Shingo ya kizazi ni sehemu muhimu ya mfumo wa uzazi wa mwanamke, lakini wanawake wengi hawafahamu muundo wake, kazi zake, wala jinsi ya kuitunza kiafya. Katika makala hii, tutazungumzia kwa undani kuhusu picha ya shingo ya kizazi, muundo wake, kazi zake, magonjwa yanayoweza kuathiri sehemu hii, na jinsi ya kujilinda. Ingawa hatuwezi kuonyesha picha halisi hapa, tutakupa maelezo ya kutosha kufahamu inavyoonekana na kufanya kazi.
Shingo ya Kizazi ni Nini?
Shingo ya kizazi (kwa Kiingereza huitwa cervix) ni sehemu nyembamba ya chini ya mfuko wa mimba (uterus) inayounganisha mfuko wa mimba na uke. Ni lango la asili linalodhibiti kupita kwa damu ya hedhi, mbegu za kiume, na pia hutanuka wakati wa kujifungua.
Muundo wa Shingo ya Kizazi
Shingo ya kizazi ina sehemu kuu mbili:
Endocervix – Hii ni sehemu ya ndani inayofunika njia inayopita kati ya uke na mfuko wa mimba. Inatoa ute unaosaidia kusafirisha mbegu za kiume.
Ectocervix – Hii ni sehemu ya nje inayoelekea kwenye uke. Hapa ndipo sampuli ya pap smear huchukuliwa kupima uwepo wa kansa au mabadiliko ya seli.
Muonekano wa Shingo ya Kizazi kwa Picha (Maelezo ya Kielelezo)
Katika picha ya kawaida ya shingo ya kizazi, unaweza kuona:
Mfuko wa mimba (uterus) juu kabisa.
Shingo ya kizazi (cervix) kama tundu lenye kipenyo kidogo kati ya uke na mfuko wa mimba.
Uke (vagina) chini ya shingo ya kizazi.
Tundu la shingo ya kizazi (external os) ambalo ni njia ya damu ya hedhi kutoka na njia ya mbegu kuingia.
Kwa kifupi, shingo ya kizazi inaonekana kama duara lenye tundu dogo katikati, na linaweza kubadilika kulingana na mzunguko wa hedhi au hali ya ujauzito.
Kazi za Shingo ya Kizazi
Kupitisha damu ya hedhi kutoka kwenye mfuko wa mimba
Kuruhusu kupenya kwa mbegu za kiume wakati wa ovulation
Kufunga mlango wa kizazi wakati wa ujauzito ili kulinda mtoto
Kutanuka wakati wa kujifungua kuruhusu mtoto kupita
Mabadiliko ya Shingo ya Kizazi Kulingana na Mzunguko wa Hedhi
| Kipindi cha Mzunguko | Muonekano wa Shingo ya Kizazi |
|---|---|
| Kabla ya Ovulation | Huko juu, laini na imefunguka kidogo |
| Wakati wa Ovulation | Iko juu sana, laini sana na wazi zaidi |
| Baada ya Ovulation | Huko chini, ngumu na imefungwa |
| Wakati wa Hedhi | Iko chini na wazi kuruhusu damu kutoka |
Magonjwa Yanayoweza Kuathiri Shingo ya Kizazi
Kansa ya shingo ya kizazi (Cervical cancer)
Maambukizi ya HPV (Human Papilloma Virus)
Polyp ya kizazi
Uvimbe au vidonda (Cervical ulcers)
Kuvimba kwa shingo ya kizazi (Cervicitis)
Namna ya Kuzuia Magonjwa ya Shingo ya Kizazi
Chanjo ya HPV kwa wasichana kuanzia umri wa miaka 9 hadi 14
Pap smear mara kwa mara kwa wanawake waliovunja ungo
Matumizi ya kondomu kupunguza hatari ya maambukizi ya zinaa
Usafi wa mwili na sehemu za siri
Kujiepusha na ngono zembe
Wakati Gani Umuone Daktari?
Muone daktari iwapo utapata:
Kutokwa na damu isiyo ya kawaida (bila kuwa kwenye hedhi)
Maumivu wakati wa tendo la ndoa
Kutokwa na uchafu mwingi usio wa kawaida ukeni
Maumivu ya chini ya tumbo yasiyoisha
Maswali Yaulizwayo Mara kwa Mara (FAQs)
Shingo ya kizazi iko wapi?
Iko kati ya uke na mfuko wa mimba, kama lango la kuunganisha sehemu hizo mbili.
Je, shingo ya kizazi huonekana kwa macho?
Huwezi kuiona kwa macho, ila daktari anaweza kuitazama kwa kutumia kifaa maalum kiitwacho speculum.
Shingo ya kizazi huonekana vipi kwenye picha?
Huonekana kama duara lenye tundu katikati, lenye uwezo wa kufunguka au kufunga kulingana na mzunguko wa hedhi.
Ni lini mwanamke anapaswa kufanya pap smear?
Kila baada ya miaka 3 kuanzia umri wa miaka 25, au mapema zaidi kulingana na ushauri wa daktari.
Chanjo ya HPV inafanya kazi gani?
Hulinda dhidi ya aina za virusi vya HPV vinavyosababisha kansa ya shingo ya kizazi.
Je, kila maambukizi ya HPV husababisha kansa?
Hapana. Aina nyingine za HPV husababisha vipele au mabadiliko ya muda mfupi tu, lakini baadhi huweza kusababisha kansa.
Je, mabadiliko ya shingo ya kizazi huhusiana na ujauzito?
Ndiyo. Wakati wa ujauzito, shingo ya kizazi huwa imefungwa kabisa ili kulinda mtoto tumboni.
Kwanini wanawake hupimwa shingo ya kizazi wakati wa ujauzito?
Ili kufuatilia mabadiliko ya shingo ya kizazi na kuangalia kama kuna dalili za kujifungua kabla ya wakati.
Je, mwanamke asiye na dalili anaweza kuwa na kansa ya shingo ya kizazi?
Ndiyo. Ndio maana pap smear ni muhimu hata kama huna dalili.
Je, shingo ya kizazi huweza kurekebishwa endapo kuna tatizo?
Ndiyo. Kuna matibabu mbalimbali kulingana na tatizo, kama dawa, upasuaji mdogo au matibabu ya mionzi.
