Ingawa maziwa ya ng’ombe yana faida nyingi kwa watoto wakubwa na watu wazima, si salama kwa watoto walio chini ya umri wa mwaka mmoja. Shirika la Afya Duniani (WHO), pamoja na mashirika ya afya ya watoto kama American Academy of Pediatrics, wanapendekeza kuwa maziwa ya mama ndiyo lishe bora zaidi kwa mtoto wa umri huo, au maziwa maalum ya formula yanayofanana na maziwa ya mama.
Kwa Nini Maziwa ya Ng’ombe Hayafai kwa Mtoto Chini ya Mwaka Mmoja?
Maziwa ya ng’ombe hayajasanifiwa kwa mfumo wa mmeng’enyo wa mtoto mchanga. Yana kiwango kikubwa cha protini, madini kama sodium na potasiamu ambayo figo za mtoto hazijaweza kuvumilia. Pia yana kiwango kidogo cha virutubisho muhimu kama chuma, vitamini C, na mafuta muhimu kwa ukuaji wa ubongo.
Athari 20 za Maziwa ya Ng’ombe kwa Mtoto Chini ya Mwaka Mmoja
Upungufu wa Madini ya Chuma
Maziwa ya ng’ombe yana kiwango kidogo sana cha chuma, hali inayoweza kusababisha anemia (upungufu wa damu).
Kuumiza Figo
Protini na madini mengi kwenye maziwa huongeza kazi ya figo, ambazo bado hazijakomaa kwa mtoto.
Kupata Mzio (Allergy)
Watoto wachanga wako hatarini zaidi kupata mzio wa protini ya maziwa ya ng’ombe (cow’s milk protein allergy).
Kutokwa na Damu Ndogo Ndogo Tumboni
Maziwa ya ng’ombe yanaweza kusababisha uvujaji mdogo wa damu kwenye utumbo mdogo wa mtoto.
Kuharibu Utumbo wa Ndani
Baadhi ya watoto hupata maumivu ya tumbo au kutapika kutokana na kutovumilia protini ya maziwa.
Upungufu wa Vitamini C
Maziwa ya ng’ombe hayana vitamini C ya kutosha, ambayo ni muhimu kwa kinga na afya ya ngozi.
Kiasi Kidogo cha Mafuta Muhimu
Mafuta ya maziwa ya ng’ombe hayatoshi kutoa virutubisho vinavyosaidia ukuaji wa ubongo wa mtoto.
Hatari ya Kuharisha
Maziwa yasiyo salama au yasiyochemshwa vizuri yanaweza kusababisha maambukizi ya tumbo.
Hamu ya Kula Kushuka
Maziwa ya ng’ombe huweza kumshibisha mtoto na hivyo kumpunguzia hamu ya vyakula vingine muhimu.
Uzito Kupita Kiasi
Maziwa yana mafuta mengi ambayo huweza kuongeza uzito usiohitajika mapema sana kwa mtoto.
Kukosa Kinga Asili
Tofauti na maziwa ya mama, maziwa ya ng’ombe hayana kingamwili zinazosaidia mtoto kupambana na maradhi.
Hatari ya Magonjwa ya Ngozi
Mzio wa maziwa ya ng’ombe unaweza kusababisha upele au eczema kwa baadhi ya watoto.
Hatari ya Maambukizi
Maziwa yasiyochemshwa au yaliyohifadhiwa vibaya yanaweza kuleta vimelea vya magonjwa kama E. coli au brucellosis.
Kukosekana kwa Lactoferrin
Maziwa ya mama yana lactoferrin inayosaidia kupambana na bakteria; maziwa ya ng’ombe hayana.
Ukosefu wa Enzymes Muhimu
Maziwa ya mama yana enzymes zinazosaidia mmeng’enyo wa chakula ambazo hazipo kwenye maziwa ya ng’ombe.
Kuchangia Choo Kigumu
Maziwa ya ng’ombe yanaweza kusababisha mtoto kuwa na choo kigumu au kufunga choo.
Maumivu ya Tumbo na Gesi
Watoto wengi hupata gesi au tumbo kujaa baada ya kutumia maziwa ya ng’ombe.
Hatari ya Upungufu wa Maji Mwilini
Kwa sababu ya kiwango kikubwa cha protini, mtoto anaweza kupoteza maji mengi mwilini bila kutambua.
Kupunguza Ukuaji wa Ubongo
Kiasi kidogo cha DHA na mafuta muhimu huathiri maendeleo ya ubongo na macho.
Kufyonzwa Vibaya kwa Virutubisho Vingine
Maziwa ya ng’ombe huingilia ufyonzwaji wa madini muhimu kama chuma na zinki mwilini mwa mtoto.
Mbadala Salama kwa Watoto Chini ya Mwaka Mmoja
Maziwa ya Mama: Hili ndilo chaguo bora zaidi. Yana kila kirutubisho anachohitaji mtoto.
