watoto.
Je, surua inaweza kusababisha upofu?
Ndiyo, ikiwa maambukizi yataathiri macho na kukosekana kwa vitamini A.
Tofauti ya surua na tetekuwanga ni ipi?
Surua husababishwa na *measles virus* na upele wake huenea mwili mzima bila malengelenge, ilhali tetekuwanga husababisha malengelenge yenye maji.
Je, mtoto anaweza kupata surua tena baada ya kupona?
Hapana, mara nyingi kupata surua mara moja hujenga kinga ya kudumu.
Chanjo ya surua hutolewa lini?
Dozi ya kwanza hutolewa mtoto akiwa na miezi 9, na kurudiwa tena kulingana na ratiba ya chanjo ya taifa.
Je, surua inaweza kumwathiri mtu mzima?
Ndiyo, mtu mzima ambaye hajawahi kuchanjwa anaweza kupata surua.
Kwa nini surua huchukuliwa kama ugonjwa hatari?
Kwa sababu huenea haraka na inaweza kusababisha madhara makubwa kama nimonia, upofu na kifo.
Surua huambukiza kwa njia gani?
Kupitia hewa wakati mgonjwa anapokohoa au kupiga chafya, na kugusana na majimaji kutoka mdomoni au puani.
Je, dawa za asili zinaweza kutibu surua?
Hakuna ushahidi wa kisayansi kwamba dawa za asili zinatibu surua, lakini lishe bora inaweza kusaidia mwili kupambana na ugonjwa.
Ni lini mzazi anatakiwa kumpeleka mtoto hospitali?
Mara tu anapogundua dalili za mwanzo za surua kama homa, kikohozi kikavu na macho mekundu.
Kwa nini mtoto hupoteza hamu ya kula akiwa na surua?
Kwa sababu homa na maumivu mwilini huathiri mfumo wa mmeng’enyo wa chakula na kupunguza hamu ya kula.
Je, surua inaweza kusababisha vifo?
Ndiyo, hasa kwa watoto wadogo, wenye utapiamlo au kinga dhaifu.
