Kipindi cha ujauzito ni wakati muhimu sana kwa afya ya mama na mtoto anayekua tumboni. Moja ya vipimo vinavyoangaliwa kwa karibu ni kiwango cha damu (hemoglobini). Upungufu wa damu kwa mjamzito unaweza kusababisha madhara makubwa kama uchovu, uzito wa chini wa mtoto, kujifungua mapema, na hata kifo cha mama wakati wa kujifungua.
Kiwango cha Kawaida cha Damu kwa Mjamzito
Kiwango cha damu kwa mjamzito hupimwa kwa kutumia kipimo cha hemoglobini (Hb), ambacho huonyesha wingi wa protini inayobeba oksijeni ndani ya damu.
Kiwango cha kawaida cha hemoglobini kwa mjamzito ni:
≥ 11.0 g/dL (gramu kwa decilita)
Chini ya 11.0 g/dL = upungufu wa damu (anemia)
Chini ya 7.0 g/dL = upungufu mkali unaohitaji matibabu ya haraka
Sababu za Upungufu wa Damu kwa Mjamzito
Mahitaji ya damu kuongezeka kwa ajili ya mtoto
Lishe duni isiyo na madini ya chuma (iron)
Kutapika mara kwa mara (morning sickness)
Matatizo ya kunyonya virutubisho
Kupoteza damu wakati wa hedhi kabla ya ujauzito
Mimba zilizokaribiana kwa wakati
Dalili za Mjamzito Mwenye Upungufu wa Damu
Uchovu wa mara kwa mara
Moyo kwenda mbio
Kupauka midomo na viganja
Kizunguzungu na kushindwa kusimama muda mrefu
Kupumua kwa shida hata bila kufanya kazi
Maumivu ya kichwa na kusinzia muda mwingi
Athari za Damu Kidogo kwa Mama na Mtoto
Kwa Mama:
Hatari ya kuvuja damu sana wakati wa kujifungua
Kushindwa kuhimili uchungu wa uzazi
Hatari ya maambukizi baada ya kujifungua
Kwa Mtoto:
Uzito mdogo kuzaliwa
Hatari ya kuzaliwa kabla ya muda (premature)
Ukosefu wa damu na lishe ya kutosha tumboni
Njia za Kuongeza Kiwango cha Damu kwa Mjamzito
1. Kula vyakula vyenye madini ya chuma
Maini ya kuku au ng’ombe
Mchicha, matembele, saga
Maharagwe na dengu
Mayai
Dagaa
2. Kunywa juisi zenye vitamini C
Husaidia kufyonzwa kwa chuma:
Juisi ya chungwa
Juisi ya beetroot
Juisi ya limao
3. Tumia virutubisho vya chuma (iron supplements)
Kwa ushauri wa daktari, kawaida hutolewa katika kliniki za wajawazito.
4. Epuka chai na kahawa baada ya mlo
Zina kemikali zinazopunguza uwezo wa mwili kufyonza madini ya chuma.
Kipimo Gani Hutumika Kujua Kiwango cha Damu?
Full Blood Count (FBC) au Hemoglobin Test – hufanyika hospitalini na huonesha kiwango halisi cha damu na uwepo wa anemia.[ Soma : Kiwango cha damu mwilini ni ngapi ]
Maswali Yanayoulizwa Mara kwa Mara (FAQs)
1. Kiwango cha kawaida cha damu kwa mjamzito ni kipi?
Ni angalau 11.0 g/dL kwa kipimo cha hemoglobini.
2. Je, kuna hatari gani ikiwa mjamzito ana damu kidogo?
Mama anaweza kuchoka haraka, kuvuja damu sana wakati wa kujifungua, na mtoto anaweza kuzaliwa kabla ya wakati.
3. Ni chakula gani kinaongeza damu haraka kwa mjamzito?
Maini, mboga za majani (mchicha, matembele), mayai, na dagaa.
4. Juisi gani zinaweza kusaidia kuongeza damu?
Beetroot, chungwa, limao, karoti, na zabibu.
5. Ni vitamini ipi husaidia kufyonza madini ya chuma?
Vitamini C husaidia mwili kufyonza chuma vizuri.
6. Upungufu wa damu huathiri mtoto tumboni?
Ndiyo, mtoto anaweza kupata uzito mdogo au kuzaliwa kabla ya muda.
7. Je, kila mjamzito anatakiwa kutumia vidonge vya chuma?
Ndiyo, kwa kawaida hupewa kliniki kama sehemu ya uangalizi wa ujauzito.
8. Kwanini chai haifai baada ya kula vyakula vya kuongeza damu?
Ina kemikali zinazoathiri ufyonzwaji wa madini ya chuma mwilini.
9. Mjamzito anatakiwa kupima damu mara ngapi?
Angalau kila mwezi au kila anapohudhuria kliniki ya wajawazito.
10. Je, upungufu wa damu huleta maumivu ya kichwa?
Ndiyo, pamoja na kizunguzungu na uchovu mwingi.
11. Inachukua muda gani kuongeza damu?
Huchukua wiki kadhaa hadi miezi kadhaa kutegemea chanzo cha upungufu na matibabu.
12. Je, mjamzito anaweza kuongezewa damu hospitalini?
Ndiyo, kama kiwango ni kidogo sana (chini ya 7.0 g/dL), anaweza kuongezewa damu.
13. Mjamzito mwenye damu ya kutosha hujisikiaje?
Anakuwa na nguvu, hamu ya kula, na hana uchovu mwingi au kizunguzungu.
14. Je, virutubisho vya chuma vina madhara?
Wakati mwingine huleta kuharisha au kuvimbiwa, lakini ni salama kwa usimamizi wa daktari.
15. Je, matumizi ya aspirin yanaweza kupunguza damu kwa mjamzito?
Ndiyo, baadhi ya dawa zinaweza kuathiri damu. Zitumiwe kwa ushauri wa daktari tu.
16. Je, mimba za karibu karibu huathiri damu ya mama?
Ndiyo, hazimpi mama muda wa kurejesha damu aliyoipoteza kwenye mimba ya awali.
17. Ni ishara zipi za dharura kwa mjamzito mwenye damu kidogo?
Kupoteza fahamu, kupumua kwa shida, moyo kwenda mbio, au kupoteza damu kwa wingi.
18. Kiwango cha damu kikiisha kabisa huweza kusababisha nini?
Hatari ya maisha ya mama na mtoto, hata kifo kama haitatibiwa mapema.
19. Mjamzito anaweza kutumia tembele kuongeza damu?
Ndiyo, tembele lina madini ya chuma, linafaa kwa kuongeza damu.
20. Je, maji ya beetroot yanasaidia kweli kuongeza damu?
Ndiyo, yana nitrati na chuma ambavyo husaidia kuongeza kiwango cha hemoglobini.
