Maziwa ya mama ni chakula bora zaidi kwa mtoto mchanga. Yamejaa virutubisho vyote muhimu vinavyohitajika kwa ukuaji, kinga, na maendeleo ya mtoto katika hatua za awali za maisha. Shirika la Afya Duniani (WHO) linapendekeza watoto wanyonyeshwe maziwa ya mama pekee kwa miezi sita ya mwanzo, na kuendelea kunyonyeshwa hadi umri wa miaka miwili au zaidi sambamba na vyakula vingine.
Faida za Maziwa ya Mama kwa Mtoto
Chakula Kamili kwa Mtoto
Maziwa ya mama yana mchanganyiko sahihi wa protini, wanga, mafuta, vitamini, na madini yanayohitajika kwa ukuaji wa mtoto.
Husaidia Kujenga Kinga ya Mwili
Yana antibodi za asili zinazomsaidia mtoto kupambana na magonjwa kama mafua, kuharisha, maambukizi ya sikio, na homa ya mapafu.
Huimarisha Ukuaji wa Ubongo
Asidi ya mafuta aina ya DHA inayopatikana kwenye maziwa ya mama husaidia katika maendeleo ya ubongo na uwezo wa kufikiri.
Hudhibiti Uzito wa Mtoto
Watoto wanaonyonyeshwa huwa na nafasi ndogo ya kuwa na uzito wa kupindukia (obesity) wanapokua.
Huimarisha Uhusiano Kati ya Mama na Mtoto
Wakati wa kunyonyesha, mtoto huhisi joto, harufu na mapigo ya moyo ya mama, hali ambayo hujenga uhusiano wa karibu. [Soma: Madhara ya pombe kwa mama anayenyonyesha ]
Hupunguza Hatari ya Magonjwa ya Moyo na Kisukari
Utafiti unaonesha kuwa watoto wanaonyonyeshwa hupata kinga ya baadaye dhidi ya magonjwa sugu kama kisukari aina ya 1 na 2, na magonjwa ya moyo.
Maziwa ya Mama ni Safi na Salama
Hayahitaji maandalizi maalum au kuhifadhiwa kwenye vifaa vya gharama kubwa, hivyo hupunguza hatari ya maambukizi.
Hupunguza Hatari ya Mauti kwa Watoto Wachanga
Watoto wanaonyonyeshwa pekee kwa miezi sita wana nafasi ndogo sana ya kufariki katika mwaka wa kwanza wa maisha yao.
Husaidia Mfumo wa Hewa
Kunyonyesha husaidia kuimarisha misuli ya taya na pua, jambo ambalo linasaidia kupumua kwa urahisi.
Huongeza Uwezo wa Kumbukumbu na Ujifunzaji
Watoto waliopata maziwa ya mama wamehusishwa na viwango vya juu vya IQ na mafanikio mazuri kitaaluma.
Huimarisha Mfumo wa Chakula
Maziwa ya mama ni rahisi kumeng’enywa kuliko maziwa ya kopo, hivyo kupunguza matatizo ya tumbo kwa watoto wachanga.
Hupunguza Uwezekano wa Alerjia
Watoto wanaonyonyeshwa hupata kinga dhidi ya mzio na maradhi ya ngozi kama vile eczema.
Hupunguza Hatari ya Maambukizi ya Masikio
Maambukizi ya mara kwa mara ya masikio ni machache kwa watoto wanaonyonyeshwa.
Husaidia Ukuaji wa Mifupa
Maziwa ya mama yana madini ya kalsiamu na fosforasi kwa kiwango kinachotosha ukuaji wa mifupa imara.
Hudhibiti Mfumo wa Sukari Mwilini
Yana kusaidia katika kudhibiti kiwango cha sukari kwa mtoto, hivyo kupunguza uwezekano wa kupata kisukari.
Huongeza Upole wa Ngozi
Ngozi ya mtoto ina afya bora kutokana na virutubisho vinavyopatikana kwenye maziwa ya mama.
Huongeza Uhai wa Bakteria Wema
Maziwa ya mama huendeleza makazi ya bakteria wazuri (probiotics) tumboni mwa mtoto.
Huzuia Magonjwa ya Mdomo
Kunyonyeshwa huimarisha usafi wa kinywa na hupunguza hatari ya kuoza kwa meno baadaye.
Huongeza Usikivu wa Mtoto
Baadhi ya tafiti zimehusisha kunyonyeshwa na ukuaji mzuri wa uwezo wa kusikia.
Ni Rahisi Kupatikana Wakati Wowote
Maziwa ya mama hayahitaji maandalizi; hupatikana muda wowote mtoto anapohitaji.
