Kisukari ni ugonjwa wa kimetaboliki unaotokea pale ambapo mwili hushindwa kutumia au kuzalisha insulini ipasavyo, hivyo kusababisha kiwango cha sukari kwenye damu kupanda. Ingawa dalili zake za msingi zinaweza kufanana kwa wote, wanawake mara nyingi huonyesha dalili za kipekee kutokana na tofauti za kimaumbile, homoni na mzunguko wa maisha ya uzazi.
Kujua dalili hizi mapema ni hatua muhimu ya kuzuia madhara makubwa ya kiafya kama matatizo ya moyo, figo, macho, na uzazi.
Aina Kuu za Kisukari
Kisukari Aina ya 1 – Mwili hauzalishi insulini kabisa (hutokea zaidi kwa watoto na vijana).
Kisukari Aina ya 2 – Mwili hautumii insulini ipasavyo (aina ya kawaida kwa watu wazima).
Kisukari cha Mimba (Gestational Diabetes) – Hutokea wakati wa ujauzito, hasa nusu ya pili ya mimba.
Dalili za Mwanzo za Kisukari kwa Mwanamke
1. Kukojoa Mara kwa Mara
Hasa usiku au hata bila kunywa maji mengi. Hii ni kutokana na mwili kujaribu kutoa sukari nyingi kupitia mkojo.
2. Kiu Isiyoisha
Mwanamke huhisi kiu ya mara kwa mara hata baada ya kunywa maji ya kutosha.
3. Kuchoka Kupita Kawaida
Uchovu usioelezeka hata baada ya kulala vizuri au kula, huashiria seli za mwili kushindwa kutumia sukari kama nishati.
4. Kupungua au Kuongezeka Uzito Ghafla
Bila kufanya mazoezi wala kubadili lishe. Hasa kwa wanawake, kupungua uzito haraka bila sababu ni dalili ya hatari.
5. Maambukizi ya Mara kwa Mara Ukeni
Sukari nyingi huchochea kuongezeka kwa fangasi, hivyo kusababisha kuwashwa, uchafu ukeni, na harufu isiyo ya kawaida.
6. Kukauka kwa Ngozi na Kuwashwa Sana
Hususan kwenye mikono, miguu au sehemu za siri.
7. Mzunguko wa Hedhi Kuvurugika
Kisukari huathiri homoni, hivyo kubadilisha mzunguko wa hedhi, kukosa hedhi au kupata hedhi nzito.
8. Uwezo Mdogo wa Kupona Vidonda
Vidonda vidogo vinachukua muda mrefu kupona kutokana na mzunguko duni wa damu na kinga ya mwili kushuka.
9. Kuoza kwa Mishipa ya Fahamu (Numbness)
Ganzi, kuchomachoma, au kutetemeka kwenye mikono na miguu.
10. Kuona kwa Ukungu
Kisukari huathiri mishipa ya damu ya macho, hivyo kusababisha matatizo ya kuona.
Dalili Nyingine za Kawaida kwa Wanawake
Kupungua kwa hamu ya tendo la ndoa
Kuhisi joto au baridi kupita kiasi
Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Kukohoa bila maambukizi ya kawaida
Maumivu ya kichwa ya mara kwa mara
Hatua za Kuchukua Mara Baada ya Kugundua Dalili
Pima sukari ya damu mara moja – Hasa asubuhi kabla ya kula.
Tembelea kituo cha afya kwa vipimo zaidi – Kama OGTT au HbA1c.
Anza mabadiliko ya lishe na mazoezi – Lishe yenye nyuzi nyingi, mazoezi mepesi kama kutembea.
Epuka vyakula vyenye sukari nyingi, mafuta mabaya na wanga rahisi.
Zungumza na daktari au mtaalamu wa lishe. [Soma: Dawa ya asili ya kushusha sukari ]
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Je, ni mwanamke wa aina gani yuko kwenye hatari zaidi ya kupata kisukari?
