Pelvic Inflammatory Disease (PID) ni maambukizi kwenye viungo vya uzazi wa ndani kwa mwanamke – yakiwemo mfuko wa uzazi (uterus), mirija ya fallopio na ovari. Ikiwa PID haitatibiwa kwa wakati, huweza kuwa sugu (chronic PID), na huleta madhara makubwa kama utasa, maumivu ya kudumu ya nyonga, na mimba za nje ya kizazi.
PID Sugu ni Nini?
PID sugu ni hali ambapo maambukizi ya njia ya uzazi hayakupona kabisa au hurudi mara kwa mara baada ya matibabu. Mara nyingi PID sugu hutokana na:
Matibabu yasiyokamilika
Kutopata tiba mapema
Kuambukizwa tena na mwenza
Maambukizi sugu ya zinaa kama klamidia au gonorea
Dalili Kuu za PID Sugu kwa Mwanamke
1. Maumivu ya Kudumu ya Nyonga
Maumivu haya huwa ya chini ya tumbo, yanaweza kuwa ya upande mmoja au wote. Hutokea kwa vipindi au kuwa ya kudumu kabisa.
2. Maumivu Wakati wa Tendo la Ndoa (Dyspareunia)
Wanawake wenye PID sugu mara nyingi huona maumivu makali wakati wa kujamiana, hasa ya kina.
3. Kutokwa na Ute au Damu Isiyo ya Kawaida
PID sugu husababisha kutokwa na ute mzito, wenye harufu mbaya au wa rangi ya kijani/kahawia. Wengine hutokwa damu kati ya hedhi.
4. Hedhi Isiyo ya Kawaida
PID sugu huathiri mfumo wa hedhi, na kusababisha hedhi nzito, zenye maumivu makali au zisizokuwa na mpangilio.
5. Maumivu Wakati wa Kupitisha Mkojo au Choo
Mirija ya uzazi inapokuwa imevimba kutokana na PID sugu, huweza kusababisha maumivu wakati wa kukojoa au kujisaidia.
6. Kupata Mimba Inje ya Mfuko wa Uzazi (Ectopic Pregnancy)
PID huathiri mirija ya fallopio, na mimba huweza kutunga nje ya mji wa mimba – hali inayohatarisha maisha.
7. Utasa (Infertility)
Moja ya madhara makubwa ya PID sugu ni kushindwa kupata mimba, kutokana na kuharibiwa kwa mirija ya uzazi.
8. Maumivu ya Mgongo wa Chini
Wanaweza kuhisi maumivu sehemu ya chini ya mgongo yanayoambatana na uchovu au hali ya kuumwa.
9. Homa ya Mara kwa Mara
Joto la mwili linaweza kupanda mara kwa mara bila sababu dhahiri, kutokana na maambukizi yasiyopona.
10. Uchovu wa Kudumu
PID sugu huweza kumchosha mwili kutokana na uchovu wa maumivu ya kila wakati na kupoteza damu nyingi.
Sababu Zinazochangia PID Kuwa Sugu
Kutotumia dawa za antibiotiki kikamilifu
Kuchelewa kutibiwa
Kushiriki ngono bila kinga na mtu mwenye maambukizi
Kutopimwa baada ya matibabu
Kutopata matibabu ya pamoja na mwenza
Athari za PID Sugu kwa Afya ya Mwanamke
Utasa wa kudumu
Mimba hatarishi au ya nje ya mfuko
Maumivu ya kudumu ya nyonga
Msongo wa mawazo na matatizo ya kisaikolojia
Kuvimba kwa mirija ya fallopio (Hydrosalpinx)
Njia ya Kugundua PID Sugu
Uchunguzi wa daktari wa uzazi
Kipimo cha uchafu wa ukeni
Kipimo cha damu au mkojo kuangalia maambukizi
Ultrasound kuangalia mirija ya uzazi na ovari
Laparoscopy (kipimo cha kuona viungo vya uzazi kwa ndani)
Matibabu ya PID Sugu
Dawa za antibiotiki kali na kwa muda mrefu
Matibabu ya wenza wa kimapenzi
Upasuaji kama mirija imeharibika vibaya
Tiba ya uzazi kusaidia kushika mimba
Tiba za kusaidia maumivu ya muda mrefu
Njia za Kujikinga na PID Sugu
Epuka ngono bila kinga
Tibiwa mapema mara tu unapopata dalili
Pima mara kwa mara magonjwa ya zinaa
Usisafishe uke kwa kemikali au mvuke mara kwa mara
Wasiliana na daktari kabla ya kutumia dawa za kienyeji
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
PID sugu inaweza kupona kabisa?
Ndiyo, lakini inahitaji matibabu sahihi na ya haraka. Mirija iliyoharibika sana inaweza kushindwa kurudi katika hali ya kawaida.
Dalili za PID sugu zinafanana na za magonjwa gani mengine?
Zinaweza kufanana na endometriosis, uvimbe wa kizazi, UTI, au mimba ya nje ya mfuko wa uzazi.
Nawezaje kujua kama nina PID sugu?
Kwa kupima afya ya uzazi hospitali, hasa kama una maumivu ya nyonga ya mara kwa mara, ute usio wa kawaida, na hedhi zisizo kawaida.
PID sugu inaweza kusababisha utasa?
Ndiyo. Ikiwa mirija ya fallopio imeharibiwa, yai haliwezi kusafiri, na hivyo mimba haiwezi kutungwa.
Je, PID sugu inaweza kuathiri hedhi yangu?
Ndiyo, inaweza kufanya hedhi kuwa nzito, isiyo ya kawaida, au yenye maumivu zaidi ya kawaida.
Je, kuna chakula kinachosaidia kupunguza PID?
Ndiyo. Vyakula vyenye vitamin C, E, Omega-3, na protini nyingi huongeza kinga ya mwili na kusaidia uponyaji.
Je, PID sugu inaweza kutibiwa kwa dawa za kienyeji?
Dawa za kienyeji zinaweza kusaidia dalili, lakini si tiba kamili. Antibiotics za hospitali ni muhimu.
Ni wakati gani wa kwenda hospitali?
Mara tu unapohisi maumivu ya nyonga, ute usio wa kawaida, au hedhi isiyo ya kawaida – nenda hospitali mapema.
Mwenza wangu anahitaji kutibiwa pia?
Ndiyo, kama PID imesababishwa na magonjwa ya zinaa, mwenza pia anatakiwa kutibiwa ili kuepuka maambukizi ya kurudi.
PID sugu inaweza kusababisha kifo?
Ikiwa haijatibiwa kabisa, maambukizi yanaweza kuenea hadi damu (sepsis) na kuwa hatari kwa maisha.
