Maambukizi ya njia ya mkojo (UTI – Urinary Tract Infection) yanajulikana zaidi kwa kuwaathiri wanawake, lakini ukweli ni kwamba wanaume pia wanaweza kupata UTI, hasa wanapofikia umri wa makamo au uzee. Kwa bahati mbaya, wanaume wengi hupuuza dalili za awali, wakifikiri ni matatizo madogo ya kawaida kama uchovu au mabadiliko ya lishe.
UTI ni Nini?
UTI ni hali ambapo bakteria huingia kwenye njia ya mkojo na kusababisha maambukizi. Kwa mwanaume, UTI inaweza kutokea kwenye:
Urethra (mrija wa kutoa mkojo)
Kibofu cha mkojo
Prostate (tezi ya uzazi wa kiume)
Figo
Dalili za Awali za UTI kwa Mwanaume
Dalili za awali huanza polepole, lakini huweza kuongezeka haraka kama haitatibiwa. Zifuatazo ni dalili kuu zinazojitokeza mapema:
1. Maumivu au Kujisikia Kuungua Unapokojoa
Dalili ya kwanza na ya wazi kabisa ni hali ya kuungua au maumivu unapokojoa, inayosababishwa na bakteria kuharibu ukuta wa njia ya mkojo.
2. Kuhisi Hamu ya Kukojoa Mara kwa Mara
Mwanaume anapopata UTI, atahisi haja ya kukojoa kila mara hata kama kibofu hakijajaa.
3. Kukojoa Kiasi Kidogo Sana
Hata baada ya kuhisi haja kubwa ya kukojoa, utakojoa kidogo sana. Hii ni dalili ya maambukizi katika kibofu.
4. Mkojo Kuwa na Harufu Kali au Mbaya
Mabadiliko ya harufu ya mkojo yanaweza kuashiria uwepo wa bakteria na pus kwenye mkojo.
5. Mkojo Kuwa na Rangi Iliyokolea au Damu
Mkojo wenye rangi ya kahawia, njano iliyokolea au hata damu ni dalili ya maambukizi kwenye kibofu au figo.
6. Maumivu Kwenye Tumbo la Chini au Mgongo wa Chini
Uchungu eneo la chini ya tumbo au mgongo wa chini (kiuno) ni ishara kuwa UTI imeanza kusambaa kwenye maeneo mengine.
7. Homa ya Chini au Baridi ya Ghafla
UTI inaweza kusababisha joto la mwili kupanda (low-grade fever), au kupata baridi ya mwili ghafla.
8. Kutokwa kwa Majimaji Yasiyo ya Kawaida Urethrani
Wakati mwingine mwanaume anaweza kuona ute au majimaji yasiyo ya kawaida yakitoka kwenye uume, hasa ikiwa UTI imeathiri urethra.
Sababu Zinazoweza Kusababisha UTI kwa Mwanaume
Kutokutoa mkojo kikamilifu
Kuzuia mkojo kwa muda mrefu
Kuvaa nguo za ndani zisizo safi au zenye joto kupita kiasi
Maambukizi ya ngono (STIs)
Kisukari
Tezi ya prostate iliyovimba (BPH)
UTI Kwa Mwanaume Ni Hatari Zaidi?
Ndiyo. Kwa sababu njia ya mkojo ya mwanaume ni ndefu zaidi, maambukizi yanapojitokeza yana uwezekano mkubwa wa kufika hadi kwenye kibofu au figo, hivyo ni muhimu kutibu haraka.
Nini Cha Kufanya Ukiona Dalili?
Nenda hospitali kwa uchunguzi wa mkojo (urinalysis na urine culture)
Usitumie dawa bila ushauri wa daktari
Kunywa maji mengi kusaidia kusafisha njia ya mkojo
Epuka kujizuia kukojoa
Maswali Yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
UTI husababishwa na nini kwa mwanaume?
Husababishwa na bakteria wanaoingia kwenye njia ya mkojo, mara nyingi kutokana na kutokutoa mkojo vizuri, maambukizi ya ngono, au usafi duni.
Je, mwanaume anaweza kupata UTI kwa kushiriki ngono?
Ndiyo. Maambukizi ya ngono (STIs) kama chlamydia na gonorrhea yanaweza kuchangia UTI.
Dalili ya kwanza kabisa ya UTI kwa mwanaume ni ipi?
Maumivu au kuungua unapokojoa.
Ni kawaida kukojoa kila saa ukiwa na UTI?
Ndiyo. UTI husababisha hisia ya haja ya kukojoa mara kwa mara.
Je, UTI huponaje?
Kwa kutumia antibiotics zinazotolewa na daktari baada ya vipimo.
Naweza kupona UTI bila kutumia dawa?
Hapana. Maambukizi yanahitaji antibiotics. Kutokutibu kunaweza kusababisha matatizo makubwa.
Mwanaume anaweza kupata UTI mara kwa mara?
Ndiyo, hasa kama kuna matatizo ya afya kama kisukari au tezi ya prostate.
UTI inaweza kusababisha utasa kwa mwanaume?
Ikiwa haitatibiwa, inaweza kuathiri mfumo wa uzazi na kusababisha matatizo ya uzazi.
UTI inaweza kuenea hadi figo?
Ndiyo. Ikiwa haitatibiwa, maambukizi yanaweza kufika hadi kwenye figo na kuwa hatari zaidi.
Je, kuna vyakula vinavyosaidia kuzuia UTI?
Ndiyo. Maji mengi, juisi ya cranberry, na matunda yenye vitamin C husaidia kuzuia UTI.
UTI huathiri nguvu za kiume?
Kwa muda mfupi inaweza kuathiri kutokana na maumivu na usumbufu, lakini hutengemaa baada ya tiba.
Je, kukojoa damu ni kawaida kwa UTI?
Ndiyo, ni dalili ya awali ya maambukizi kwenye kibofu au urethra.
UTI inaweza kuchanganyikiwa na magonjwa gani mengine?
Inaweza kufanana na magonjwa ya zinaa au matatizo ya tezi ya prostate.
Naweza kupata UTI bila kushiriki ngono?
Ndiyo. UTI si lazima iwe ya ngono pekee – inaweza kusababishwa na mambo mengine ya kiafya au usafi.
Je, wanaume vijana pia hupata UTI?
Ndiyo, ingawa mara nyingi huwa nadra zaidi kwa vijana kuliko kwa wazee.
UTI inaambukizwa kwa kushikana mikono au vyombo?
La. UTI haiambukizwi kwa njia hizo. Huhusiana zaidi na bakteria wa ndani ya mwili.
Mwanaume anaweza kujizuia vipi na UTI?
Kwa kudumisha usafi wa sehemu za siri, kunywa maji mengi, na kutojizuia kukojoa.
Je, kutumia kondomu hupunguza hatari ya UTI?
Ndiyo. Hasa kama chanzo ni maambukizi ya zinaa.
UTI inaweza kugunduliwa kwa kipimo gani?
Kwa kutumia **urinalysis** (kupima mkojo) na **urine culture** (kuchunguza bakteria).
Nitachukua muda gani kupona UTI?
Kwa kawaida ndani ya siku 3–7 ukitumia dawa sahihi.
