Kiungulia ni ugonjwa unaosababishwa na virusi vinavyoitwa Herpes Simplex Virus (HSV). Virusi hivi vinaweza kuathiri ngozi na membrane zinazozunguka midomo, sehemu za siri, na mara nyingine sehemu nyingine za mwili. Ugonjwa huu unaweza kuibuka mara kwa mara, hasa wakati kinga ya mwili inapodhoofika.
Sababu Kuu za Kiungulia
1. Virusi vya Herpes Simplex (HSV)
Kuna aina mbili kuu za virusi vya HSV:
HSV-1: Mara nyingi husababisha vidonda midomoni na karibu na uso.
HSV-2: Mara nyingi husababisha vidonda kwenye sehemu za siri, kama uke na uume.
Mara tu mtu anapopata virusi hivi, vinabaki mwilini kwa maisha yote.
2. Maambukizi kutoka kwa mtu mwingine
Kiungulia huenezwa kwa mguso wa moja kwa moja na mtu aliye na virusi hai.
Njia za maambukizi:
Kukohoa au kupiga busu na mtu aliye na vidonda vya HSV-1.
Mahusiano ya ngono na mtu aliye na vidonda vya HSV-2.
Kugusa vitu vilivyo na virusi hai kama turufu au brashi ya meno.
3. Udhaifu wa Kinga ya Mwili
Virusi vinaweza kuibuka wakati kinga ya mwili inapodhoofika.
Sababu zinazoweza kudhoofisha kinga ya mwili:
Ugonjwa wa kisukari, Ukimwi au magonjwa mengine sugu
Unyogovu (stress) au usingizi duni
Lishe duni na uhaba wa vitamini muhimu
4. Vitu vinavyochochea kuibuka kwa kiungulia
Baada ya kupata virusi, vidonda vinaweza kuibuka tena kwa sababu ya:
Mfadhaiko wa akili (stress)
Joto la mwili au jua kali
Mzunguko wa hedhi kwa wanawake
Vyujo vya ngozi vilivyojeruhiwa
5. Madhara ya maambukizi ya kijamii
Kugusa midomo, sehemu za siri, au vitu vya mtu aliye na virusi hai vinaweza kusababisha maambukizi mapya.
Hii inamaanisha kuwa kiungulia ni ugonjwa wa maambukizi wa moja kwa moja, siyo kutokana na uchafu wa mwili pekee.
Hatua za Kuzuia Kiungulia
Epuka mguso wa moja kwa moja na vidonda hai vya mtu mwingine.
Tumia kinga wakati wa kufanya mapenzi kama condoms, hasa ikiwa mpenzi wako ana historia ya kiungulia.
Dumisha kinga ya mwili kwa kula vyakula vyenye virutubisho, kunywa maji ya kutosha, na kupunguza stress.
Usiguse vidonda vyako na usitarajie kugusa nyuso au vitu vingine ili kuzuia kueneza virusi.