Malengelenge ni ugonjwa unaosababishwa na virusi wa familia ya Paramyxovirus, na unaambukiza kwa urahisi mkubwa. Ingawa mara nyingi unaonekana kama homa na kikohozi, ugonjwa huu unaweza kuwa hatari kwa watoto wachanga, wajawazito, na watu wenye kinga dhaifu. Kuelewa chanzo cha malengelenge ni muhimu ili kupunguza maambukizi na kuchukua tahadhari za kinga.
Sababu Kuu za Malengelenge
1. Virusi wa Malengelenge
Malengelenge husababishwa na virusi wa familia ya Paramyxovirus.
Virusi hawa hueneza haraka sana kupitia hewa, kikohozi, na chafuko za kirahisi.
2. Kuwasiliana na Mtu Aliyeambukizwa
Ugonjwa huu huenea kwa urahisi kati ya watu walioko karibu.
Hii inatokea wakati mtu mwenye virusi anakohoa, kupiga chafuko, au kuzungumza.
3. Kutokukomesha Chanjo
Watoto wasiopewa chanjo ya malengelenge wanakua wakiwa hatarini zaidi.
Ukosefu wa kinga ya jamii (herd immunity) huongeza maambukizi.
4. Kuishi katika Mazingira Yenye Wengi Watu
Shule, shule za awali, soko, na sehemu za kazi zenye watu wengi huongeza uwezekano wa maambukizi.
5. Kinga Dhaifu ya Mwili
Watu wenye kinga dhaifu kutokana na lishe duni, ugonjwa sugu, au dawa za kudhibiti kinga (immunosuppressants) wanakuwa rahisi kuambukizwa.
6. Kutokufuata Usafi wa Mikono
Mikono isiyo safi inaweza kuhamisha virusi kutoka uso, vinywa, au macho kwenda kwenye mtu mwingine.
Dalili za Awali za Malengelenge
Homa kali
Kikohozi kikavu
Kichwa kuuma na mwili kuchoka
Macho kuwa mekundu na majizi ya macho kuvimba
Pua kujaa majizi
Dalili hizi huanza kuonekana baada ya siku 10–14 kuambukizwa virusi.
Njia za Kujikinga na Malengelenge
Kupata chanjo ya malengelenge (MMR – measles, mumps, rubella)
Kuosha mikono mara kwa mara
Kuepuka kukaribiana na wagonjwa
Kuongeza kinga kwa lishe bora na pumziko
Maswali na Majibu Kuhusu Sababu za Malengelenge (FAQs)
1. Malengelenge ni ugonjwa wa aina gani?
Ni ugonjwa wa virusi unaoambukiza kwa urahisi na kusababisha homa, kikohozi, na vipele mwilini.
2. Malengelenge husababishwa na nini?
Husababishwa na virusi wa familia ya Paramyxovirus.
3. Je, malengelenge yanaambukizwa vipi?
Kwa hewa (kikohozi na chafuko), kushika uso au vitu vilivyo na virusi, na kushirikiana na mtu aliyeambukizwa.
4. Ni nani hatarini zaidi kuambukizwa malengelenge?
Watoto wasiopewa chanjo, wajawazito, na watu wenye kinga dhaifu.
5. Je, watoto wasiopewa chanjo wana hatari gani?
Wanakuwa rahisi kuambukizwa na ugonjwa unaweza kuwa mbaya zaidi.
6. Kuna kinga ya malengelenge?
Ndiyo, chanjo ya MMR huzuia malengelenge na kuzuia maambukizi.
7. Je, malengelenge yanaweza kuwa hatari?
Ndiyo, yanaweza kusababisha matatizo ya kupumua, kuzimia, au hata kifo kwa watoto wachanga na watu wenye kinga dhaifu.
8. Kwa nini maambukizi huenea kwa haraka?
Kwa sababu virusi huenea kwa urahisi kupitia hewa, mikono, na vifaa vya kila siku.
9. Je, kula lishe bora kunasaidia kinga?
Ndiyo, husaidia mwili kupambana na virusi na kuimarisha kinga.
10. Je, dawa asili zinaweza kuzuia malengelenge?
Hapana, dawa asili husaidia kupunguza dalili lakini haiwezi kuzuia maambukizi.
11. Ni dalili gani za awali za malengelenge?
Homa, kikohozi kikavu, kichwa kuuma, macho mekundu, na pua kujaa majizi.
12. Ni lini dalili huanza kuonekana?
Baada ya siku 10–14 baada ya kuambukizwa virusi.
13. Je, kuosha mikono kunasaidia kuzuia maambukizi?
Ndiyo, ni mojawapo ya njia muhimu za kujikinga.
14. Je, malengelenge yanaweza kuambukiza wapi?
Katika shule, shule za awali, masoko, nyumba za familia, na sehemu zenye watu wengi.
15. Je, wagonjwa wanapaswa kubaki nyumbani?
Ndiyo, ili kuepuka kuambukiza wengine.
16. Je, mtu aliyeambukizwa anapaswa kutumia barakoa?
Ndiyo, barakoa husaidia kupunguza maambukizi kwa watu wengine.
17. Je, chanjo ya MMR ni salama kwa watoto?
Ndiyo, ni salama na yenye ufanisi mkubwa.
18. Je, wajawazito wanaweza kupewa chanjo?
Hapana, wajawazito wanapaswa kuepuka chanjo ya MMR.
19. Je, malengelenge yanaweza kurudi tena?
Hapana, mara mtu amepata malengelenge au chanjo, mwili huunda kinga ya muda mrefu.
20. Je, malengelenge yanaweza kusababisha kifo?
Ndiyo, hasa kwa watoto wachanga, watu wenye kinga dhaifu, au wagonjwa walio na ugonjwa sugu.
