Magonjwa ya zinaa (Sexually Transmitted Infections – STIs) ni maambukizi yanayotokea hasa kupitia njia ya kujamiiana bila kinga. Wanawake wapo kwenye hatari zaidi ya kupata madhara makubwa kiafya iwapo magonjwa haya hayatagundulika mapema. Wakati mwingine, magonjwa haya huja kimya kimya bila dalili yoyote, jambo linalozidisha uharibifu wa afya ya uzazi na mwili kwa ujumla.
DALILI ZA MAGONJWA YA ZINAA KWA WANAWAKE
1. Kutokwa na Majimaji Yasiyo ya Kawaida Ukeni
Majimaji haya huwa na harufu kali, rangi ya kijani, kijivu au njano, na huambatana na kuwashwa au maumivu. Dalili hii huashiria uwezekano wa maambukizi ya chlamydia, trichomoniasis, au gonorrhea.
2. Maumivu Wakati wa Kujamiiana
Maumivu haya yanaweza kuwa ya ndani au ya nje ya uke, na mara nyingi huambatana na maambukizi kwenye mlango wa kizazi au uke (cervicitis au vaginitis).
3. Kuwashwa Sehemu za Siri
Kuwashwa kukizidi na kudumu muda mrefu hasa maeneo ya uke na midomo ya uke kunaweza kuashiria fangasi (yeast infection) au magonjwa kama herpes.
4. Maumivu Wakati wa Kukojoa
Hii ni dalili ya maambukizi ya njia ya mkojo (UTI) au magonjwa ya zinaa kama chlamydia na gonorrhea.
5. Vidonda, Vipele au Malengelenge Sehemu za Siri
Vidonda visivyo na maumivu vinaweza kuashiria syphilis ya awamu ya kwanza, huku malengelenge yenye maumivu yakihusishwa na herpes.
6. Kutokwa Damu Kati ya Hedhi au Baada ya Tendo la Ndoa
Kutoa damu bila sababu wakati usio wa hedhi kunaweza kuashiria maambukizi kwenye mlango wa kizazi au mirija ya uzazi.
7. Maumivu ya Tumbo la Chini
Maumivu ya mara kwa mara sehemu ya chini ya tumbo (pelvic pain) huweza kuashiria PID (Pelvic Inflammatory Disease) ambayo husababishwa na magonjwa ya zinaa yasiyotibiwa.
8. Harufu Kali Ukeni
Harufu mbaya isiyo ya kawaida huambatana na maambukizi kama bacterial vaginosis au trichomoniasis.
9. Kuvimba au Maumivu Sehemu za Siri
Uvimbaji wa midomo ya uke au maeneo ya karibu huweza kutokana na maambukizi ya fangasi au magonjwa mengine ya zinaa.
10. Uchovu Usio wa Kawaida
Magonjwa sugu kama HIV yanaweza kusababisha uchovu wa mara kwa mara bila sababu ya moja kwa moja.
DALILI ZINGINE ZISIZO ZA MOJA KWA MOJA LAKINI HUASHIRIA MAGONJWA YA ZINAA
Kikohozi kisichoisha (kwa wanaoishi na HIV)
Maumivu ya viungo (syphilis ya awamu za juu)
Koo kuwasha au kuuma (hasa kwa maambukizi ya mdomoni)
Kuvimba tezi za shingoni au kwapani
HATARI YA KUTOKUONA DALILI
Wanawake wengi hupata magonjwa ya zinaa bila dalili kabisa. Hii ni hatari kwa sababu ugonjwa unaendelea kusambaa mwilini na huweza kuathiri:
Uwezo wa kupata mimba (ugumba)
Kubeba mimba salama
Kujifungua mtoto mwenye afya
Afya ya mfumo wa uzazi kwa ujumla
NI LINI UTAFAKARI KWENDA KWA DAKTARI?
Ukiona majimaji yasiyo ya kawaida ukeni
Maumivu wakati wa tendo la ndoa au kukojoa
Damu isiyo ya kawaida wakati wa mzunguko
Harufu kali isiyo ya kawaida sehemu za siri
Vidonda au vipele sehemu za siri
Kupima mara kwa mara hata bila dalili ni muhimu, hasa ukiwa na mwenza mpya au ukishiriki ngono isiyo salama.
MASWALI YANAYOULIZWA MARA KWA MARA (FAQs)
Je, magonjwa ya zinaa kwa wanawake yanaweza kuonekana kwa macho?
Baadhi kama herpes huonekana kwa macho kwa kuwa na vidonda, lakini mengine hayana dalili za nje kabisa.
Je, mwanamke anaweza kuwa na ugonjwa wa zinaa bila kujua?
Ndiyo. Wengi huwa hawana dalili kabisa, lakini ugonjwa huendelea kusambaa ndani kwa ndani.
Je, ni dalili gani ya mwanzo ya ugonjwa wa zinaa?
Mara nyingi huanza na kuwashwa, kutokwa na majimaji ya ajabu au maumivu wakati wa kukojoa.
Je, vidonda sehemu za siri ni dalili ya ugonjwa wa zinaa?
Ndiyo. Huashiria herpes, syphilis au hata chancroid.
Je, maambukizi haya huathiri mimba?
Ndiyo. Huongeza hatari ya mimba kuharibika, kujifungua kabla ya wakati au maambukizi kwa mtoto.
Je, ninaweza kupata ugonjwa wa zinaa kwa kutumia choo cha umma?
Ni nadra sana. Magonjwa haya husambazwa zaidi kupitia ngono, damu au mawasiliano ya ngozi kwa ngozi.
Je, fangasi ni ugonjwa wa zinaa?
La, lakini inaweza kuambukizwa kimapenzi na mara nyingi hujitokeza baada ya ngono isiyo safi au kutumia sabuni kali.
Ni vipimo gani vinaweza kuthibitisha magonjwa ya zinaa?
Vipimo vya damu, mkojo, au kuchukua sampuli ya majimaji ukeni vinaweza kutumika.
Je, kuna tiba ya magonjwa ya zinaa?
Ndiyo. Magonjwa mengi yanayotokana na bakteria hutibiwa kwa dawa. Virusi kama herpes na HIV hudhibitiwa kwa dawa maalum.
Je, ni njia gani bora ya kujikinga?
Kuwa mwaminifu kwa mwenza mmoja, kutumia kondomu, na kupima mara kwa mara afya ya zinaa.
