Pelvic Inflammatory Disease (PID) ni maambukizi ya viungo vya uzazi wa ndani kwa wanawake—hasa mfuko wa uzazi, mirija ya fallopio, na ovari. Ugonjwa huu hutokana na kuenea kwa bakteria kutoka ukeni au shingoni mwa kizazi hadi kwenye sehemu ya ndani ya uzazi. Ikiwa PID haitatibiwa mapema, huweza kuwa sugu (chronic PID), hali inayodumu kwa muda mrefu, hujirudia mara kwa mara, na hatimaye kuleta madhara makubwa kiafya kama utasa, maumivu ya nyonga ya kudumu, na mimba za nje ya mfuko wa uzazi.
PID Sugu ni Nini?
PID sugu ni hali ambapo maambukizi ya awali ya PID hayakupona kikamilifu au hurudi mara kwa mara. Hali hii huweza kudumu kwa miezi au hata miaka ikiwa haitapatiwa matibabu sahihi. Inaweza kutokea kwa wanawake waliotibiwa kidogo tu au waliopuuzia dalili za awali.
Dalili za PID Sugu
Dalili za PID sugu hutofautiana baina ya mtu na mtu, lakini zifuatazo ni dalili kuu ambazo hurejea au kudumu kwa muda mrefu:
1. Maumivu ya Kudumu Kwenye Nyonga (Pelvic Pain)
Maumivu haya ni ya muda mrefu, ya chini kwa chini, na huwa upande mmoja au wote wawili wa nyonga.
2. Maumivu Wakati wa Tendo la Ndoa (Dyspareunia)
Wanawake wengi wenye PID sugu huhisi maumivu makali au usumbufu wakati wa kujamiiana.
3. Kutokwa na Ute au Damu Isiyo ya Kawaida Ukeni
PID sugu huweza kuambatana na ute mzito wa njano, kijani au wenye harufu kali, au kutokwa damu katikati ya mzunguko wa hedhi.
4. Hedhi Zisizo za Kawaida
Unaweza kupata hedhi nyingi sana, chache mno, au zisizo na mpangilio maalum kila mwezi.
5. Maumivu ya Mgongo wa Chini
Maambukizi huweza kuathiri pia mgongo wa chini, yakisababisha maumivu yanayodumu.
6. Kuhisi Uchovu Usioelezeka
PID sugu husababisha uchovu wa mwili mzima hata bila kufanya kazi nyingi.
7. Kichefuchefu au Kukojoa Mara kwa Mara
Maambukizi huweza kusambaa hadi kwenye kibofu cha mkojo na kusababisha kichefuchefu au hali ya kukojoa mara kwa mara.[Soma: Dawa ya PID ya hospital (antibiotics) ]
8. Homakali ya Mara kwa Mara
PID sugu huambatana na homa za muda mrefu au zinazoibuka bila sababu maalum.
9. Kuvimba kwa Tumbo la Chini
Kunaweza kujitokeza uvimbe unaosababishwa na usaha au maambukizi kwenye mirija ya uzazi.
10. Kukosa Mimba (Infertility)
PID sugu inaweza kuzuia uwezo wa kupata mimba kwa kuziba mirija ya uzazi.
Hatari za Kuendeleza PID Sugu
Kutotibiwa kabisa PID ya awali
Kutotumia dawa kikamilifu
Kuambukizwa tena na mpenzi ambaye hajatibiwa
Kuwa na historia ya PID mara kwa mara
Kuwa na wapenzi wengi bila kinga
Upungufu wa kinga ya mwili
Madhara ya PID Sugu
Utasa (Infertility): Mirija ya fallopio inaweza kuziba kabisa.
Mimba ya Ectopic: Mimba kutungwa nje ya mfuko wa uzazi ni hatari kwa maisha.
Maumivu ya Kudumu: Maumivu ya nyonga huweza kuwa sehemu ya maisha ya kila siku.
Upasuaji: Wakati mwingine hupelekea kuondolewa kwa ovari au mirija.
Madhara ya Kisaikolojia: Msongo wa mawazo kutokana na utasa au maumivu ya mara kwa mara.
Vipimo vya Kutambua PID Sugu
Kipimo cha mkojo na damu (kuangalia maambukizi)
Kipimo cha uchafu kutoka ukeni
Ultrasound ya nyonga
Laparoscopy (upasuaji mdogo kuangalia viungo vya uzazi)
Kipimo cha PCR kwa magonjwa ya zinaa kama klamidia
Tiba ya PID Sugu
Dawa za Antibiotiki za muda mrefu: Kama doxycycline, metronidazole, na ceftriaxone
Matibabu ya wenza: Lazima na yeye atibiwe hata kama hana dalili
Kupumzika na lishe bora
Upasuaji kwa maambukizi makali sana
Ufuatiliaji wa mara kwa mara na daktari wa wanawake (gynaecologist)
Njia za Kujikinga na PID Sugu
Tumia kondomu kila unapojamiiana
Pima afya ya uzazi mara kwa mara
Tibu magonjwa ya zinaa haraka
Epuka kuwa na wapenzi wengi
Maliza dawa zote ulizopewa na daktari
Usifanye ngono baada ya matibabu mpaka daktari aruhusu
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Je, PID sugu ni ugonjwa wa kuambukiza?
PID yenyewe si ya kuambukiza, lakini chanzo chake mara nyingi ni magonjwa ya zinaa ambayo ni ya kuambukiza.
PID sugu inaweza kuponyeka?
Inaweza kudhibitiwa na kutibiwa, lakini baadhi ya madhara kama utasa huweza kuwa ya kudumu.
Je, kila maumivu ya nyonga ni PID sugu?
La, lakini maumivu ya nyonga ya kudumu ni moja ya dalili kuu. Uchunguzi wa daktari ni muhimu.
Ninawezaje kujua kama nina PID sugu?
Kwa kufanya vipimo hospitalini kama ultrasound, uchunguzi wa mkojo, na kipimo cha uchafu wa uke.
Je, mwanamke asiye na wapenzi wengi anaweza kupata PID?
Ndiyo, kama mpenzi wake ana maambukizi au ikiwa amewahi kuwa na PID hapo awali.
PID sugu huathiri uwezo wa kupata mimba?
Ndiyo, ni moja ya sababu kubwa za utasa kwa wanawake.
Ni umri gani wanawake wako katika hatari zaidi ya PID sugu?
Wanawake wenye umri wa miaka 15–44 hasa wale walioko katika umri wa uzazi.
PID sugu hutibika kwa dawa za kienyeji?
Si salama kutegemea dawa za kienyeji; tiba ya hospitali ni muhimu kwa mafanikio ya kweli.
Je, kuna vyakula vinavyosaidia kupona PID?
Ndiyo, vyakula vyenye protini, mboga za majani, matunda, na maji kwa wingi husaidia mwili kupona haraka.
Je, PID sugu inaweza kuathiri homoni?
Ndiyo, maambukizi ya muda mrefu yanaweza kuathiri usawa wa homoni na mzunguko wa hedhi.
