Kifua kikuu (TB) ni ugonjwa wa kuambukiza unaosababishwa na bakteria waitwao Mycobacterium tuberculosis. Ingawa huathiri zaidi mapafu, TB pia inaweza kushambulia sehemu nyingine za mwili kama mifupa, tezi, figo, ubongo, na uti wa mgongo. Kwa watu wazima, TB mara nyingi hukua taratibu na dalili zake zinaweza kuchukua muda kuonekana, lakini bado ni hatari sana ikiwa haitatibiwa kwa wakati.
Dalili Kuu za Kifua Kikuu kwa Mtu Mzima
1. Kikohozi Kisichoisha kwa Zaidi ya Wiki Mbili
Hii ndiyo dalili maarufu zaidi ya TB ya mapafu. Mtu mzima hupata kikohozi cha mara kwa mara, ambacho huweza kuwa kikavu au chenye makohozi. Kikohozi hiki hakiponi kwa kutumia dawa za kawaida.
2. Kukohoa Damu
Kukohoa damu ni dalili inayotokea wakati TB imeathiri sana mapafu. Hii ni ishara ya hatari na inahitaji matibabu ya haraka.
3. Maumivu ya Kifua
Maumivu haya yanaweza kuongezeka wakati wa kukohoa au kupumua kwa nguvu. Yanatokana na vidonda na uvimbe unaotokana na TB kwenye mapafu.
4. Homa ya Mara kwa Mara (Hasa Usiku)
Mtu mzima mwenye TB mara nyingi hupata homa ya jioni au usiku. Hii ni kutokana na mwili kupambana na maambukizi.
5. Kutokwa na Jasho Jingi Usiku
Mgonjwa hutoa jasho jingi sana usiku hadi kulowa nguo au shuka. Hii ni mojawapo ya dalili mahsusi za TB.
6. Kupungua kwa Uzito Bila Sababu Maalum
Kupungua kwa uzito haraka, licha ya kula vizuri, ni dalili ya kawaida ya TB.
7. Kutojisikia Njaa
Upotevu wa hamu ya kula huambatana na kupungua kwa uzito na uchovu wa mwili.
8. Uchovu Usioelezeka
TB huathiri nguvu za mwili. Mgonjwa huhisi uchovu mwingi hata bila kufanya kazi yoyote nzito.
9. Kupumua kwa Shida
Kadri mapafu yanavyoathirika, mgonjwa hupata shida ya kupumua kwa urahisi.
10. Kuvimba kwa Tezi (Hasa Shingoni, Kwapani au Nyuma ya Masikio)
Ikiwa TB imesambaa nje ya mapafu, inaweza kusababisha uvimbe wa tezi za limfu bila maumivu.
Dalili Nyingine Zinazoweza Kuonekana
Kichefuchefu au kutapika (ikiwa TB imeathiri mfumo wa chakula)
Maumivu ya mgongo (TB ya uti wa mgongo)
Maumivu ya kichwa au mabadiliko ya akili (ikiwa TB imeathiri ubongo)
Maumivu ya mifupa (TB ya mifupa na viungo)
Ni Watu Gani Wapo Katika Hatari Zaidi ya Kuugua TB?
Watu wanaoishi na virusi vya UKIMWI (VVU)
Watu wenye kinga dhaifu
Wenye historia ya ugonjwa wa TB katika familia
Wanaovuta sigara au kutumia dawa za kulevya
Wanaoishi katika maeneo yenye msongamano mkubwa
Watu walioishi na mgonjwa wa TB bila kuchukua tahadhari
Hatua za Kuchukua Ikiwa Unahisi Una Dalili za TB
Nenda kituo cha afya haraka kwa vipimo vya makohozi au kifua.
Usifiche dalili zako – TB ni ya kuambukiza.
Fuata ushauri wa wataalamu na ukamilishe dozi ya dawa kwa miezi 6 mfululizo.
Epuka kutumia dawa za kienyeji au kutibu bila vipimo.
Maswali yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Je, TB inaambukizwaje?
Kwa kuvuta hewa yenye bakteria kutoka kwa mtu mwenye TB ya mapafu kupitia kikohozi au chafya.
Je, TB inaweza kumshambulia mtu asiyevuta sigara?
Ndiyo. TB hushambulia bila kujali uvutaji wa sigara. Hata wasiovuta wako hatarini.
Je, mtu anaweza kupona kabisa TB?
Ndiyo. TB inatibika kwa dawa maalum kwa muda wa angalau miezi 6 bila kukatiza dozi.
Je, TB inaweza kurudi tena baada ya kutibiwa?
Ndiyo, hasa ikiwa mgonjwa hakumaliza dozi au ana kinga dhaifu ya mwili.
Je, mtu mwenye TB anaweza kuendelea kufanya kazi?
Ndiyo, lakini ni muhimu apate matibabu na kufuata masharti ya usafi na kujikinga dhidi ya kuambukiza wengine.
