Magonjwa ya zinaa sugu ni hali ambapo mtu ana maambukizi ya zinaa yanayorudi-rudi au kushindikana kupona kabisa licha ya kutumia dawa. Magonjwa haya ni hatari kwa afya ya uzazi, huchangia utasa, matatizo ya mimba, na huweza pia kuambukizwa kwa wenza au watoto wachanga wakati wa kujifungua.
Magonjwa ya Zinaa Sugu ni Yapi?
Magonjwa ya zinaa sugu ni yale ambayo:
Hayawezi kupona kabisa (hasa magonjwa ya virusi)
Huyarudi mara kwa mara baada ya matibabu
Hushambulia mfumo wa uzazi kwa muda mrefu
Hayaoneshi dalili mapema, lakini huleta madhara makubwa baadaye
Magonjwa haya ni pamoja na:
Herpes Simplex Virus (HSV)
Human Papilloma Virus (HPV)
HIV/AIDS
Hepatitis B na C
Kisonono sugu (Gonorrhea yenye usugu kwa dawa)
Kaswende isiyotibiwa vizuri
Chlamydia sugu
Dalili za Magonjwa ya Zinaa Sugu
Vidonda visivyopona sehemu za siri
Uchafu wa ukeni au uume wenye harufu kali
Kuwashwa sugu sehemu za siri
Maumivu wakati wa kukojoa au kujamiiana
Vinyama sehemu za siri (HPV)
Malengelenge ya kurudi-rudi (Herpes)
Maumivu ya tumbo la chini au nyonga ya kudumu
Uchovu wa mara kwa mara bila sababu
Sababu za Magonjwa ya Zinaa Kuwa Sugu
Kutotumia dawa kikamilifu au kutozingatia dozi
Kushiriki ngono kabla ya kupona
Kutojua kuwa mwenza naye ana maambukizi
Maambukizi ya virusi ambayo hayana tiba ya moja kwa moja
Bakteria kuwa sugu kwa dawa (antibiotic resistance)
Kuambukizwa tena na mpenzi aliyebeba vimelea
Dawa za Magonjwa ya Zinaa Sugu (Kulingana na Aina)
1. Herpes Simplex Virus (HSV)
Hakuna tiba kamili, bali dawa za kupunguza makali.
Acyclovir (Zovirax)
Valacyclovir (Valtrex)
Famciclovir (Famvir)
👉 Dawa hizi hupunguza malengelenge na kurudi kwa dalili.
2. HPV (Human Papilloma Virus)
Hakuna dawa ya kuponya virusi, lakini kuna njia za kudhibiti vinyama na kuzuia saratani.
Kulinganisha vinyama kwa upasuaji mdogo
Kupaka dawa kama Podophyllin au Imiquimod
Chanjo ya HPV (kama Gardasil au Cervarix)
3. HIV/AIDS
Hakuna tiba ya kuondoa virusi, bali dawa za kudhibiti (ARVs).
Tenofovir, Lamivudine, Efavirenz (kombinesheni ya ARV)
👉 Hupunguza mzigo wa virusi na kuboresha kinga ya mwili.
4. Hepatitis B na C
Hepatitis B: Dawa kama Tenofovir au Entecavir
Hepatitis C: Dawa mpya kama Sofosbuvir au Ledipasvir (direct-acting antivirals)
5. Kisonono Sugu
Ceftriaxone (inje)
Azithromycin (vidonge)
👉 Kutokana na usugu, huhitaji mchanganyiko wa dawa kwa ufanisi zaidi.
6. Chlamydia Sugu
Doxycycline kwa siku 7
Azithromycin dozi moja kubwa
👉 Mara nyingine huhitaji dozi ya ziada au mchanganyiko na dawa nyingine.
Jinsi ya Kutumia Dawa kwa Ufanisi
Fuata maagizo ya daktari kikamilifu
Usikatishe dozi hata kama unajisikia vizuri
Epuka ngono hadi utakapoambiwa umepona
Weka historia ya vipimo na matibabu yote
Mshirikishe mwenza kwenye matibabu
Njia za Kuzuia Magonjwa ya Zinaa Sugu
Tumia kondomu kila mara unapofanya ngono
Epuka kuwa na wapenzi wengi
Pima afya ya zinaa mara kwa mara
Pata chanjo dhidi ya HPV na Hepatitis B
Epuka kutumia dawa bila ushauri wa daktari
Usichangie vitu vinavyoweza kuwa na damu kama wembe au sindano
Maswali Yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Je, kuna tiba ya moja kwa moja ya magonjwa ya zinaa sugu?
Magonjwa mengi ya virusi kama Herpes, HPV, HIV hayana tiba ya moja kwa moja, lakini yanaweza kudhibitiwa na dawa.
Naweza kupona kabisa kutoka kwenye kisonono sugu?
Ndiyo, lakini ni lazima utumie dawa kwa mpangilio maalum chini ya usimamizi wa daktari.
Nitajuaje kama nimepona magonjwa ya zinaa sugu?
Kupitia vipimo vya maabara baada ya kumaliza dozi na kukosa dalili za ugonjwa.
Je, naweza kufanya ngono kama bado natumia dawa za STI?
Hapana. Unashauriwa kusubiri mpaka matibabu yaishe na upate majibu kuwa umepona.
Dawa za mitishamba zinaweza kutibu magonjwa haya sugu?
Baadhi ya dawa za mitishamba hupunguza dalili, lakini si salama kuzitegemea pekee bila ushauri wa kitabibu.
Je, mpenzi wangu naye anapaswa kutumia dawa hata kama hana dalili?
Ndiyo. Ili kuepuka kuambukizana tena, wenza wote wanapaswa kutibiwa pamoja.
Ninaweza kuishi maisha ya kawaida na Herpes au HPV?
Ndiyo. Kwa kutumia dawa, kuepuka msongo wa mawazo na kula lishe bora, unaweza kuishi maisha ya kawaida.
Ni lini ni sahihi kuanza kutumia ARVs kwa mtu mwenye HIV?
Mara tu unapogundulika kuwa na HIV. Hii husaidia kudhibiti virusi mapema.
Je, mtu mwenye magonjwa haya anaweza kupata mtoto?
Ndiyo, lakini chini ya uangalizi wa daktari ili kuzuia kuambukiza mtoto.
Ni kwa nini baadhi ya magonjwa ya zinaa hayaponi kabisa?
Hii ni kwa sababu ni ya virusi ambayo huishi mwilini maisha yote, mfano Herpes na HIV.