Mwanamke mwenye uzito mkubwa, historia ya familia ya kisukari, au aliyewahi kuzaa mtoto mkubwa (>4kg), au aliyepata kisukari cha mimba.
Je, kisukari kinaweza kuathiri uwezo wa kupata mimba?
Ndiyo. Kisukari kisichodhibitiwa huathiri homoni za uzazi na uwezo wa kushika mimba.
Ni umri gani mwanamke anaweza kuanza kuonyesha dalili za kisukari?
Dalili zinaweza kuanza kuonekana kuanzia miaka 25 na kuendelea, hasa kwa wanawake wasiofanya mazoezi na wenye uzito mkubwa.
Je, hedhi kuvurugika kunaweza kuwa dalili ya kisukari?
Ndiyo. Kisukari huathiri homoni za uzazi hivyo huweza kusababisha kuvurugika kwa mzunguko wa hedhi.
Je, maambukizi ya uke ya mara kwa mara ni ishara ya kisukari?
Ndiyo. Sukari nyingi huongeza uwezekano wa fangasi kukua ukeni.
Je, mtoto anaweza kupata kisukari cha kurithi kutoka kwa mama?
Ndiyo. Historia ya familia ni moja ya sababu za hatari kwa mtoto kupata kisukari.
Je, kisukari cha mimba kinaweza kupona chenyewe?
Ndiyo, kwa baadhi ya wanawake huisha baada ya kujifungua, lakini wengine huendelea kuwa na kisukari.
Je, mwanamke mjamzito anaweza kutumia dawa za kisukari?
Ndiyo, lakini ni lazima atumie kwa maelekezo ya daktari ili kuepuka madhara kwa mtoto.
Ni njia gani ya haraka kugundua kisukari?
Kupima sukari ya damu kwa kutumia kifaa cha nyumbani (glucometer) au vipimo vya hospitali kama OGTT na HbA1c.
Je, kisukari kinaweza kusababisha kukosa usingizi?
Ndiyo. Kiwango cha sukari kisichosawazika kinaweza kusababisha usingizi wa tabu au wa kuvurugika.
Je, kisukari kinaweza kudhibitiwa bila dawa?
Kisukari aina ya 2 kinaweza kudhibitiwa kwa lishe bora, mazoezi na mtindo bora wa maisha.
Je, kisukari kinaweza kusababisha kukosa hamu ya tendo la ndoa kwa mwanamke?
Ndiyo. Hali hii hutokana na mzunguko wa damu kuwa hafifu na kuathiri sehemu za hisia.
Ni chakula gani kinachopendekezwa kwa mwanamke mwenye kisukari?
Mboga za majani, nafaka zisizokobolewa, matunda yenye sukari kidogo, samaki, dengu, mtindi usio na sukari.
Je, ganzi ya mikono na miguu ni dalili ya kisukari?
Ndiyo. Ni dalili ya kuathirika kwa mishipa midogo ya fahamu.
Je, kisukari kinaweza kutibika?
Hakiponi kabisa, lakini kinaweza kudhibitiwa kikamilifu hadi mtu aishi maisha ya kawaida.
Je, mwanamke anahitaji kufanya mazoezi gani kudhibiti kisukari?
Kutembea kwa dakika 30 kila siku, yoga, mazoezi ya viungo mepesi au kuogelea.
Je, wanawake wanahitaji kufuata lishe tofauti na wanaume wenye kisukari?
Si lazima, lakini lishe yao inaweza kubadilika kulingana na mahitaji ya homoni na uzito.
Je, kuna uhusiano kati ya kisukari na chunusi za usoni?
Ndiyo. Kisukari huathiri homoni ambazo zinaweza kuathiri ngozi.
Je, mwanamke mwenye kisukari anaweza kunyonyesha salama?
Ndiyo. Kwa lishe nzuri na usimamizi wa sukari, anaweza kunyonyesha bila shida.
Je, kisukari huathiri hisia na mhemko?
Ndiyo. Mabadiliko ya viwango vya sukari yanaweza kuathiri mhemko, kusababisha huzuni au msongo.