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
Ni kwa muda gani mtoto anapaswa kunyonya maziwa ya mama pekee?
Mtoto anapaswa kunyonya maziwa ya mama pekee kwa miezi sita ya mwanzo, bila hata maji au vyakula vingine.
Ni faida gani kuu za maziwa ya mama kwa mtoto?
Maziwa ya mama hutoa virutubisho kamili, huimarisha kinga ya mwili, na kusaidia ukuaji wa akili na mwili wa mtoto.
Je, mama mwenye VVU anaweza kunyonyesha mtoto wake?
Ndiyo, kwa ushauri wa daktari, mama mwenye VVU anaweza kunyonyesha ikiwa anatumia dawa za kupunguza makali ya virusi (ARVs).
Maziwa ya mama huongeza IQ ya mtoto?
Tafiti zimeonyesha uhusiano kati ya kunyonyeshwa maziwa ya mama na viwango vya juu vya IQ baadaye maishani.
Kuna tofauti gani kati ya maziwa ya mama na maziwa ya kopo?
Maziwa ya mama ni ya asili, yana antibodi, hayahitaji maandalizi na ni rahisi kumeng’enywa kuliko ya kopo.
Je, mtoto akilia sana ina maana maziwa hayatoshi?
Sio lazima. Watoto hulia kwa sababu nyingi, ikiwa ni pamoja na njaa, uchovu, au kutaka kuwa karibu na mama.
Ni mara ngapi mtoto anapaswa kunyonyeshwa kwa siku?
Watoto wachanga hunyonya mara 8–12 kwa siku, hasa katika wiki za kwanza.
Je, kunyonyesha huzuia mimba?
Kunyonyesha pekee (Lactational Amenorrhea Method) kunaweza kuchelewesha ujauzito kwa muda mfupi, lakini si njia ya uhakika ya uzazi wa mpango.
Maziwa ya mama yanaweza kuhifadhiwa kwa muda gani?
Maziwa yaliyokamuliwa yanaweza kuhifadhiwa kwa saa 4 nje, hadi siku 4 kwenye jokofu, na hadi miezi 6 kwenye friza.
Je, mama anapaswa kula chakula maalum ili kuwa na maziwa ya kutosha?
Ndiyo, ulaji bora wa vyakula vyenye protini, wanga, mboga, matunda, na maji ya kutosha husaidia uzalishaji wa maziwa.
Ni lini mtoto aanze kupewa vyakula vingine?
Baada ya miezi sita, mtoto anaweza kuanzishiwa vyakula vya nyongeza huku akiendelea kunyonyeshwa.
Je, mama anaweza kunyonyesha mtoto hata akiwa mgonjwa?
Ndiyo, kunyonyesha huendelea kusaidia mtoto kupata kinga hata mama akiwa mgonjwa.
Ni dalili gani zinaonesha mtoto anapata maziwa ya kutosha?
Mtoto anayekojoa mara nyingi, anayetulia baada ya kunyonya, na anayekuwa kwa kasi nzuri anaonyesha anapata maziwa ya kutosha.
Je, maziwa ya mama yanaweza kumdhuru mtoto?
La. Maziwa ya mama hayana madhara kwa mtoto isipokuwa kwa hali nadra sana kama vile mzio wa protini.
Ni lini mama anapaswa kuanza kumnyonyesha mtoto?
Ndani ya saa moja baada ya kujifungua ni muda bora kuanza kunyonyesha.
Je, kunyonyesha husababisha maumivu ya matiti?
Wakati mwingine, hasa mwanzoni, kunaweza kuwa na maumivu lakini hupungua kadri mama na mtoto wanavyozoeana.
Ni faida gani za maziwa ya mama kwa mtoto aliyezaliwa njiti?
Kwa watoto njiti, maziwa ya mama huimarisha kinga, kusaidia ukuaji wa haraka, na kupunguza hatari ya maambukizi.
Je, maziwa ya mama yanasaidia katika maendeleo ya macho ya mtoto?
Ndiyo, yana virutubisho muhimu kwa ukuaji wa retina na mfumo wa kuona.
Je, kunyonyesha kunaweza kusaidia mtoto kupata usingizi mzuri?
Ndiyo, maziwa ya mama huwa na vichocheo vya usingizi ambavyo husaidia mtoto kupumzika.
Ni muda gani mtoto anaweza kuendelea kunyonyeshwa hata baada ya kuanza kula?
Mtoto anaweza kuendelea kunyonyeshwa hadi miaka miwili au zaidi, sambamba na vyakula vingine.
