Kutokwa na damu ukeni ni jambo linaloweza kutokea kwa wanawake wa rika tofauti na linaweza kuwa la kawaida au dalili ya tatizo la kiafya. Wakati mwingine damu hutoka kama sehemu ya mzunguko wa hedhi, lakini pia inaweza kuwa ishara ya maambukizi, matatizo ya homoni, ujauzito, au magonjwa ya kizazi.
Aina za Kutokwa Damu Ukeni
Kutokwa na damu nje ya siku zako za hedhi (intermenstrual bleeding)
Kutokwa damu baada ya tendo la ndoa
Kutokwa damu wakati wa ujauzito
Kutokwa damu baada ya kukoma hedhi (postmenopausal bleeding)
Kutokwa na mabonge ya damu au damu nzito isiyoisha
Sababu Kuu za Kutokwa na Damu Ukeni
1. Mzunguko Usio wa Kawaida wa Hedhi
Mabadiliko ya homoni yanaweza kufanya mwanamke atokwe damu bila mpangilio.
Huonekana sana kwa wasichana waliobalehe au wanawake waliokaribia kukoma hedhi.
2. Maambukizi ya Ukeni au Mlango wa Kizazi
Husababisha kuvimba kwa sehemu za ndani za uke na kusababisha damu kutoka.
Maambukizi ya kawaida ni: U.T.I, PID, Trichomonas, Chlamydia, na Gonorrhea.
3. Vidonda kwenye Mlango wa Kizazi (Cervical Erosion)
Hali ambapo mlango wa kizazi huvimba na kuwa nyekundu sana na damu hutoka kwa urahisi.
4. Mimba ya Nje ya Kizazi (Ectopic Pregnancy)
Hii ni hali hatari ambapo mimba hupandikizwa nje ya mfuko wa mimba, mara nyingi kwenye mirija ya fallopian.
5. Matatizo ya Homoni (Hormonal Imbalance)
Ugonjwa wa ovari kutotoa yai (anovulation)
Matumizi ya vidonge vya kupanga uzazi au kuacha ghafla
6. Saratani ya Mlango wa Kizazi au Uterasi
Kutokwa damu bila mpangilio, hasa baada ya tendo la ndoa au baada ya kukoma hedhi, inaweza kuwa ishara ya saratani.
7. Fibroids (Vinyama)
Vinyama kwenye mfuko wa mimba vinaweza kusababisha damu nyingi au ya mara kwa mara.
8. Polyp (Uvujaji wa Damu kutokana na Ukuta wa Uterasi)
Hii ni uvimbe mdogo unaoota kwenye ukuta wa ndani wa uterasi au mlango wa kizazi.
9. Mimba Kutaka kutoka
Ikiwa mwanamke mjamzito anatokwa damu, inaweza kuwa ishara ya mimba kutoka au kuharibika.
Dalili Zinazoweza Kuambatana na Kutokwa Damu
Maumivu ya tumbo au nyonga
Damu yenye harufu mbaya
Homa au homa ya mara kwa mara
Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Damu kutoka baada ya tendo
Uchovu au kizunguzungu
Vipimo vya Uchunguzi
Pap smear – kuchunguza seli za mlango wa kizazi
Ultrasound – kuangalia hali ya uterasi, ovari na mirija
Full Blood Count (FBC) – kupima kiwango cha damu na maambukizi
Hormonal tests – kupima usawa wa homoni
Biopsy – kuchukua sampuli ya tishu
Matibabu na Tiba
Tiba hutegemea chanzo cha tatizo:
| Chanzo | Aina ya Tiba |
|---|---|
| Maambukizi | Antibiotiki |
| Homoni | Vidonge vya kupanga uzazi au homoni za kurekebisha |
| Fibroids | Upasuaji mdogo au dawa |
| Mimba ya nje | Matibabu ya dharura au upasuaji |
| Saratani | Tiba ya mionzi, dawa au upasuaji |
| Mimba kutoka | Mapumziko na dawa za kuimarisha mimba kama progesterone |
Mambo ya Kuzingatia
Usitumie dawa za kupanga uzazi bila ushauri wa daktari. [Soma: Dawa ya kuzuia damu kutoka wakati wa ujauzito ]
Fuatilia mzunguko wako wa hedhi – andika tarehe, muda, na jinsi damu ilivyotoka.
Pima mimba ikiwa damu imetoka ghafla bila mpangilio.
Epuka kujitibu kwa dawa za kienyeji au mitishamba bila vipimo vya kitaalamu.
Pata uchunguzi mara moja ikiwa umetoka damu baada ya kukoma hedhi.
FAQs – Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara
Je, kutokwa damu baada ya tendo la ndoa ni kawaida?
Hapana. Hii inaweza kuwa ishara ya vidonda kwenye mlango wa kizazi au saratani. Unahitaji kupimwa.
Ni lini ni lazima kuona daktari?
Ukiona damu isiyo ya kawaida, yenye mabonge, yenye harufu, au inayotoka baada ya kukoma hedhi – muone daktari mara moja.
Kutokwa damu bila maumivu ni hatari?
Inawezekana. Maambukizi au saratani huanza bila maumivu. Uchunguzi wa kitaalamu ni muhimu.
Je, damu ya kahawia ni ya kawaida?
Mara nyingi ni damu ya zamani, hasa mwishoni mwa hedhi. Lakini ikiwa inarudi mara kwa mara, unahitaji kupimwa.
Naweza kutumia dawa ya kuzuia damu bila vipimo?
Hapana. Dawa hizo huweza kuzidisha tatizo ikiwa chanzo chake hakijajulikana. Ni bora kufanya uchunguzi kwanza.