Maziwa ya Formula: Hasa kwa watoto wasioweza kunyonya, haya hutengenezwa kuiga virutubisho vya maziwa ya mama.
Maziwa Maalum kwa Wenye Mzio: Kuna formula maalum zisizo na protini ya ng’ombe kwa watoto walio na mzio.[Soma : Faida ya maziwa ya ng’ombe kwa mtoto ]
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Kwanini mtoto chini ya mwaka haruhusiwi kunywa maziwa ya ng’ombe?
Kwa sababu maziwa ya ng’ombe yana virutubisho visivyofaa kwa figo, tumbo na mfumo wa kinga wa mtoto mchanga.
Madhara ya kumpa mtoto maziwa ya ng’ombe mapema ni yapi?
Huenda mtoto akapata anemia, mzio, kuharisha, maumivu ya tumbo, au kushindwa kunyonya virutubisho muhimu.
Ni baada ya muda gani mtoto anaweza kuanza kunywa maziwa ya ng’ombe?
Baada ya kufikisha miezi 12, yaani mwaka mmoja, na kwa kiasi cha wastani.
Je, maziwa ya ng’ombe yaliyochemshwa ni salama kwa mtoto mchanga?
Hapana. Hata kama yamechemshwa, bado si salama kwa mtoto chini ya mwaka kwa sababu ya muundo wa virutubisho vyake.
Je, maziwa ya ng’ombe huzuia mtoto kunyonya?
Ndiyo. Maziwa ya ng’ombe huweza kumshibisha mtoto, hivyo kupunguza hamu ya kunyonya maziwa ya mama.
Mbadala gani wa maziwa ya mama unafaa zaidi?
Maziwa ya formula yaliyosanifiwa kwa watoto wachanga ndiyo mbadala unaopendekezwa.
Maziwa ya ng’ombe yanaweza kusababisha choo kigumu kwa mtoto?
Ndiyo, hasa kwa watoto wadogo ambao mfumo wao wa mmeng’enyo haujakomaa.
Je, maziwa ya ng’ombe ni hatari kwa mtoto mwenye umri wa miezi 6?
Ndiyo. Kwa umri huo, mtoto anahitaji maziwa ya mama au formula tu kama chanzo kikuu cha lishe.
Kwa nini formula ni bora kuliko maziwa ya ng’ombe?
Formula imesanifiwa kwa mahitaji ya mtoto mchanga, ikiwa na virutubisho sahihi na kiwango kinachofaa.
Maziwa ya ng’ombe yanaweza kutoa damu kwenye kinyesi cha mtoto?
Ndiyo, hasa kwa watoto walio na mzio wa protini ya maziwa ya ng’ombe.
Je, maziwa ya ng’ombe huathiri ukuaji wa mtoto?
Ndiyo, yanaweza kuathiri ukuaji wa ubongo na mwili kwa watoto wadogo.
Watoto walio na mzio wa maziwa hufanywaje?
Hupewa formula maalum isiyo na protini ya maziwa ya ng’ombe chini ya ushauri wa daktari.
Je, kuna maziwa ya ng’ombe yanayofaa kwa mtoto mchanga?
Hapana. Hakuna aina yoyote ya maziwa ya ng’ombe inayopaswa kutumiwa kwa mtoto chini ya mwaka mmoja.
Ni lini mtoto anaweza kupewa mtindi au maziwa mgando?
Baada ya miezi 12, na kwa kiasi kidogo kama sehemu ya lishe mchanganyiko.
Je, ni salama kuchanganya maziwa ya ng’ombe na chakula kwa mtoto mchanga?
Kwa watoto chini ya mwaka mmoja, haipendekezwi kutumia maziwa ya ng’ombe hata kwa kuchanganya.
Je, kuna faida yoyote ya kumpa mtoto mchanga maziwa ya ng’ombe?
Hapana, kwa watoto chini ya mwaka, hakuna faida inayozidi athari zake.
Maziwa ya mama yakiisha, nifanyeje?
Wasiliana na daktari, atakushauri aina bora ya formula kwa mtoto wako.
Je, mtoto anaweza kulelewa bila kunywa maziwa ya ng’ombe kabisa?
Ndiyo, maziwa ya mama na formula hutosha kabisa kwa lishe ya mtoto hadi afikishe mwaka mmoja.
Je, maziwa ya ng’ombe yanaweza kuua mtoto mchanga?
Katika hali mbaya sana ya mzio au maambukizi, yanaweza kuwa hatari sana na kusababisha kifo ikiwa hayatatibiwa haraka.
Kwa nini wazazi wengine huwapa maziwa ya ng’ombe mapema?
Mara nyingi ni kutokana na kutokujua madhara au changamoto za upatikanaji wa formula au maziwa ya mama.
