Wengu (Spleen) ni kiungo kidogo kilicho upande wa kushoto juu ya tumbo, karibu na mbavu. Licha ya ukubwa wake mdogo, wengu una kazi muhimu sana mwilini, ikiwemo kuchuja damu, kuhifadhi chembechembe nyekundu, na kusaidia mfumo wa kinga kupambana na maambukizi.
Wakati mwingine, wengu unaweza kuathirika na kusababisha maradhi mbalimbali. Ugonjwa wa wengu unaweza kujitokeza kwa namna ya kuvimba (splenomegaly), kupasuka, au kushindwa kufanya kazi ipasavyo.
Dalili za Ugonjwa wa Wengu
Dalili hutofautiana kulingana na tatizo lililopo kwenye wengu, lakini mara nyingi ni pamoja na:
Maumivu au shinikizo upande wa kushoto juu ya tumbo (chini ya mbavu).
Kushiba haraka hata baada ya kula chakula kidogo.
Upungufu wa damu (anemia).
Uchovu wa mara kwa mara.
Homa au maambukizi ya mara kwa mara.
Ngozi kuwa na weupe au njano (jaundice).
Kuvimba kwa tumbo.
Sababu za Ugonjwa wa Wengu
Sababu kuu zinazoweza kuathiri wengu ni:
Maambukizi ya virusi – kama mononucleosis, malaria, au homa ya ini.
Magonjwa ya damu – kama upungufu wa damu (anemia) au saratani ya damu (leukemia, lymphoma).
Magonjwa ya ini – hasa cirrhosis, inayoongeza shinikizo kwenye mishipa ya damu na kuathiri wengu.
Ajali au majeraha – yanayoweza kusababisha wengu kupasuka.
Magonjwa ya kinga mwilini – kama lupus au rheumatoid arthritis.
Tiba ya Ugonjwa wa Wengu
Matibabu hutegemea chanzo cha tatizo:
Antibiotiki – kwa wengu ulioathirika na maambukizi ya bakteria.
Dawa maalum za damu – ikiwa tatizo linatokana na magonjwa ya damu.
Matibabu ya ini – iwapo ini limeathiri wengu.
Upasuaji wa kuondoa wengu (splenectomy) – hufanyika ikiwa wengu umepasuka au umekua mkubwa sana.
Mtindo bora wa maisha – kula lishe yenye afya, kuepuka pombe, na kufanya mazoezi.
Jinsi ya Kuzuia Matatizo ya Wengu
Kupata chanjo zinazolinda dhidi ya maambukizi (hasa kwa waliowahi kuondolewa wengu).
Kudhibiti magonjwa ya damu na ini mapema.
Kuepuka ajali au michezo hatarishi bila kinga ya mwili.
Uchunguzi wa mara kwa mara wa afya.
Maswali na Majibu Kuhusu Ugonjwa wa Wengu (FAQs)
1. Wengu uko wapi mwilini?
Wengu upo upande wa kushoto juu ya tumbo, chini ya mbavu.
2. Kazi kuu ya wengu ni nini?
Kuchuja damu, kuhifadhi chembe nyekundu na kusaidia kinga ya mwili.
3. Dalili za wengu kuvimba ni zipi?
Maumivu upande wa kushoto, kushiba haraka, na tumbo kuonekana kuvimba.
4. Je wengu unaweza kupasuka?
Ndiyo, mara nyingi kutokana na ajali au majeraha makubwa.
5. Je ugonjwa wa wengu unaweza kusababisha anemia?
Ndiyo, kwani huchuja na kuharibu chembe nyekundu za damu.
6. Je mtu anaweza kuishi bila wengu?
Ndiyo, lakini atakuwa katika hatari zaidi ya kupata maambukizi.
7. Je malaria huathiri wengu?
Ndiyo, malaria ni moja ya visababishi vikuu vya kuvimba kwa wengu.
8. Je saratani inaweza kuathiri wengu?
Ndiyo, hasa saratani ya damu kama leukemia na lymphoma.
9. Je ugonjwa wa ini una uhusiano na wengu?
Ndiyo, ini likiharibika huongeza shinikizo kwenye mishipa ya damu na kuathiri wengu.
10. Je mtu mwenye wengu mkubwa anatibiwaje?
Kwa dawa, matibabu ya chanzo cha tatizo, au upasuaji kuondoa wengu.
11. Je kuondoa wengu ni salama?
Ndiyo, lakini wagonjwa huhitaji chanjo na uangalizi wa kiafya wa mara kwa mara.
12. Je ugonjwa wa wengu unaambukiza?
Hapana, lakini maambukizi yanayosababisha kuvimba kwa wengu yanaweza kuambukiza.
13. Je lishe bora husaidia kulinda afya ya wengu?
Ndiyo, hasa chakula chenye vitamini na madini kwa ajili ya damu.
14. Je mazoezi yanaathiri wengu?
Mazoezi mazito yanaweza kuongeza hatari ya kupasuka kwa wengu ulio mkubwa.
15. Je mtu mwenye wengu kuharibika anaweza kunywa pombe?
Hapana, pombe huongeza matatizo ya ini na wengu.
16. Je kuvimba kwa wengu huondoka chenyewe?
Hapana, inahitaji uchunguzi na tiba sahihi.
17. Je mtoto anaweza kupata ugonjwa wa wengu?
Ndiyo, hasa kutokana na maambukizi kama malaria.
18. Je vipimo vya damu vinaweza kugundua ugonjwa wa wengu?
Ndiyo, pamoja na ultrasound au CT-scan.
19. Je mtu mwenye wengu kuondolewa anapaswa kuchukua tahadhari gani?
Kuchanja chanjo maalum na kuepuka maambukizi.
20. Je ugonjwa wa wengu unaweza kurithiwa?
Baadhi ya matatizo ya damu yanayohusiana na wengu yanaweza kurithiwa.
21. Je mtu anaweza kufa kwa sababu ya ugonjwa wa wengu?
Ndiyo, ikiwa wengu utapasuka au kushindwa kutibiwa kwa wakati.
